Χιλιάδες αυτόχθονες διατήρησαν χθες Τετάρτη την πίεση στην κυβέρνηση στους δρόμους του Κίτο, τη δέκατη συναπτή ημέρα κινητοποιήσεων στις οποίες έχουν σκοτωθεί δύο άνθρωποι και έχουν τραυματιστεί δεκάδες, καθώς η ένταση στο μπραντεφέρ αυτό ανάμεσα στο κίνημα διαμαρτυρίας και την κυβέρνηση του συντηρητικού προέδρου Γκιγιέρμο Λάσο ανεβαίνει.

Φωνάζοντας «κάτω ο Λάσο!», ο αρχηγός του κράτους, διαδηλωτές έβαλαν φωτιά σε ελαστικά αυτοκινήτων και κλαδιά δέντρων, ενώ αγκαθωτά συρματοπλέγματα και δυνάμεις του στρατού προστάτευαν το προεδρικό παλάτι.

«Βιώνουμε οικονομική κρίση στην επαρχία, δεν υπάρχει ανάπτυξη εκεί πέρα, δεν υπάρχουν δουλειές, είμαστε απλά αγρότες και οι γυναίκες μας ζουν αρμέγοντας γάλα από τα ζώα», είπε ο Ολμέδο Αγιάλα, 42 ετών, στο Γαλλικό Πρακτορείο.

Η κυβέρνηση του κ. Λάσο αρνείται να προχωρήσει σε άρση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης που κήρυξε σε έξι από τις 24 επαρχίες της χώρας, αξίωση που το κίνημα των ιθαγενών χαρακτηρίζει προϋπόθεση πριν αρχίσουν οποιεσδήποτε διαπραγματεύσεις.

Κατήγγειλε εξάλλου την «επίθεση» τη νύχτα της Τρίτης προς Τετάρτη εναντίον αστυνομικού τμήματος στην Πούγιο, στην επαρχία Παστάσα.

Οι δράστες της, ανέφερε, πυρπόλησαν το κτίριο ενώ οι αστυνομικοί βρίσκονταν μέσα. «Έξι αστυνομικοί τραυματίστηκαν πολύ σοβαρά, τρεις κρατούνται όμηροι (από κοινότητα ιθαγενών) και 18 αγνοούνται», δήλωσε ο υπουργός Εσωτερικών Πατρίσιο Καρίγιο κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στο Κίτο.

Υποκατάστημα τράπεζας επίσης πυρπολήθηκε και άλλα κτίρια υπέστησαν εκτεταμένες φθορές, σύμφωνα με τον υπουργό.

«Κάλεσμα σε διάλογο»

Κατά τη διάρκεια αυτών των επεισοδίων, διαδηλωτής σκοτώθηκε. Έσκασε στα χέρια του «εκρηκτικός μηχανισμός» σύμφωνα με την αστυνομία, «χτυπήθηκε στο πρόσωπο από δακρυγόνο» σύμφωνα με μη κυβερνητική οργάνωση υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

«Οι βιαιότητες στο Πούγιο δείχνουν ότι δεν θέλουν τον διάλογο», έκρινε ο υπουργός Εσωτερικών Παλάσιος, που πάντως πρόσθεσε ότι η κυβέρνηση «απευθύνει για μια ακόμα φορά δημόσιο κάλεσα σε διάλογο το κίνημα των ιθαγενών και τις ριζοσπαστικές οργανώσεις που είναι υπεύθυνες για αυτές τις παράλογες ενέργειες».

Προχθές Τρίτη, ο πρόεδρος Λάσο είπε πως θα δεχόταν «μια διαδικασία διαλόγου με ειλικρίνεια και σεβασμό με την CONAIE και άλλες οργανώσεις πολιτών».

Η ισχυρή Συνομοσπονδία Αυτοχθόνων Εθνοτήτων του Ισημερινού (CONAIE), που είχε συμμετάσχει στους λαϊκούς ξεσηκωμούς που ανέτρεψαν τρεις προέδρους από το 1997 ως το 2005 και πρωτοστάτησε επίσης στις μαζικές διαδηλώσεις του 2019 που είχαν αμαυρωθεί από βίαια επεισόδια με 11 νεκρούς, οργανώνει από τη 13η Ιουνίου πορείες και στήνει οδοφράγματα αξιώνοντας να ικανοποιηθούν κάπου δέκα αιτήματα που προβάλλει, ιδίως να μειωθούν οι τιμές των καυσίμων.

Ο πρόεδρός της, ο Λεωνίδας Ίσα, ζήτησε το βράδυ της Τρίτης, πριν γίνει οποιαδήποτε συζήτηση, την άρση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης και την «αποστρατιωτικοποίηση» του πάρκου στο Κίτο όπου βρίσκεται ο Οίκος του Πολιτισμού, παραδοσιακά χώρος συγκέντρωσης των ιθαγενών, που όμως επιτάχθηκε και μετατράπηκε σε κέντρο επιχειρήσεων των δυνάμεων ασφαλείας.

«Δεν μπορούμε να άρουμε την κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, διότι η πρωτεύουσα θα αφηνόταν ανυπεράσπιστη», αντέτεινε χθες Τετάρτη ο υπουργός Προεδρίας (κυβερνητικών υποθέσεων), ο Φρανσίσκο Χιμένες.

«Ειρηνική επίλυση»

«Γνωρίζουμε τι έγινε τον Οκτώβριο του 2019 και δεν πρόκειται να το επιτρέψουμε», πρόσθεσε, αναφερόμενος στην εισβολή στο κτίριο του κοινοβουλίου, την πυρπόληση δημόσιου κτιρίου και τις εκτενείς φθορές δημόσιας περιουσίας.

Σύμφωνα με τη Συμμαχία Οργανώσεων Υπεράσπισης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, έχουν τραυματιστεί τουλάχιστον 90 άνθρωποι και 87 έχουν συλληφθεί από την έναρξη των μαζικών κινητοποιήσεων. Η αστυνομία από τη δική της πλευρά κάνει λόγο για 101 αστυνομικούς και στρατιωτικούς τραυματίες και 80 συλλήψεις πολιτών.

Τη νύχτα της Δευτέρας προς Τρίτη νεαρός διαδηλωτής σκοτώθηκε αφού έπεσε σε χαράδρα, όμως η εισαγγελία ανακοίνωσε πως διενεργεί έρευνα για ανθρωποκτονία.

Ο υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ αρμόδιος για το δυτικό ημισφαίριο, ο Μπράιαν Νίκολς, κάλεσε χθες Τετάρτη μέσω Twitter να υπάρξει «ειρηνική επίλυση, μέσω διαπραγματεύσεων», της κρίσης στον Ισημερινό και κάλεσε όλες τις πλευρές να απόσχουν από τη βία.

Ο Οργανισμός Αμερικανικών Κρατών (ΟΑΚ) κάλεσε σε διάλογο για να «δοθεί απάντηση στις διεκδικήσεις» των διαδηλωτών.

Πέρα από τη μείωση των τιμών καυσίμων, οι διαδηλωτές ζητούν επίσης δουλειές, να σταματήσει η χορήγηση αδειών για την εκμετάλλευση μεταλλευμάτων στα πατρογονικά εδάφη των ιθαγενών, να ελεγχθούν οι τιμές των αγροτικών προϊόντων και να υπάρξει επαναδιαπραγμάτευση των όρων αποπληρωμής των δανείων που χορηγήθηκαν από τις τράπεζες σε αγρότες.

Οι αυτόχθονες λαοί αριθμούν τουλάχιστον ένα εκατομμύριο από τους συνολικά 17,7 εκατ. πολίτες του Ισημερινού.
_______

Πέντε πράγματα που αξίζει να συγκρατηθούν για τον Ισημερινό

Ο Ισημερινός, εδώ και δέκα ημέρες συνταράσσεται από αντικυβερνητικές διαδηλώσεις με αιχμή του δόρατος κίνημα αυτοχθόνων εναντίον της αύξησης των τιμών των καυσίμων και του κόστους ζωής, είναι συγκριτικά μικρή χώρα των Άνδεων η οποία εξάγει κυρίως πετρέλαιο και στην οποία η δράση συμμοριών που διακινούν ναρκωτικά εξαπλώνεται σαν γάγγραινα.

Δικτατορία, έπειτα αστάθεια

Άλλοτε βασίλειο ενσωματωμένο στην αυτοκρατορία των Ίνκα, έπειτα αποικία υπό ισπανική κυριαρχία από τον 16ο αιώνα μέχρι το 1822, ο Ισημερινός υπήρξε μέρος της αχανούς Μεγάλης Κολομβίας του Σιμόν Μπολίβαρ. Μετά τη διάλυση αυτής της τελευταίας το 1830, έγινε ανεξάρτητη δημοκρατία.

Γνώρισε τρεις μάλλον σύντομες περιόδους στρατιωτικής δικτατορίας, η τελευταία από τις οποίες έπεσε το 1979, με την εκλογή του προέδρου Χάιμε Ρολδός Αγκιλέρα.

14 χρόνια αριστερά, μετά επιστροφή της δεξιάς

Η εκλογική νίκη του σοσιαλιστή Ραφαέλ Κορέα το 2006 εγκαινίασε περίοδο πολιτικής σταθερότητας. Ο οικονομολόγος επανεξελέγη το 2009, έπειτα από την υιοθέτηση νέου Συντάγματος που ενίσχυσε τον κρατικό έλεγχο στην οικονομία, κατόπιν το 2013.

Μορφή της λατινοαμερικάνικης αριστεράς, προκάλεσε οργή στην Ουάσινγκτον το 2012 δίνοντας πολιτικό άσυλο στον αυστραλό ιδρυτή του ιστότοπου WikiLeaks, τον Τζούλιαν Ασάνζ.

Ο δελφίνος του, ο Λενίν Μορένο, τον διαδέχθηκε το 2017. Όμως οι δύο άνδρες ήρθαν σε απόλυτη ρήξη. Το 2019, ο Λενίν Μορένο απέσυρε το άσυλο στον Τζούλιαν Ασάνζ, που συνελήφθη αμέσως μετά στην πρεσβεία του Ισημερινού στο Λονδίνο από τη βρετανική αστυνομία.

Εγκατεστημένος στο Βέλγιο, την πατρίδα της συζύγου του, ο Ραφαέλ Κορέα καταδικάστηκε το 2020 να εκτίσει οκτώ χρόνια κάθειρξη για διαφθορά, έπειτα από δίκη που ο ίδιος διατείνεται πως ήταν πολιτική.

Ο νυν πρόεδρος, ο συντηρητικός πρώην τραπεζίτης Γκιγιέρμο Λάσο, ανέλαβε τα καθήκοντά του τον Μάιο του 2021, υποσχόμενος να ανοίξει τη χώρα στο λεγόμενο ελεύθερο εμπόριο.

Η σχέση του με το κοινοβούλιο είναι συγκρουσιακή. Τον Οκτώβριο, η εθνική αντιπροσωπεία του Ισημερινού ενέκρινε την έναρξη έρευνας σε βάρος του προέδρου, που κατηγορείται πως είχε εν κρυπτώ χρήματα σε φορολογικούς παραδείσους, έπειτα από τις αποκαλύψεις των λεγόμενων Pandora Papers.

Ισχυρή οργάνωση των αυτοχθόνων

Η Συνομοσπονδία Αυτοχθόνων Εθνοτήτων του Ισημερινού (CONAIE), η μεγαλύτερη συλλογικότητα ιθαγενών στη χώρα, ιδρύθηκε το 1990 και υποχρέωσε την κυβέρνηση να παραχωρήσει 23 εκατ. στρέμματα γαιών στις κοινότητες του Αμαζονίου και των Άνδεων.

Μεταξύ του 1997 και του 2005, το κίνημα αυτό πρωταγωνίστησε σε πολλές μαζικές κινητοποιήσεις, που οδήγησαν στην πτώση τριών προέδρων.

Η τιμή των καυσίμων γίνεται συχνά το μήλο της έριδος ανάμεσα στις κυβερνήσεις και τους αυτόχθονες. Ξέσπασαν μαζικές διαδηλώσεις το 2019 εναντίον της κατάργησης της επιδότησής τους από το δημόσιο. Στα επεισόδια έχασαν τη ζωή τους 11 άνθρωποι.

Από τα μέσα Ιουνίου, η CONAIE πρωτοστατεί στις νέες διαδηλώσεις σε ένδειξη διαμαρτυρίας εναντίον της ανόδου των τιμών των καυσίμων και του πληθωρισμού.

Οι αυτόχθονες λαοί αριθμούν τουλάχιστον ένα εκατομμύριο από τους συνολικά 17,7 εκατ. πολίτες του Ισημερινού.

Εξαγωγέας πετρελαίου

Ο Ισημερινός συγκαταλέγεται στα κράτη της Λατινικής Αμερικής που χτυπήθηκαν πιο σκληρά από την πανδημία του νέου κορονοϊού, γεγονός το οποίο επέτεινε την οικονομική κρίση, με το ΑΕΠ του να συρρικνώνεται κατά 7,8% το 2020.

Είναι η χώρα με τις μεγαλύτερες εξαγωγές μπανάνας στον κόσμο, έχει επίσης μεγάλη παραγωγή καφέ και κακάο — όμως εξαρτάται πάνω απ’ όλα από τις εξαγωγές πετρελαίου. Τους πρώτους τέσσερις μήνες του 2022, η παραγωγή έφθανε τα 481.000 βαρέλια την ημέρα, ποσότητα από την οποία το 65% εξήχθη. Οι διαδηλώσεις μείωσαν την παραγωγή μαύρου χρυσού κατά 20%.

Καθώς γειτονεύει με την Κολομβία και το Περού, τα δύο κράτη με την μεγαλύτερη παραγωγή κοκαΐνης στον κόσμο, έχει μετατραπεί σε πλατφόρμα της παράνομης διακίνησης ναρκωτικών.

Οι συγκρούσεις αντίπαλων συμμοριών διακινητών ναρκωτικών είναι τραγικά συχνό φαινόμενο στις φυλακές του Ισημερινού (σχεδόν 400 κρατούμενοι νεκροί από τον Φεβρουάριο του 2021).

Τον Δεκέμβριο, η φτώχεια έπληττε το 27,7% του πληθυσμού, η ακραία φτώχεια το 10,5%.

Ηφαίστεια, δάση και Γκαλάπαγκος

Με επιφάνεια 256.370 τετραγωνικών χιλιομέτρων, ο Ισημερινός έχει παράλια στον Ειρηνικό Ωκεανό.

Μετρά κάπου εκατό ηφαίστεια κατά μήκος των Άνδεων, βρίσκεται σε εξαιρετικά σεισμογενή περιοχή. Το 2016, σεισμική δόνηση 7,8 βαθμών είχε στοιχίσει τη ζωή σε 673 ανθρώπους.

Μέρος της επικράτειάς του καλύπτεται από το δάσος του Αμαζονίου, όπου ζουν κάποιες από τις 14 φυλές αυτοχθόνων της χώρας, ανάμεσά τους οι Γουαοράνι, που απειλούνται από την εκμετάλλευση πετρελαϊκών κοιτασμάτων.

Τα νησιά Γκαλάπαγκος χαρακτηρίζονται από την UNESCO μέρος της παγκόσμιας φυσικής κληρονομιάς, λόγω της μοναδικής στον κόσμο χλωρίδας και πανίδας τους.

Το αρχιπέλαγος ήταν το εργαστήριο του βρετανού φυσιοδίφη και βιολόγου Κάρολου Δαρβίνου όταν ανέπτυσσε τη θεωρία της εξέλιξης.

ΑΠΕ-ΜΠΕ-AFP-Reuters