Το δελτίο αυτό δημοσιεύεται σε μια κρίσιμη καμπή για τις σύγχρονες κοινωνίες. Η πανδημική κρίση που ταλανίζει τον πλανήτη θέτει υπό αναδιαπραγμάτευση κυρίαρχες αντιλήψεις και εδραιωμένα μοντέλα βίου και υποβάλλει τις σύγχρονες κρατικές μορφές σε πρωτοφανείς, για τις τελευταίες δεκαετίες, δοκιμασίες. Δοκιμασίες οι οποίες ενδεχομένως να διαμορφώνουν τους όρους για τη μετάβαση σε ένα νέο παράδειγμα οργάνωσης του κράτους και της κοινωνικής ζωής.
Ιδίως σε ό,τι αφορά τα δημόσια συστήματα υγείας -έπειτα από σειρά δεκαετιών και πολιτικών συρρίκνωσής τους- φαίνεται πως σε αυτή την ακραία συγκυρία αμφισβητείται η ιδεολογική ορθοδοξία που είχε στο επίκεντρό της την αποψίλωση του κράτους πρόνοιας. Το ξέσπασμα μιας σφόδρα επεκτατικής και ιδιαίτερα επιθετικής υγειονομικής απειλής μοιάζει να επιδρά συνολικά στα κυρίαρχα μοντέλα διαμόρφωσης και άσκησης κοινωνικής πολιτικής και να αποδομεί καταιγιστικά τις παραδοχές των νεοφιλελεύθερων πολιτικών, εκθέτοντας τα όριά τους.
Στην Ελλάδα, όπου το δημόσιο σύστημα υγείας έχει υποστεί αλλεπάλληλες πιέσεις, τόσο πριν όσο και στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, η έλευση της Covid-19 συνιστά μια πρόσθετη, πρωτοφανών διαστάσεων, πρόκληση για το κράτος πρόνοιας εν γένει. Στο πλαίσιο αυτό, οι δείκτες που περιλαμβάνονται στο Δελτίο, οι οποίοι ακτινογραφούν τα πεδία της υγείας, της κοινωνικής πολιτικής, της εκπαίδευσης, των εργασιακών σχέσεων και των δικαιωμάτων, τόσο κατά την προ Covid-19 περίοδο όσο και κατά τη διάρκεια της έξαρσης της πανδημικής νόσου, αποκτούν ξεχωριστή σημασία καταγραφής και ανάλυσης. Αφενός γιατί η συνθήκη του –υπολειμματικού και προ της κρίσης του 2010– κράτους πρόνοιας επιδεινώθηκε σημαντικά και συνολικά την προηγούμενη δεκαετία, παρά τη βελτίωση που άρχισε σταδιακά να σημειώνεται από το 2016 κι έπειτα σε μια σειρά κρίσιμους τομείς. Αφετέρου γιατί έχουμε ήδη εισέλθει σε μια περίοδο σταδιακής απόσυρσης των έκτακτων μέτρων στήριξης της κοινωνίας εξαιτίας της πανδημίας, τα οποία έστω και στη σχετική ανεπάρκειά τους δημιούργησαν ένα κέλυφος προστασίας για μεγάλη μερίδα του πληττόμενου πληθυσμού. Η απόσυρση αυτών λοιπόν το επόμενο διάστημα θα εκθέσει στις πραγματικές συνθήκες νοικοκυριά, εργαζομένους, ανέργους, ειδικές ομάδες του πληθυσμού κ.ο.κ.
Καθώς λοιπόν οι δυσχέρειες ενόψει είναι δεδομένες, η κοινωνία, και ιδίως οι πιο αδύναμες μερίδες της, θα κληθεί να αντιμετωπίσει την επόμενη μέρα μετά το τέλος της πανδημίας και των lockdowns ένα ιδιαίτερα αντίξοο πλαίσιο. Γι’ αυτόν το λόγο μοιάζει επιτακτική η ανάγκη διαμόρφωσης μιας συνολικής πρότασης για την προωθητική υπέρβαση της κρίσης μέσω της κινητοποίησης μιας ευρείας κοινωνικής συμμαχίας με προοδευτικό προσανατολισμό. Αυτή η πρόταση, παράλληλα με την ενεργοποίηση ενός σχεδίου βιώσιμης ανάπτυξης, θα συνίσταται στην ουσιαστική ανασυγκρότηση και θωράκιση του κράτους πρόνοιας. Ώστε η επόμενη ημέρα της κρίσης να μετριέται σε όρους αναβαθμισμένης κοινωνικής ευημερίας και όχι σε όρους κοινωνικής αποδόμησης και περαιτέρω αποσυνοχής.
Ομάδα Κοινωνικών Αναλύσεων – Κύκλος Οικονομικής & Κοινωνικής Ανάλυσης ΕΝΑ
Υπεύθυνη Έκδοσης Δελτίου Κοινωνικών Εξελίξεων: Ειρήνη- Ακριβή Νταή
