Σήμερα περισσότερο από ποτέ βιώνουμε μια πολιτική άδικη, αναξιοκρατική και με προσανατολισμό ενάντια στην κοινωνία και το περιβάλλον. Η πολιτική αυτή διαπαιδαγωγεί τους πολίτες για το πώς θα πρέπει να δρουν σε μια κοινωνία που η τήρηση των νόμων αποτελεί την εξαίρεση και η αυθαιρεσία - ανομία τον κανόνα. Δεν χωράει αμφιβολία ότι το ζήτημα της αυθαίρετης δόμησης απασχολεί την πολιτική ζωή της χώρας αλλά και την κοινωνική πραγματικότητα για δεκαετίες. Πρόκειται ένα κορυφαίο ζήτημα με σοβαρές περιβαλλοντικές, κοινωνικές και οικονομικές πτυχές.
Νομοσχέδιο εισπρακτικού χαρακτήρα
Το σχέδιο νόμου που έρχεται στα θερινά τμήματα της Βουλής (τυχαίο;) να αντιμετωπίσει το ζήτημα της αυθαίρετης δόμησης με τρόπο εισπρακτικό και οριζόντιο. Καλεί τους αυθαιρετούντες να εξαγοράσουν – νομιμοποιήσουν την παράβασή τους. Το πραγματικό κοινωνικό πρόβλημα δεν είναι μόνο οι παρανομούντες, που ζητούν νομιμοποίηση αλλά, κυρίως, αυτοί που υφίστανται τις παρανομίες.
Με το άρθρο 24 του Συντάγματος έχει τεθεί υπό συνταγματική προστασία το φυσικό, οικιστικό και πολιτιστικό περιβάλλον. Με το προτεινόμενο σχέδιο νόμου νομιμοποιούνται αυθαιρεσίες σε προστατευόμενες περιοχές, σε παραδοσιακούς οικισμούς, σε αρχαιολογικούς χώρους. Είναι πιθανό, αν γίνει νόμος, να έχει την τύχη του νόμου Παπακωνσταντίνου που κρίθηκε αντισυνταγματικός.
Στην χώρα, η αυθαίρετη δόμηση δεν είναι πια πρόβλημα στέγης και πρώτης κατοικίας. Αυτό το υπαρκτό και χρονίζον κοινωνικό πρόβλημα αντιμετωπίστηκε ικανοποιητικά με το νόμο του 1983. Στην επόμενη περίοδο η μαζική αυθαίρετη δόμηση ήταν για εξοχική δεύτερη κατοικία και κτίρια επαγγελματικής εγκατάστασης, χωρίς άδεια λειτουργίας, με χαρακτηριστικά παράνομου κυκλώματος, ξέπλυμα μαύρου χρήματος και καταπάτησης δημόσιου χώρου, δημόσιων αγαθών και δημόσιων πόρων (αιγιαλός, δάσος, γεωργική γη). Πρόκειται για βίαιη – άδικη και ανήθικη ανακατανομή δημόσιου χώρου και δημόσιων αγαθών προς όφελος ιδιωτικών συμφερόντων μικρότερων και μεγαλύτερων που εν κατακλείδι δημιούργησαν μια φούσκα αυθαιρέτων και ένα μείζον περιβαλλοντικό πρόβλημα.
Τα αυθαίρετα πράγματι ποικίλουν σε κλίμακα, κυμαίνονται από τις μικροπαραβάσεις των όρων δόμησης ή τους χτισμένους ημιυπαίθριους μέχρι τις οικιστικές καταπατήσεις σε μεγάλη γεωγραφική κλίμακα και τις αυθαίρετες εγκαταστάσεις παραγωγικών χρήσεων εκεί όπου δεν προβλέπονται ή δεν επιτρέπονται. Επιπροσθέτως τα αυθαίρετα με τον νόμο ουδόλως αξιολογούνται ως προς τις επιπτώσεις τους στο οικιστικό, φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον. Στο ίδιο τσουβάλι μπαίνουν πρώτη και δεύτερη κατοικία, οι έχοντες και οι μη έχοντες, ομάδες με πραγματικά κοινωνικά προβλήματα, αλλά και οι καταπατητές προστατευόμενων ή και δασικών περιοχών. Είναι άραγε τυχαίο το γεγονός ότι το σχέδιο νόμου εμφανίζεται χωρίς να έχουν δημοσιευθεί οι δασικοί χάρτες;
Η νομιμοποίηση κτισμάτων επαγγελματικής χρήσης ή η νομιμοποίηση αυθαίρετης αλλαγής χρήσης από κατοικία σε κατάστημα ή από κατάστημα σε βιοτεχνία/ βιομηχανία, δημιουργούν αθέμιτο ανταγωνισμό, διαχέουν το αίσθημα της αδικίας στους σεβόμενους τη νομιμότητα πολίτες, επιβραβεύουν την κομπίνα, επιβαρύνουν το περιβάλλον και βρίσκονται σε ευθεία αντιπαράθεση με το άρθρο 24 του Συντάγματος.
Την ίδια στιγμή που επιχειρείται η νομιμοποίηση των αυθαιρέτων, μεγάλο μέρος του νεκρού – ανενεργού κτιριακού αποθέματος εντός των πόλεων, καταστρέφεται εγκαταλελειμμένο. Κραυγάζει η προχειρότητα, η ανοργανωσιά, η απουσία σχεδιασμού και φαίνεται καθαρά ο εισπρακτικός χαρακτήρας της κυβερνήσεως.
Αντιπρόταση με κοινωνική δικαιοσύνη
Η δική μας αριστερά δεν είναι η δύναμη του «όχι σε όλα», έχει πρόγραμμα και σχέδιο γιατί θέλει και μπορεί να κυβερνήσει. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν διεκδικεί τον ρόλο του θαυματοποιού, θα υλοποιήσει την ανασυγκρότηση της χώρας με γνώμονα ”το κοινό περί δικαίου αίσθημα” που ΝΔ και ΠΑΣΟΚ κουρέλιασαν όλα αυτά τα χρόνια.
Το στοίχημα αντιμετώπισης μιας πραγματικότητας πολλών γενεών αυθαίρετων κατασκευών κάθε κλίμακας σε εντός και εκτός σχεδίου περιοχές σε συνδυασμό με τη συμμόρφωση στις συνταγματικές επιταγές του άρθρου 24 είναι πράγματι δύσκολο. Ας ληφθεί υπόψη ωστόσο ότι κάθε προσπάθεια ανάλογης τακτοποίησης είχε το στερεότυπο αποτέλεσμα της αναπαραγωγής αυθαιρέτων νέας γενιάς, αλλά κι αυτό της βαθιάς εμπέδωσης από πλευράς αυθαιρετούντων ότι το μέλλον υπόσχεται μια ρύθμιση που θα δικαίωνε την επιλογή της παράβασης. Μέχρι και σήμερα η πεποίθηση αυτή δικαιώνεται.
Η εντός σχεδίου αυθαίρετη δόμηση κατοικίας και μόνο μπορεί να νομιμοποιηθεί με μεταφορά συντελεστή δόμησης από άλλο ακίνητο εντός του ίδιου πολεοδομικού σχεδίου.
Η εκτός σχεδίου αυθαίρετη δόμηση επιβάλλεται να εξεταστεί με τα Σχέδια Χωρικής και Οικιστικής Οργάνωσης Ανοιχτής Πόλης (ΣΧΟΟΑΠ) και τα Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΓΠΣ) και με την ταυτόχρονη κατάργηση της εκτός σχεδίου δόμησης που αποτελεί μοναδική ελληνική πανευρωπαϊκή πρωτοτυπία και για την οποία δεν γίνεται καμία αναφορά στο σχέδιο νόμου από την κυβέρνηση των “δήθεν” ευρωπαϊστών.
Τι απαιτήσεις μπορεί να έχει από την κοινωνία μια κυβέρνηση που σπεύδει να καταπατήσει πρώτη μαζί με τα ισχυρά λόμπι τη νομιμότητα αλλά και την ηθική, στο βωμό της είσπραξης εσόδων; Για άλλη μια φορά επιβραβεύεται ο κλέφτης. Όποιος καταπάτησε, έκανε παρανομίες, δεν πήρε άδεια από την πολεοδομία, έκανε αδιαφανείς συναλλαγές με δήμαρχους και τοπικούς παράγοντες, θα πλουτίσει μέσα σε μια νύχτα. Απ´ την άλλη, οποίος ακoλουθούσε στοιχειωδώς αυτά που προβλέπονται στους νόμους, πλήρωνε φόρους και δεν επένδυε στο βρόμικο τζόγο της καταπάτησης των δημοσίων αγαθών και της υπονόμευσης του φυσικού κάλους και περιβάλλοντος, βρίσκεται να συμπιέζεται, να υπερφορολογείται και να πληρώνει τις λαμογιές των παραβατούντων. Είναι άλλη μια από τις πολλές τα τελευταία χρόνια προσπάθειες για βίαιη αναδιανομή πλούτου στο εσωτερικό της χώρας.
* Ο Κώστας Ζαχαριάδης είναι μέλος της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ και μέλος της γραμματείας του τμήματος περιβάλλοντος
