Το θάρρος που επέδειξαν οι διαδηλωτές κατά τους προηγούμενους 12 μήνες αντιπαραβάλλεται σε μια αποτυχημένη ηγεσία, γεγονός που δείχνει ότι το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, κουρασμένο και αποπροσανατολισμένο, δεν ανταποκρίνεται στους σκοπούς του, δήλωσε η Διεθνής Αμνηστία, κατά την παρουσίαση την 50ής παγκόσμιας έκθεσής της για τα ανθρώπινα δικαιώματα, η οποία συνοδεύεται από έκκληση για τη δημιουργία μιας ισχυρής Συνθήκης για το Εμπόριο Όπλων αργότερα εντός του έτους.

«Η αποτυχία της ηγεσίας έχει πάρει παγκόσμιες διαστάσεις κατά το τελευταίο έτος και οι πολιτικοί αντιμετωπίζουν τις διαμαρτυρίες με βαναυσότητα ή αδιαφορία. Οι κυβερνήσεις πρέπει να δείξουν ουσιαστική ηγεσία και να απορρίψουν την αδικία, προστατεύοντας τους ανίσχυρους και συγκρατώντας τους ισχυρούς. Είναι ώρα να τεθούν σε προτεραιότητα οι άνθρωποι και τα δικαιώματα, πριν τις επιχειρήσεις και το κέρδος», δήλωσε ο Salil Shetty, Γενικός Γραμματέας της Διεθνούς Αμνηστίας.

Η ηχηρή και ενθουσιώδης υποστήριξη στα κινήματα διαμαρτυρίας την οποία εξέφρασαν πολλές παγκόσμιες και περιφερειακές δυνάμεις κατά τους πρώτους μήνες του 2011 δεν έχει μετουσιωθεί σε πράξη. Καθώς οι Αιγύπτιοι πηγαίνουν στις κάλπες για να ψηφίσουν νέο πρόεδρο, φαίνεται ολοένα και περισσότερο ότι οι ευκαιρίες για αλλαγή που δημιουργήθηκαν από τους διαδηλωτές υπονομεύονται.

«Κατά το τελευταίο έτος έχει γίνει ολοένα και πιο σαφές ότι οι καιροσκοπικές συμμαχίες και τα οικονομικά συμφέροντα  έχουν επισκιάσει τα ανθρώπινα δικαιώματα, καθώς οι παγκόσμιες δυνάμεις διεκδικούν την επιρροή στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική», δήλωσε ο Salil Shetty. «Η γλώσσα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων υιοθετείται όταν εξυπηρετεί πολιτικές ή επιχειρηματικές ατζέντες και παραγκωνίζεται όταν δεν είναι βολική ή στέκεται εμπόδιο στο δρόμο του κέρδους.»

Η αποτυχία παρέμβασης στη Σρι Λάνκα και η αδράνεια για τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας στη Συρία  -έναν από τους κύριους πελάτες όπλων της Ρωσίας-  επέτρεψε να φαίνεται περιττός ο ρόλος τους Συμβουλίου Ασφαλείας ως θεματοφύλακα της παγκόσμιας ειρήνης. Οι ανερχόμενες δυνάμεις της Ινδίας, της Βραζιλίας και της Νότιας Αφρικής έχουν γίνει πολύ συχνά συνένοχοι μέσω της σιωπής τους.

«Υπάρχει σαφής και επιτακτική ανάγκη να παραπεμφθεί η κατάσταση στη Συρία στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για να διερευνηθούν εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Η αποφασιστικότητα ορισμένων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ να προασπίσουν τη Συρία με οποιοδήποτε κόστος καθιστά απατηλή τη λογοδοσία για τα εγκλήματα αυτά και αποτελεί προδοσία του συριακού λαού», δήλωσε ο Salil Shetty.

Η Έκθεση 2012 της Διεθνούς Αμνηστίας τεκμηριώνει συγκεκριμένους περιορισμούς στην ελευθερία του λόγου σε τουλάχιστον 91 χώρες, καθώς και περιπτώσεις όπου άνθρωποι υπέστησαν βασανιστήρια ή άλλες μορφές κακομεταχείρισης σε τουλάχιστον 101 χώρες -σε πολλές περιπτώσεις λόγω της συμμετοχής τους σε διαδηλώσεις.

Η εκδίωξη συγκεκριμένων ηγετών -ανεξάρτητα από το πόσο τυραννικοί ήταν- δεν αρκεί, για να φέρει τη μακροπρόθεσμη αλλαγή. Οι κυβερνήσεις πρέπει να στηρίξουν τα ανθρώπινα δικαιώματα στις πατρίδες τους και στο εξωτερικό, να πάρουν στα σοβαρά τις διεθνείς υποχρεώσεις τους και να επενδύσουν σε συστήματα και δομές που διασφαλίζουν δικαιοσύνη, ελευθερία και ισότητα απέναντι στο νόμο.

Η διάσκεψη του ΟΗΕ για τη συμφωνία σε μια Συνθήκη για το Εμπόριο Όπλων τον Ιούλιο θα είναι μια έντονη δοκιμασία για τους πολιτικούς, προκειμένου να θέσουν τα δικαιώματα πάνω από το προσωπικό συμφέρον και το κέρδος. Χωρίς μια ισχυρή συνθήκη, η διαφύλαξη της παγκόσμιας ειρήνης και ασφάλειας από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ φαίνεται καταδικασμένη σε αποτυχία. Τα μόνιμα μέλη του διατηρούν το απόλυτο δικαίωμα αρνησικυρίας σε οποιοδήποτε ψήφισμα, παρόλο που είναι οι βασικότεροι προμηθευτές όπλων παγκοσμίως.

«Οι διαδηλωτές έχουν δείξει ότι η αλλαγή είναι δυνατή. Έχουν πετάξει το γάντι απαιτώντας από τις κυβερνήσεις να υπερασπιστούν τη δικαιοσύνη, την ισότητα και την αξιοπρέπεια. Έχουν δείξει ότι οι ηγέτες που δεν ανταποκρίνονται στις προσδοκίες αυτές δεν θα είναι πλέον αποδεκτοί. Μετά από μια δυσοίωνη αρχή, το 2012 πρέπει να γίνει έτος δράσης», δήλωσε ο Salil Shetty.

Άλλες παγκόσμιες εξελίξεις που επισημαίνονται στην Έκθεση 2012 της Διεθνούς Αμνηστίας:

• Εξαιρετικά καταπιεστικά κράτη, περιλαμβανομένης της Κίνας, έριξαν το πλήρες βάρος του μηχανισμού ασφαλείας τους στην καταστολή της διαμαρτυρίας. Δεν σημειώθηκε βελτίωση στην άθλια κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Βόρεια Κορέα.

• Στην Υποσαχάρια Αφρική, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική οι εξεγέρσεις αντήχησαν τις διεκδικήσεις των λαών -ωστόσο, χρησιμοποιήθηκε υπερβολική βία εναντίον διαδηλωτών σε χώρες από την Αγκόλα ως τη Σενεγάλη και την Ουγκάντα.

• Κοινωνικές διαμαρτυρίες συγκέντρωσαν δύναμη στην Αμερικανική Ήπειρο, συχνά φέρνοντας τους ανθρώπους σε αντιπαράθεση με ισχυρά οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα. Ακτιβιστές δέχθηκαν απειλές και σκοτώθηκαν, μεταξύ άλλων, στη Βραζιλία, την Κολομβία και το Μεξικό.

• Στη Ρωσία, αυξήθηκε ο ακτιβισμός των πολιτών και στη χώρα πραγματοποιήθηκαν οι μεγαλύτερες διαδηλώσεις από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, αλλά οι φωνές της αντιπολίτευσης περιεστάλησαν και υπονομεύθηκαν συστηματικά.

• Δεν σημειώθηκε ουσιαστική αλλαγή σε χώρες όπως το Τουρκμενιστάν και το Ουζμπεκιστάν. Η διοργανώτρια χώρα του διαγωνισμού τραγουδιού της Eurovision, το Αζερμπαϊτζάν, κατέστειλε την ελευθερία της έκφρασης και δεκαέξι κρατούμενοι συνείδησης βρίσκονται ακόμα πίσω από τα κάγκελα επειδή ύψωσαν τη φωνή τους το 2011.

• Βία ακολούθησε την ψηφοφορία για ανεξαρτησία στο Νότιο Σουδάν, αλλά το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ -από κοινού με το Συμβούλιο Ειρήνης και Ασφάλειας της Αφρικανικής Ένωσης- και πάλι δεν καταδίκασαν τις παραβιάσεις, όπως, μεταξύ άλλων, οι τυφλοί βομβαρδισμοί από τις Ένοπλες Δυνάμεις του Σουδάν ή ο αποκλεισμός των ανθρωπιστικών οργανώσεων από τα πληττόμενα κράτη, ο οποίος πραγματοποιήθηκε από τη σουδανική κυβέρνηση.

• Στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, καθώς οι εξεγέρσεις προσέλκυσαν την προσοχή του κόσμου, διογκώθηκαν άλλα, βαθιά ριζωμένα, προβλήματα. Η κυβέρνηση του Ιράν απομονωνόταν ολοένα και περισσότερο, δεν ανεχόταν καμία διαφωνία και χρησιμοποίησε τη θανατική ποινή με τέτοιο ενθουσιασμό, τον οποίο μόνο εκείνος της Κίνας ξεπέρασε. Η Σαουδική Αραβία έλαβε αυστηρά μέτρα εναντίον διαδηλωτών. Το Ισραήλ διατήρησε τον αποκλεισμό της Γάζας, παρατείνοντας την ανθρωπιστική κρίση και συνέχισε να επεκτείνει παράνομους οικισμούς στη Δυτική Όχθη. Οι παλαιστινιακές πολιτικές οργανώσεις Fatah και Hamas στοχοποιούσαν η μια τους υποστηρικτές της άλλης. Ισραηλινές δυνάμεις και παλαιστινιακές ένοπλες ομάδες πραγματοποίησαν επιθέσεις οφθαλμόν αντί οφθαλμού στη Γάζα.

• Η κυβέρνηση της Μυανμάρ πήρε την καθοριστική απόφαση να απελευθερώσει περισσότερους από 300 πολιτικούς κρατούμενους και να επιτρέψει στην Aung San Suu Kyi να κατέβει στις εκλογές. Ωστόσο, η κλιμάκωση των σχετικών με τις συγκρούσεις παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε περιοχές εθνικών μειονοτήτων, καθώς και η συνεχής παρενόχληση και κράτηση ακτιβιστών, έθεσαν όρια στη μεταρρύθμιση.

• Οι τάσεις περιλαμβάνουν: παραβιάσεις εναντίον αυτοχθόνων κοινοτήτων στην Αμερικανική Ήπειρο, καθώς εντάθηκε η εκμετάλλευση πόρων∙  επιδείνωση των διακρίσεων με βάση το σεξουαλικό προσανατολισμό ή την ταυτότητα φύλου στην Αφρική∙ αυξημένη ξενοφοβική ρητορική ορισμένων ευρωπαίων πολιτικών. Επίσης, η Αφρική υπήρξε ακόμα πιο ευάλωτη σε τρομοκρατικές ενέργειες ισλαμιστικών ένοπλων ομάδων.

• Σημάδια προόδου ήταν: η παγκόσμια τάση κατάργησης της θανατικής ποινής και η διάβρωση της ατιμωρησίας για παραβιάσεις του παρελθόντος στην Αμερικανική Ήπειρο. Βήματα ορόσημο για τη δικαιοσύνη στην Ευρώπη ήταν οι συλλήψεις του Στρατηγού Ratko Mladić και του σερβοκροάτη Goran Hadžić, προκειμένου να δικαστούν για εγκλήματα που είχαν διαπράξει κατά τη διάρκεια των πολέμων της δεκαετίας του 1990 στην πρώην Γιουγκοσλαβία.