«Σε εκείνους που μας επιτέθηκαν θα ήθελα να πω: ‘Φτάνει πια!' Αυτός ο πόλεμος που μας κάνουνε δεν είναι σωστός… Τώρα πρέπει να δοθεί δικαιοσύνη από την Ελληνική Αστυνομία και το κράτος»
Μαρία, νεαρή Ρομά από το Αιτωλικό, Ελλάδα
"Βίαιες επιθέσεις", "αστυνομικές επιδρομές" και "ατιμωρησία" κατά Ρομά ατόμων και κοινοτήτων στην Ελλάδα καταγράφει η Διεθνής Αμνηστία σε σύντομη έκθεσή της που εξετάζει τη βία με κίνητρα μίσους και τις παρενοχλήσεις που διαπράττονται εναντίον Ρομά από κρατικούς και μη δρώντες.
Εξετάζει χαρακτηριστικές υποθέσεις σε τρεις χώρες, την Τσεχική Δημοκρατία, τη Γαλλία και την Ελλάδα και όπως αναφέρεται στο έργο, η Ευρώπη είναι σήμερα η πατρίδα 10-12 εκατομμυρίων Ρομά. "Πολλοί ζουν με την καθημερινή απειλή της αναγκαστικής έξωσης, των αστυνομικών παρενοχλήσεων και των βίαιων επιθέσεων", όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά οι συντάκτες.
Οι Ρομά ιστορικά έχουν αντιμετωπίσει ακραία βία και περιθωριοποίηση στην Ευρώπη. Θύματα μαζικών δολοφονιών στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, οι Ρομά εξακολουθούν να υφίστανται διακρίσεις στη σημερινή Ευρώπη. Πολλοί ζουν σε διαχωρισμένες περιοχές κατοικίας και φοιτούν σε χωριστά και κατώτερης ποιότητας σχολεία. Πρόσφατη έρευνα διαπίστωσε ότι το 90% των Ρομά της Ευρώπης ζουν στη φτώχεια.
Η βία, οι παρενοχλήσεις και οι εκφοβισμοί Ρομά ατόμων και κοινοτήτων από την αστυνομία και από ιδιώτες και ομάδες (μη κρατικούς δρώντες), μερικοί από τους οποίους ανήκουν σε ακροδεξιές ομάδες, είναι διαδεδομένοι.
Κόλαφο αποτελεί η έκθεση για την ελληνική περίπτωση, όπου σύμφωνα με την Υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο πληθυσμός των Ρομά κυμαίνεται μεταξύ 250.000 και 350.000 ανθρώπων.
"Πολλοί ζουν σε άτυπους καταυλισμούς σε κακές συνθήκες. Οι αναγκαστικές εξώσεις είναι συχνές, και στους θιγόμενους συχνά δεν προσφέρεται εναλλακτική στέγη ή μετεγκαθίστανται σε απομονωμένες και ακατάλληλες κατοικίες", τονίζεται στην έκθεση.
"Οι παγιωμένες διακρίσεις πλήττουν κάθε πτυχή της ζωής των Ρομά στην Ελλάδα", υπογραμμίζουν οι συντάκτες της έκθεσης και προσθέτουν ότι "οι Ρομά συχνά γίνονται στόχος βίας στην Ελλάδα. Σύμφωνα με έρευνα του 2008 που πραγματοποίησε η Υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα Θεμελιώδη Δικαιώματα (FRA), το 54% των Ρομά που απάντησαν στην Ελλάδα είχε υπάρξει θύμα εγκλήματος. Το 26% από αυτούς θεωρούσαν ότι είχαν γίνει στόχος εξαιτίας της εθνότητάς τους".
Ανεπαρκείς οι υπηρεσίες επιβολής του νόμου απέναντι στα εγκλήματα μίσους
Σε μια εποχή που στην Ελλάδα έχει σημειωθεί "κατακόρυφη αύξηση των επιθέσεων με φυλετικά κίνητρα και της ξενοφοβίας", η Διεθνής Αμνηστία έχει σοβαρές ανησυχίες "για την ανεπαρκή αντίδραση των υπηρεσιών επιβολής του νόμου απέναντι στα εγκλήματα μίσους". Αυτό περιλαμβάνει "την παράλειψη να επέμβουν για να σταματήσουν επιθέσεις με φυλετικά κίνητρα ενώ ήταν παρούσες· τη σύλληψη θυμάτων με παράτυπο καθεστώς αντί των δραστών εγκλημάτων μίσους· την παράλειψη να προστατεύσουν ανθρώπους από επιθέσεις ακροδεξιών ομάδων· την αποθάρρυνση θυμάτων από την κατάθεση μηνύσεων· και την παράλειψη να διερευνήσουν αποτελεσματικά τις μηνύσεις που όντως υποβάλλονται και μεταξύ άλλων να αποκαλύψουν το πιθανό κίνητρο μίσους".
Αστυνομικοί – δράστες εγκλημάτων μίσους
Σε πολλές περιπτώσεις, "αστυνομικοί είναι οι ίδιοι δράστες εγκλημάτων μίσους"καταγγέλλει η Διεθνής Αμνηστία και προσθέτει:
"Το αποτέλεσμα ενός τέτοιου καταλόγου παραλείψεων της αστυνομίας έχει συμβάλει στην παγίωση της ατιμωρησίας για τους υπαίτιους αυτών των εγκλημάτων. Η αναποτελεσματικότητα της ισχύουσας νομοθεσίας για τα εγκλήματα μίσους έχει επίσης συμβάλει σε αυτήν την ατιμωρησία. Απαντώντας σε διεθνείς επικρίσεις, η ελληνική αστυνομία έχει δημιουργήσει έναν μηχανισμό για τη συλλογή στατιστικών στοιχείων για τα εγκλήματα μίσους, τα οποία διατίθενται σε όποιον τα ζητήσει, αλλά δεν δημοσιεύονται".
Τα εγκλήματα μίσους συχνά δεν καταγράφονται, επισημαίνει η οργάνωση, "τόσο εξαιτίας της παράλειψης της αστυνομίας να καταγράψει το πιθανό κίνητρο μίσους, όσο και εξαιτίας της έλλειψης εμπιστοσύνης των θυμάτων στην αστυνομία, που οδηγεί τα θύματα να μην καταγγείλουν το έγκλημα μίσους. Σύμφωνα με στοιχεία που διέθεσε η ελληνική αστυνομία στον Συνήγορο του Πολίτη για τις έρευνες, 84 περιστατικά με πιθανό φυλετικό κίνητρο καταγράφηκαν το 2012, ένα από τα οποία αφορούσε θύμα Ρομά και 22 αφορούσαν καταγγελίες σε βάρος αστυνομικών. Κατά το ίδιο διάστημα, ο Συνήγορος του Πολίτη είχε καταγράψει 253 τέτοια περιστατικά, τριπλάσια από εκείνα που κατέγραψε η αστυνομία, μεταξύ των οποίων τέσσερα που αφορούσαν θύματα Ρομά".
Σύμφωνα με πληροφορίες που διέθεσε στη Διεθνή Αμνηστία η Ελληνική Αστυνομία, 109 περιστατικά με πιθανό ρατσιστικό κίνητρο καταγράφηκαν το 2013, δύο από τα οποία αφορούσαν θύματα Ρομά. Από αυτές τις υποθέσεις, 93 έχουν παραπεμφθεί στις αρμόδιες διωκτικές αρχές και 37 αφορούσαν αστυνομικούς φερόμενους ως δράστες".
Αστυνομικές επιδρομές και αυθαίρετη κράτηση
Το 2013 η αστυνομία πραγματοποίησε συχνές επιδρομές εναντίον καταυλισμών Ρομά ανά τη χώρα, "ισχυριζόμενη ότι αυτό αποτελούσε μέρος μιας στρατηγικής για την πρόληψη της εγκληματικότητας", επισημαίνει η Διεθνής Αμνηστία.
Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία που εξέδωσε η ελληνική αστυνομία, κατά τους πρώτους εννέα μήνες του 2013 υπήρξαν 1.131 αστυνομικές επιχειρήσεις σε καταυλισμούς Ρομά σε όλη τη χώρα. Σε αυτές τις επιχειρήσεις, 52.431 άνθρωποι ελέγχθηκαν και 19.067 άνθρωποι οδηγήθηκαν σε αστυνομικά τμήματα. Από αυτούς, 1.305 συνελήφθησαν και εντοπίστηκαν 4.651 παραβιάσεις της ελληνικής ποινικής και κυκλοφοριακής νομοθεσίας.
"Τα στατιστικά στοιχεία για όσους ελέγχθηκαν από την αστυνομία αναμφίβολα θα περιλαμβάνουν πολλούς που ελέγχθηκαν επανειλημμένα, αλλά ακόμα και λαμβάνοντας αυτό υπόψη, η αναλογία των ελέγχων προς τον αριθμό των Ρομά που ζουν στην Ελλάδα δίνει μια ένδειξη της κλίμακας στην οποία πραγματοποιούνται τέτοιες επιδρομές", υπογραμμίζεται στο κείμενο της έκθεσης.
"Αυτές οι επιδρομές και οι έλεγχοι έχουν χαρακτήρα διακρίσεων και οδηγούν σε αυθαίρετες συλλήψεις και στερήσεις ελευθερίας", σημειώνεται.
Μετά την επίσκεψή της στην Ελλάδα, η Ομάδα Εργασίας των ΗΕ για την Αυθαίρετη Κράτηση εξέφρασε την ανησυχία της για τις μαζικές συλλήψεις μελών της κοινότητας των Ρομά, τα οποία αφήνονται ελεύθερα λίγο μετά χωρίς κατηγορίες. Δήλωσε "ότι οποιαδήποτε κράτηση για λόγους διακρίσεων συνιστά αυθαίρετη κράτηση και επιπλέον, ότι η κράτηση χωρίς οποιαδήποτε νομική βάση επίσης καθιστά την κράτηση αυθαίρετη".
Η Διεθνής Αμνηστία επισημαίνει ότι "τα στατιστικά στοιχεία που παρέχει η ελληνική αστυνομία δείχνουν όχι μόνο ότι σχετικά λίγα καταγεγραμμένα περιστατικά ποινικών αδικημάτων προέρχονται από τέτοιες επιδρομές, αλλά επίσης ότι πολλοί Ρομά συνελήφθησαν σε αυτές τις επιχειρήσεις για αδικήματα που συνδέονται με την περιθωριοποίησή τους".
Κατά τους πρώτους εννέα μήνες του 2013, 230 Ρομά συνελήφθησαν για κλοπή ηλεκτρικού ρεύματος. Πολλοί καταυλισμοί Ρομά δεν έχουν ηλεκτροδότηση εξαιτίας της άρνησης της Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού να τους συνδέσει με την αιτιολογία ότι οι καταυλισμοί και τα σπίτια τους είναι παράνομα.
Αναγνωρίζοντας αυτήν την πραγματικότητα, στις 10 Οκτωβρίου 2013, το Πρώτο Πλημμελειοδικείο Αθηνών απάλλαξε 16 Ρομά που κατηγορούνταν για κλοπή ηλεκτρικού ρεύματος. Το δικαστήριο σύμφωνα με αναφορές αποδέχτηκε το επιχείρημα των Ρομά ότι η έλλειψη ηλεκτροδότησης αποτελούσε κίνδυνο για την υγεία τους, τη μόρφωση των παιδιών τους, τη ζωή και την περιουσία τους και η κλοπή ηλεκτρικού ρεύματος ήταν αποτέλεσμα κατάστασης έκτακτης ανάγκης.
Για περισσότερες πληροφορίες και το πλήρες κείμενο της έκθεσης της Διενθούς Αμνηστίας, επισκεφθείτε τον ιστότοπό της, εδώ.
