-Η προσπάθεια για μείωση των δαπανών του δημοσίου μπορεί να περιλαμβάνει περαιτέρω μείωση του κράτους πρόνοιας ;
Δύο χρόνια μετά την υιοθέτηση της πολιτικής του Μνημονίου και της πολιτικής της «εσωτερικής υποτίμησης», η ύφεση όχι μόνο δεν έχει δώσει τη θέση της στην ανάκαμψη, όπως προέβλεπε το «Μνημόνιο 1», αλλά βρίσκεται εκτός ελέγχου, με την οικονομία να έχει συρρικνωθεί συνολικά κατά 20% και το βιοτικό επίπεδο μεγάλου μέρους της κοινωνίας έχει καταρρεύσει, με τις διαστάσεις της φτώχειας να αυξάνουν απειλητικά. Η ανεργία κινείται σε πρωτοφανή για περίοδο ειρήνης επίπεδα, της τάξης του 23% για το σύνολο του πληθυσμού και πάνω από 50% για τους νέους.Το δε Δημόσιο Χρέος όχι μόνο δεν έγινε βιώσιμο, όπως προέβλεπε το «Μνημόνιο 1», αλλά και μετά το «κούρεμά» του βρίσκεται εκτός ελέγχου.
Αν είμαστε η βασική δύναμη της επόμενης κυβέρνησης, θα επιδιώξουμε ένα δημοσιονομικό νοικοκύρεμα. Το σημερινό πρωτογενές έλλειμμα, το οποίο είναι μεγαλύτερο από αυτό που προβλέπει ο προϋπολογισμός, οφείλεται στο μνημόνιο που προκαλεί μεγάλη ύφεση και στην αποσάθρωση του φοροεισπρακτικού μηχανισμού με ευθύνη των κυβερνώντων και στην έλλειψη πολιτικής βούλησης να πάρουν και από τους πλούσιους.
Στην Ελλάδα υπερφορολογούνται μισθωτοί, συνταξιούχοι, χαμηλά εισοδήματα, έντιμοι φορολογούμενοι. Φοροαποφεύγουν με νόμιμο τρόπο ή φοροδιαφεύγουν μεσαία, υψηλά και πολύ υψηλά εισοδήματα. Στον τομέα των δαπανών υπάρχουν περιθώρια να περικοπούν σπατάλες που τρέφουν συμφέροντα και το πελατειακό κράτος, χωρίς να θιγούν κι άλλο μισθοί, συντάξεις και το ήδη ισχνό κοινωνικό κράτος. Εμείς προτείνουμε:
n Άμεσο πάγωμα των μειώσεων σε κοινωνικές δαπάνες, μισθούς και συντάξεις, ώστε να σταματήσει η περιθωριοποίηση των χαμηλών εισοδημάτων και η υποβάθμιση των μεσαίων.
n Ριζική επανεξέταση και ανακατανομή των δημόσιων δαπανών. Εξοικονόμηση και εξορθολογισμός σε τομείς όπως η επικάλυψη υπηρεσιών, η σπατάλη πόρων, οι δαπάνες χωρίς κοινωνική αποτελεσματικότητα. Οι πόροι που θα εξοικονομηθούν θα βελτιώσουν την ποιότητα των παρεχόμενων δημόσιων αγαθών και υπηρεσιών και θα διοχετεύονται σε τομείς με μεγάλη υστέρηση, όπως η υγεία και η επιστημονική έρευνα.
-Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι σε συνθήκες κρίσης το κύριο μέρος των κοινωνικών δαπανών του κράτους πρέπει να κατευθύνεται στα περιθωριοποιημένα τμήματα του πληθυσμού και όχι στο σύνολο. Συμφωνείτε;
Στην Ελλάδα σύμφωνα με στοιχεία της Εurostat 6 στους 10 Έλληνες φτωχούς αδυνατούν να προμηθευτούν τα βασικά αγαθά ποσοστό υπερτριπλάσιο της Ισπανίας και της Πορτογαλίας- ενώ οι κοινωνικές δαπάνες καταπολεμούν την φτώχεια 4 φορές λιγότερο από το ευρωπαϊκό μέσο όρο
Οι κοινωνικές δαπάνες για την καταπολέμηση της φτώχειας στην Ελλάδα παρουσιάζουν την μικρότερη αποτελεσματικότητα στην Ευρώπη: η μείωση που επιφέρουν οι κοινωνικές μεταβιβάσεις στο ποσοστό φτώχειας της Ελλάδος είναι μόλις 6,5%, όταν το αντίστοιχο μέσο ποσοστό μείωσης στην ΕΕ-15 είναι 24,9%.
Στόχος μας είναι η ενίσχυση των κοινωνικών δαπανών και η αύξηση της αποτελεσματικότητας τους, ειδικά σήμερα που μεγάλο τμήμα της κοινωνίας περιθωριοποιείται. Προτεραιότητα μας η επεξεργασία με την ευρύτερη δυνατή συναίνεση μιας πολιτικής, για την καταπολέμηση της φτώχειας σε μεσο-μακροπρόθεσμη βάση.
Θα επιδιώξουμε, όσο διαρκεί η προσπάθεια δημοσιονομικής προσαρμογής, μέρος των πόρων του ΕΣΠΑ να διατεθεί για τη χρηματοδότηση ενός ειδικού προγράμματος καταπολέμησης της ακραίας φτώχειας, με τη θεσμοθέτηση ενός ελάχιστου εγγυημένου επιπέδου διαβίωσης, την εξασφάλιση στέγης και διατροφής στους αστέγους και ένα ειδικό επίδομα στα νοικοκυριά των οποίων κανένα μέλος δεν έχει εργασία ή άλλο επαρκές εισόδημα.
-Προτίθεστε να αναλάβετε πρωτοβουλία για τη διευθέτηση των μη εξυπηρετούμενων στεγαστικών δανείων ;
Η βίαιη πτώση του βιοτικού επιπέδου και η μείωση των εισοδημάτων για το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής κοινωνίας οδήγησε σε φαινόμενα αδυναμίας εξυπηρέτησης των δανείων ιδιαίτερα σε πολίτες με αποδεδειγμένα χαμηλό εισόδημα.
Μέσα στους στόχους της επόμενης κυβέρνησης θα είναι η επεξεργασία μιας ρύθμισης που να ανακουφίζει κατηγορίες δανειοληπτών έγινε πρόσφατα π.χ. Ιρλανδία.
Σχετικές προτάσεις που έχουν διατυπωθεί είναι: η δόση του δανείου να μην ξεπερνά το 30% του μισθού, η παραχώρηση περιόδου χάριτος, χωρίς καταβολή τόκων και κεφαλαίου, η μείωση του επιτοκίου και η παράταση της συμβατικής διάρκειας του δανείου. Είναι αυτονόητο ότι η σχετική ρύθμιση θα συζητηθεί πριν την θέσπιση της, με όλους τους εμπλεκόμενους και ενδιαφερόμενους, ώστε να αποβεί δίκαιη και αποτελεσματική.
-Θα επανεξετάσετε προβλέψεις του νόμου-πλαισίου για τα ΑΕΙ; Αν ναι προς ποια κατεύθυνση;
Το θεσμικό πλαίσιο των δημοσίων πανεπιστημίων χρειάζεται ασφαλώς αλλαγές για να ενισχυθεί η δυνατότητα τους να παρέχουν υψηλής ποιότητας γνώση και εφόδια στους φοιτητές και να προάγουν ακόμη περισσότερο την επιστημονική έρευνα. Όμως ο τελευταίος νόμος είναι βήμα προς τα πίσω. Νοθεύεται δραστικά η αυτοδιοίκηση των πανεπιστημίων που είναι και συνταγματικά κατοχυρωμένη, εκτείνεται υποχρηματοδότηση τους και αποδυναμώνεται ο δημόσιος χαρακτήρας τους, στον βωμό μιας αγοραίας αντίληψης για την εκπαιδευτική έρευνα.
-Η χρηματοδότηση των ΑΕΙ θα πρέπει να συνδέεται με την αξιολόγησή τους;
Η Ελλάδα είναι ουραγός στην ΕΕ όσον αφορά τις δαπάνες του ΑΕΠ που κατευθύνονται στην εκπαίδευση και την έρευνα. Η συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά σχεδόν 20% από την αρχή της κρίσης μέχρι σήμερα έχει κάνει την κατάσταση και στα ΑΕΙ ασφυκτική. Αξιολόγηση και διαφάνεια είναι αιτήματα που έχει θέσει ο χώρος της ριζοσπαστικής και ανανεωτικής αριστεράς στο πανεπιστήμιο εδώ και δεκαετίες. Όμως τα νομοσχέδια που ήρθαν τα τελευταία χρόνια από την κ. Διαμαντοπούλου και την κ. Γιαννάκου παρόλο που είχαν αυτόν τον τίτλο είχαν σκοπό, όχι να ενισχύσουν την τριτοβάθμια εκπαίδευση, αλλά να την τιμωρήσουν. Πρώτη προτεραιότητα κάθε νόμου για την παιδεία θα πρέπει να είναι η αύξηση του δαπανούμενου ποσοστού ΑΕΠ για την Παιδεία και τα ΑΕΙ. Προφανώς και η αξιολόγηση αποτελεί εχέγγυο αναβάθμισης του επιπέδου σπουδών και θα πρέπει να αποτελεί κριτήριο ποιότητας. Η όποια αξιολόγηση δεν μπορεί να είναι όμως τιμωρητική αλλά οφείλει να αποκαλύπτει στρεβλώσεις και να επιλύει προβλήματα.
-Είστε υπέρ της μεγαλύτερης σύνδεσης της πανεπιστημιακής έρευνας με την αγορά; Με την ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων;
Το πανεπιστήμιο οφείλει να παρακολουθεί τις εξελίξεις, τις τάσεις και τις ανακατατάξεις στον σύγχρονο κόσμο και στην αγορά εργασίας. Δεν μπορεί και δεν πρέπει να εξισωθεί με κέντρο επαγγελματικής κατάρτισης και προθαλάμου εισαγωγής στην αγορά εργασίας. Το πανεπιστήμιο οφείλει να υπηρετεί τις επιστήμες και την κοινωνία και κοινωνία είναι κάτι πολύ ευρύτερο και περισσότερο από την αγορά εργασίας.
ΠΑΣΟΚ και ΝΔ από τα μέσα της δεκαετίας του 90 προσπάθησαν να πείσουν την κοινωνία ότι τα μη κρατικά πανεπιστήμια θα μετατραπούν σε Ηarvard της Μεσογείου απλά και μόνο επειδή είναι ιδιωτικά. Προσωπικά δεν βλέπω από πουθενά να προκύπτει κάτι τέτοιο. Άρα ας ξεκαθαρίσουμε κατ’ αρχήν για ποιο θέμα μιλάμε, τους όρους και τις προϋποθέσεις λειτουργίας.
Είναι φανερό, ότι δεν συμφωνώ καθόλου με την ιδέα να δημιουργηθεί μια δομή ανταγωνιστική προς τα δημόσια ΑΕΙ της χώρας με την περαιτέρω συρρίκνωση του ρόλου και της λειτουργίας των δημόσιων ΑΕΙ της χώρας που μέσα στην οικονομική κρίση ΠΑΣΟΚ και ΝΔ τα αντιμετωπίζουν ως δαπανηρές υποχρεώσεις του κράτους. Ας μην ξεχνούμε ότι δαπανούμε για την δημόσια εκπαίδευση το μισό περίπου από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης και αυτό όχι αποδοτικά. Εκεί είναι που χρειάζεται μεγάλες αλλαγές.
Δύο χρόνια μετά την υιοθέτηση της πολιτικής του Μνημονίου και της πολιτικής της «εσωτερικής υποτίμησης», η ύφεση όχι μόνο δεν έχει δώσει τη θέση της στην ανάκαμψη, όπως προέβλεπε το «Μνημόνιο 1», αλλά βρίσκεται εκτός ελέγχου, με την οικονομία να έχει συρρικνωθεί συνολικά κατά 20% και το βιοτικό επίπεδο μεγάλου μέρους της κοινωνίας έχει καταρρεύσει, με τις διαστάσεις της φτώχειας να αυξάνουν απειλητικά. Η ανεργία κινείται σε πρωτοφανή για περίοδο ειρήνης επίπεδα, της τάξης του 23% για το σύνολο του πληθυσμού και πάνω από 50% για τους νέους.Το δε Δημόσιο Χρέος όχι μόνο δεν έγινε βιώσιμο, όπως προέβλεπε το «Μνημόνιο 1», αλλά και μετά το «κούρεμά» του βρίσκεται εκτός ελέγχου.
Αν είμαστε η βασική δύναμη της επόμενης κυβέρνησης, θα επιδιώξουμε ένα δημοσιονομικό νοικοκύρεμα. Το σημερινό πρωτογενές έλλειμμα, το οποίο είναι μεγαλύτερο από αυτό που προβλέπει ο προϋπολογισμός, οφείλεται στο μνημόνιο που προκαλεί μεγάλη ύφεση και στην αποσάθρωση του φοροεισπρακτικού μηχανισμού με ευθύνη των κυβερνώντων και στην έλλειψη πολιτικής βούλησης να πάρουν και από τους πλούσιους.
Στην Ελλάδα υπερφορολογούνται μισθωτοί, συνταξιούχοι, χαμηλά εισοδήματα, έντιμοι φορολογούμενοι. Φοροαποφεύγουν με νόμιμο τρόπο ή φοροδιαφεύγουν μεσαία, υψηλά και πολύ υψηλά εισοδήματα. Στον τομέα των δαπανών υπάρχουν περιθώρια να περικοπούν σπατάλες που τρέφουν συμφέροντα και το πελατειακό κράτος, χωρίς να θιγούν κι άλλο μισθοί, συντάξεις και το ήδη ισχνό κοινωνικό κράτος. Εμείς προτείνουμε:
n Άμεσο πάγωμα των μειώσεων σε κοινωνικές δαπάνες, μισθούς και συντάξεις, ώστε να σταματήσει η περιθωριοποίηση των χαμηλών εισοδημάτων και η υποβάθμιση των μεσαίων.
n Ριζική επανεξέταση και ανακατανομή των δημόσιων δαπανών. Εξοικονόμηση και εξορθολογισμός σε τομείς όπως η επικάλυψη υπηρεσιών, η σπατάλη πόρων, οι δαπάνες χωρίς κοινωνική αποτελεσματικότητα. Οι πόροι που θα εξοικονομηθούν θα βελτιώσουν την ποιότητα των παρεχόμενων δημόσιων αγαθών και υπηρεσιών και θα διοχετεύονται σε τομείς με μεγάλη υστέρηση, όπως η υγεία και η επιστημονική έρευνα.
-Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι σε συνθήκες κρίσης το κύριο μέρος των κοινωνικών δαπανών του κράτους πρέπει να κατευθύνεται στα περιθωριοποιημένα τμήματα του πληθυσμού και όχι στο σύνολο. Συμφωνείτε;
Στην Ελλάδα σύμφωνα με στοιχεία της Εurostat 6 στους 10 Έλληνες φτωχούς αδυνατούν να προμηθευτούν τα βασικά αγαθά ποσοστό υπερτριπλάσιο της Ισπανίας και της Πορτογαλίας- ενώ οι κοινωνικές δαπάνες καταπολεμούν την φτώχεια 4 φορές λιγότερο από το ευρωπαϊκό μέσο όρο
Οι κοινωνικές δαπάνες για την καταπολέμηση της φτώχειας στην Ελλάδα παρουσιάζουν την μικρότερη αποτελεσματικότητα στην Ευρώπη: η μείωση που επιφέρουν οι κοινωνικές μεταβιβάσεις στο ποσοστό φτώχειας της Ελλάδος είναι μόλις 6,5%, όταν το αντίστοιχο μέσο ποσοστό μείωσης στην ΕΕ-15 είναι 24,9%.
Στόχος μας είναι η ενίσχυση των κοινωνικών δαπανών και η αύξηση της αποτελεσματικότητας τους, ειδικά σήμερα που μεγάλο τμήμα της κοινωνίας περιθωριοποιείται. Προτεραιότητα μας η επεξεργασία με την ευρύτερη δυνατή συναίνεση μιας πολιτικής, για την καταπολέμηση της φτώχειας σε μεσο-μακροπρόθεσμη βάση.
Θα επιδιώξουμε, όσο διαρκεί η προσπάθεια δημοσιονομικής προσαρμογής, μέρος των πόρων του ΕΣΠΑ να διατεθεί για τη χρηματοδότηση ενός ειδικού προγράμματος καταπολέμησης της ακραίας φτώχειας, με τη θεσμοθέτηση ενός ελάχιστου εγγυημένου επιπέδου διαβίωσης, την εξασφάλιση στέγης και διατροφής στους αστέγους και ένα ειδικό επίδομα στα νοικοκυριά των οποίων κανένα μέλος δεν έχει εργασία ή άλλο επαρκές εισόδημα.
-Προτίθεστε να αναλάβετε πρωτοβουλία για τη διευθέτηση των μη εξυπηρετούμενων στεγαστικών δανείων ;
Η βίαιη πτώση του βιοτικού επιπέδου και η μείωση των εισοδημάτων για το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής κοινωνίας οδήγησε σε φαινόμενα αδυναμίας εξυπηρέτησης των δανείων ιδιαίτερα σε πολίτες με αποδεδειγμένα χαμηλό εισόδημα.
Μέσα στους στόχους της επόμενης κυβέρνησης θα είναι η επεξεργασία μιας ρύθμισης που να ανακουφίζει κατηγορίες δανειοληπτών έγινε πρόσφατα π.χ. Ιρλανδία.
Σχετικές προτάσεις που έχουν διατυπωθεί είναι: η δόση του δανείου να μην ξεπερνά το 30% του μισθού, η παραχώρηση περιόδου χάριτος, χωρίς καταβολή τόκων και κεφαλαίου, η μείωση του επιτοκίου και η παράταση της συμβατικής διάρκειας του δανείου. Είναι αυτονόητο ότι η σχετική ρύθμιση θα συζητηθεί πριν την θέσπιση της, με όλους τους εμπλεκόμενους και ενδιαφερόμενους, ώστε να αποβεί δίκαιη και αποτελεσματική.
-Θα επανεξετάσετε προβλέψεις του νόμου-πλαισίου για τα ΑΕΙ; Αν ναι προς ποια κατεύθυνση;
Το θεσμικό πλαίσιο των δημοσίων πανεπιστημίων χρειάζεται ασφαλώς αλλαγές για να ενισχυθεί η δυνατότητα τους να παρέχουν υψηλής ποιότητας γνώση και εφόδια στους φοιτητές και να προάγουν ακόμη περισσότερο την επιστημονική έρευνα. Όμως ο τελευταίος νόμος είναι βήμα προς τα πίσω. Νοθεύεται δραστικά η αυτοδιοίκηση των πανεπιστημίων που είναι και συνταγματικά κατοχυρωμένη, εκτείνεται υποχρηματοδότηση τους και αποδυναμώνεται ο δημόσιος χαρακτήρας τους, στον βωμό μιας αγοραίας αντίληψης για την εκπαιδευτική έρευνα.
-Η χρηματοδότηση των ΑΕΙ θα πρέπει να συνδέεται με την αξιολόγησή τους;
Η Ελλάδα είναι ουραγός στην ΕΕ όσον αφορά τις δαπάνες του ΑΕΠ που κατευθύνονται στην εκπαίδευση και την έρευνα. Η συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά σχεδόν 20% από την αρχή της κρίσης μέχρι σήμερα έχει κάνει την κατάσταση και στα ΑΕΙ ασφυκτική. Αξιολόγηση και διαφάνεια είναι αιτήματα που έχει θέσει ο χώρος της ριζοσπαστικής και ανανεωτικής αριστεράς στο πανεπιστήμιο εδώ και δεκαετίες. Όμως τα νομοσχέδια που ήρθαν τα τελευταία χρόνια από την κ. Διαμαντοπούλου και την κ. Γιαννάκου παρόλο που είχαν αυτόν τον τίτλο είχαν σκοπό, όχι να ενισχύσουν την τριτοβάθμια εκπαίδευση, αλλά να την τιμωρήσουν. Πρώτη προτεραιότητα κάθε νόμου για την παιδεία θα πρέπει να είναι η αύξηση του δαπανούμενου ποσοστού ΑΕΠ για την Παιδεία και τα ΑΕΙ. Προφανώς και η αξιολόγηση αποτελεί εχέγγυο αναβάθμισης του επιπέδου σπουδών και θα πρέπει να αποτελεί κριτήριο ποιότητας. Η όποια αξιολόγηση δεν μπορεί να είναι όμως τιμωρητική αλλά οφείλει να αποκαλύπτει στρεβλώσεις και να επιλύει προβλήματα.
-Είστε υπέρ της μεγαλύτερης σύνδεσης της πανεπιστημιακής έρευνας με την αγορά; Με την ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων;
Το πανεπιστήμιο οφείλει να παρακολουθεί τις εξελίξεις, τις τάσεις και τις ανακατατάξεις στον σύγχρονο κόσμο και στην αγορά εργασίας. Δεν μπορεί και δεν πρέπει να εξισωθεί με κέντρο επαγγελματικής κατάρτισης και προθαλάμου εισαγωγής στην αγορά εργασίας. Το πανεπιστήμιο οφείλει να υπηρετεί τις επιστήμες και την κοινωνία και κοινωνία είναι κάτι πολύ ευρύτερο και περισσότερο από την αγορά εργασίας.
ΠΑΣΟΚ και ΝΔ από τα μέσα της δεκαετίας του 90 προσπάθησαν να πείσουν την κοινωνία ότι τα μη κρατικά πανεπιστήμια θα μετατραπούν σε Ηarvard της Μεσογείου απλά και μόνο επειδή είναι ιδιωτικά. Προσωπικά δεν βλέπω από πουθενά να προκύπτει κάτι τέτοιο. Άρα ας ξεκαθαρίσουμε κατ’ αρχήν για ποιο θέμα μιλάμε, τους όρους και τις προϋποθέσεις λειτουργίας.
Είναι φανερό, ότι δεν συμφωνώ καθόλου με την ιδέα να δημιουργηθεί μια δομή ανταγωνιστική προς τα δημόσια ΑΕΙ της χώρας με την περαιτέρω συρρίκνωση του ρόλου και της λειτουργίας των δημόσιων ΑΕΙ της χώρας που μέσα στην οικονομική κρίση ΠΑΣΟΚ και ΝΔ τα αντιμετωπίζουν ως δαπανηρές υποχρεώσεις του κράτους. Ας μην ξεχνούμε ότι δαπανούμε για την δημόσια εκπαίδευση το μισό περίπου από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης και αυτό όχι αποδοτικά. Εκεί είναι που χρειάζεται μεγάλες αλλαγές.
