Είναι γεγονός πως η χώρα μας πέρασε μια δεκαετία έντονων κοινωνικοπολιτικών εξελίξεων, με την οικονομική και ανθρωπιστική κρίση να έχει επιδράσει καταλυτικά και με αρνητικό πρόσημο στη ζωή κάθε νέου ανθρώπου. Το «πάγωμα» της οικοδομής και η εξασθένιση κεντρικών έργων υποδομής από το κράτος δημιούργησε ένα ασφυκτικό κλίμα στην αγορά ακινήτων. Το φαινόμενο των βραχυχρόνιων μισθώσεων (Airbnb) και η μεταβίβαση εκατοντάδων ακινήτων στα χέρια λίγων, «χρυσών» επενδυτών της αλλοδαπής (Κινέζοι, Ρώσοι) επέτεινε την εφιαλτική αυτή κατάσταση, με αποτέλεσμα τα διαμερίσματα στις μεγαλουπόλεις (Αθήνα, Θεσσαλονίκη), αλλά και σε άλλες επαρχιακές-πόλεις με Πανεπιστημιακά Ιδρύματα (Ρέθυμνο, Κομοτηνή) να καθίστανται ιδιαίτερα δυσεύρετα ή οικονομικά απλησίαστα, εκκινώντας με τρόπο επιτακτικό τη συζήτηση για το δικαίωμα στη στέγαση. Ειδικά για τους νέους ανθρώπους, εκείνους που είδαν τα όνειρα και τις φιλοδοξίες τους να ανατρέπονται τα προηγούμενα χρόνια, και που τώρα βιώνουν σε γενικές γραμμές, λόγω της τρέχουσας υγειονομικής κρίσης και των οικονομικών της επιπτώσεων, την ίδια ακριβώς αβεβαιότητα, το ίδιο ακριβώς μούδιασμα, επιχειρώντας να κοιτάξουν στο μέλλον.

Νέες και νέοι που είτε επέλεξαν να σπουδάσουν/εργαστούν μακριά από τους γονείς τους, είτε αποφοίτησαν και θέλησαν μαζί με μια δουλειά να βρουν κι ένα διαμέρισμα που θα χωρέσει το δικό τους προγραμματισμό ζωής, καλούνται μόνες και μόνοι να αντέξουν μπροστά στις προκλήσεις της ενηλικίωσης, να σταθούν στα πόδια τους και να σχεδιάσουν την εξέλιξη τους, αντιμετωπίζοντας την απληστία και την αβεβαιότητα της ελεύθερης αγοράς ακινήτων που τις/τους καθιστά νομάδες των σύγχρονων αστικών κέντρων. Η κατάσταση διαφαίνεται ακόμη πιο ανησυχητική, αν αναλογιστεί κανείς πως όχι μόνο δεν ανατρέπονται οι διαγενεακές ανισότητες, αλλά οξύνονται, με τα τέκνα των «λίγων και ισχυρών» να μην αντιμετωπίζουν αυτές τις δυσκολίες που αποτελούν καθημερινότητα για τα τέκνα των πολλών, τα οποία μολονότι εμφανίζουν ενδεχομένως παρόμοιες ικανότητες με τα πρώτα, αδυνατούν να προσεγγίσουν με την ίδια αποτελεσματικότητα τους στόχους τους.

Είναι ιδιαίτερα άξιο απορίας το γιατί η Πολιτεία μέχρι σήμερα δεν ενδιαφέρθηκε ουσιαστικά για το ζήτημα αυτό, τη στέγαση των νέων ανθρώπων, με την παρακμή στην οποία έχουν υπεισέλθει οι φοιτητικές εστίες να συνιστά τρανό παράδειγμα της πλήρους αδιαφορίας που επικρατεί εκεί έξω σε θεσμικό επίπεδο. Κάποτε, το Κράτος προχώρησε στην ανοικοδόμηση πολλών οικισμών εργατικών κατοικιών που ανακούφισαν την εργατική τάξη, ποτέ όμως δεν έγινε κάτι αντίστοιχο με στόχευση στη νεολαία και στις ανάγκες της.

Το αύριο όμως μιας κοινωνίας και η εξέλιξη της εξαρτάται από τη νεολαία, μια νεολαία που για μια ακόμη φορά θα υπεισέλθει σε μια περίοδο έντονης αβεβαιότητας. Αυτή τη νεολαία η Πολιτεία πρέπει να τη στηρίξει έμπρακτα στα πρώτα δειλά βήματα της ενηλικίωσης. Το να έχει κάθε νέα και νέος πρόσβαση σε αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης (στέγη, ενέργεια, διαδίκτυο, νερό), είναι μια μορφή στήριξης πιο αναγκαία από ποτέ. Η Πολιτεία πρέπει να προβεί σε μεταρρυθμίσεις που θα διασφαλίζουν πως όλοι οι νέοι άνθρωποι κάτω των 30 (φοιτητές/τριες, εργαζόμενοι/ες) θα έχουν ίσες ευκαιρίες να «εγκαταλείψουν» την οικογενειακή στέγη και να ζήσουν ανεξάρτητα και θα ενισχύουν τη διαθεσιμότητα και την καταλληλότητα των διαθέσιμων ακινήτων για τις ανάγκες τους.

Αυτό δύναται να επιτευχθεί, είτε έμμεσα, επιχειρώντας την επιβολή μιας μορφής ελέγχου στην αγορά ακινήτου, με σκοπό την προστασία αυτής της ευάλωτης οικονομικά και κοινωνικά ηλικιακής ομάδας (π.χ. ορίζοντας ανώτατα όρια ενοικίου, υψηλές προδιαγραφές για τις εκμισθώμενες κατοικίες – δίνοντας έμφαση σε όσες εκμισθώνονται για συγκατοίκηση, τάση που τελευταία αναπτύσσει μια δυναμική σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, δίχως όμως να γίνεται χρήση των κατάλληλων υποδομών με τα μικροσκοπικά διαμερίσματα, δίχως κοινόχρηστους χώρους να επιβαρύνουν την κατάσταση-), είτε άμεσα, μέσω μια σειράς γενναίων κρατικών επενδύσεων στον κατασκευαστικό τομέα (π.χ. αναδιαμόρφωση των ήδη ανοικοδομημένων φοιτητικών εστιών, επέκταση τους και ανοικοδόμηση νέων συγκροτημάτων με σύγχρονες προδιαγραφές). Μάλιστα, σχετικά με την άμεση παρέμβαση του Κράτους, αξίζει να επισημανθεί, πως σε πολλές χώρες της Ε.Ε. οι ίδιοι οι Δήμοι αναλαμβάνουν την εκπόνηση προγραμμάτων στέγασης για ευάλωτες κοινωνικές ομάδες -συμπεριλαμβανομένων και των νέων- όπως στην Ιρλανδία. Μήπως ήρθε η ώρα, οι Δήμοι των μεγάλων κυρίως πόλεων της χώρας μας να ασχοληθούν σοβαρά με αυτού του είδους τις δημόσιες πολιτικές και να εγκαταλείψουν τις φανφάρες του παρελθόντος με εγκαίνια σιντριβανιών και πεζοδρόμων ;

Φυσικά, η αδυναμία των νέων ανθρώπων να έχουν πρόσβαση σε μια ποιοτική και οικονομική κατοικία δεν είναι φαινόμενο ελληνικό, αλλά ευρωπαϊκό και διεθνές. Παραδείγματα από το Ην. Βασίλειο και τις Η.Π.Α., φωτίζουν τις αντιξοότητες που αντιμετωπίζουν εκεί οι νέοι άνθρωποι, με τα φοιτητικά δάνεια βέβαια να συνιστούν ένα ακόμη ακανθώδες ζήτημα που έρχεται να κουμπώσει με το ζήτημα της στέγασης. Άρα, σε αυτή τη μάχη, η χώρα μας οφείλει να εμπλέξει και την Ευρωπαϊκή Ένωση, τους θεσμούς της και τους πόρους της, και να πιέσει προς τη συγκρότηση ενός ενιαίου πλαισίου θωράκισης των στεγαστικών αναγκών των νέων σε όλα τα κράτη-μέλη.

Οι ανάγκες της νεολαίας βρίσκονται εκεί έξω και φωνάζουν. Ας μην τους αγνοήσει η Πολιτεία και ας τους προσφέρει μια βεντάλια ριζοσπαστικών και προοδευτικών μεταρρυθμίσεων που θα τους επιτρέψει να σχεδιάσουν με ασφάλεια το μέλλον τους, και συνάμα το αύριο της χώρας μας. Το δικαίωμα στη στέγαση για τους νέους είναι ζήτημα κοινωνικής δικαιοσύνης, ένα μεγάλο στοίχημα για το κοινωνικό κράτος -υπό το πρίσμα της πρόσφατης αναθεώρησης του Άρθρου 21 στο οποίο γίνεται λόγος για την κρατική μέριμνα διασφάλισης συνθηκών αξιοπρεπούς διαβίωσης όλων των πολιτών- που δεν πρέπει να χάσουμε!

Γιαννόπουλος Αναστάσιος-Ιωάννης

Προπτυχιακός Φοιτητής Νομικής Σχολής Αθηνών

Μέλος της Σπουδάζουσας της Νεολαίας ΣΥΡΙΖΑ και του πολιτικού δικτύου ακτιβιστών ROSEBAND: The Socialists