H έλευση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έχει επιφέρει μια βαθιά μεταμόρφωση στον τρόπο που επικοινωνούμε, μοιραζόμαστε και συνδεόμαστε μεταξύ μας. Ωστόσο, αυτή η ψηφιακή επανάσταση προκάλεσε επίσης ένα ανησυχητικό φαινόμενο, τον διαδικτυακό εκφοβισμό. Οι γυναίκες, ειδικότερα, έχουν γίνει στόχοι διαδικτυακής παρενόχλησης και κακοποίησης, αποκαλύπτοντας και τον έντονο σεξισμό που επικρατεί στις κοινωνίες μας.

Ο διαδικτυακός εκφοβισμός, ο οποίος περιλαμβάνει διάφορες μορφές διαδικτυακής παρενόχλησης, όπως τρολάρισμα, μετάδοση ιδιωτικών πληροφοριών ή πληροφοριών ταυτοποίησης (ιδιαίτερα ευαίσθητων προσωπικών πληροφοριών) σχετικά με ένα άτομο ή μια οργάνωση, εξευτελισμός και ρητορική μίσους, έχει γίνει μάστιγα στις πλατφόρμες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Οι γυναίκες, ειδικότερα, βρίσκονται σε δυσμενέστερη θέση. Σύμφωνα με μια μελέτη του Pew Research Center, οι γυναίκες βιώνουν πιο έντονα από τους άντρες το bullying και το θεωρούν μεγαλύτερο πρόβλημα, το οποίο δεν αντιμετωπίζεται σωστά από τους παρόχους και τους νόμους.

Οι κυριότερες αιτίες του bullying στις γυναίκες είναι ο μισογυνισμός και τα στερεότυπα φύλου, η ανωνυμία και ατιμωρησία και το διαδικτυακό χάσμα:

* Μισογυνισμός και στερεότυπα φύλου: Οι γυναίκες συχνά υποβάλλονται σε υποτιμητικά σχόλια, αντικειμενοποίηση και απειλές που επιδιώκουν να υπονομεύσουν την αυτοπεποίθησή τους, να τις φοβίσουν και τελικά να τις φιμώσουν.

* Ανωνυμία και ατιμωρησία: Η ανωνυμία που παρέχεται από τις πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης ενθαρρύνει και επιτρέπει στους δράστες να εμπλέκονται σε διαδικτυακό εκφοβισμό χωρίς φόβο για τις συνέπειες.

* Ψηφιακό χάσμα: Το ψηφιακό χάσμα, το οποίο αφορά τις ανισότητες στην πρόσβαση στο Διαδίκτυο και στην εξοικείωση με αυτό, παίζει επίσης σημαντικό ρόλο στην εξάπλωση του διαδικτυακού εκφοβισμού. Οι γυναίκες σε περιθωριοποιημένες κοινότητες μπορεί να μην διαθέτουν τους πόρους ή τη γνώση για να προστατέψουν τον εαυτό τους ή τα μέσα για να αναζητήσουν βοήθεια όταν υποβάλλονται σε διαδικτυακή παρενόχληση.

Το πιο συνηθισμένο bullying στα social media είναι το τρολάρισμα σε διαλόγους. Ο εξευτελισμός και η απαξίωση στοχεύουν στη δημιουργία συναισθημάτων ντροπής και φόβου με στόχο τη φίμωση. Το φαινόμενο αυτό έχει έξαρση ιδιαίτερα στο facebook και σε ομάδες που ασχολούνται με πολιτικά και κοινωνικά θέματα. Δυστυχώς, τα άτομα αυτά, ακόμη και όσα δρουν με το πραγματικό τους όνομα, δεν θα τιμωρηθούν, αλλά, αντίθετα, θα τους επιβραβεύσουν λεκτικά οι διαδικτυακοί φίλοι τους και υποστηρικτές τους. Οι επιπτώσεις, όμως, του διαδικτυακού εκφοβισμού στις γυναίκες μπορεί να είναι καταστροφικές, τόσο ψυχολογικά όσο και συναισθηματικά, και ελάχιστοι συνειδητοποιούν ότι αυτό που θεωρούν αστείο και κατόρθωμα είναι ξεκάθαρη ψυχική κακοποίηση!

Μερικές από τις πιο κοινές επιπτώσεις είναι:

* Θέματα ψυχικής υγείας: Οι γυναίκες που βιώνουν διαδικτυακό εκφοβισμό διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως κατάθλιψη, άγχος και διαταραχή μετατραυματικού στρες.

* Θέματα αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης: Η διαδικτυακή παρενόχληση μπορεί να διαβρώσει την αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθηση μιας γυναίκας, καθιστώντας δύσκολο γι’ αυτές να εκφραστούν ελεύθερα όχι μόνο διαδικτυακά, αλλά και στον πραγματικό κόσμο.

* Θέματα φίμωσης και απομόνωση: Ο φόβος της διαδικτυακής παρενόχλησης μπορεί να αποτρέψει τις γυναίκες από τη συμμετοχή στον δημόσιο διάλογο, περιορίζοντας την ικανότητά τους να συμμετέχουν σε σημαντικές συζητήσεις ή να ανοίξουν έναν διάλογο ή να υπερασπιστούν την άποψή τους.

* Προσωπική ασφάλεια: Σε ακραίες περιπτώσεις, ο διαδικτυακός εκφοβισμός μπορεί να κλιμακωθεί σε παρενόχληση και απειλές εκτός σύνδεσης, θέτοντας σε κίνδυνο τη σωματική ασφάλεια των γυναικών.

Η αντιμετώπιση του διαδικτυακού εκφοβισμού κατά των γυναικών είναι ένα σύνθετο θέμα που απαιτεί μια πολύπλευρη και σοβαρή προσέγγιση, ιδιαίτερα από τους παρόχους εφαρμογών κοινωνικής δικτύωσης, όπως:

* Εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση: Οι πρωτοβουλίες που στοχεύουν στην εκπαίδευση των χρηστών για τον τρόπο αντιμετώπισης του διαδικτυακού εκφοβισμού είναι ζωτικής σημασίας. Οι χρήστες πρέπει να ενημερώνονται για το πώς να προστατεύονται στο Διαδίκτυο, ενώ οι πάροχοι θα πρέπει να αναλαμβάνουν την ευθύνη για τη δημιουργία ασφαλέστερων ψηφιακών χώρων.

* Είναι άμεση ανάγκη να βελτιωθούν οι μηχανισμοί αναφοράς: Οι πάροχοι μέσων κοινωνικής δικτύωσης θα πρέπει να βελτιώσουν τους μηχανισμούς αναφοράς τους, διευκολύνοντας τα θύματα να αναφέρουν την παρενόχληση και τις πλατφόρμες να αναλάβουν γρήγορα δράση κατά των δραστών. Οι γυναίκες που έχουμε βιώσει διαδικτυακό bullying γνωρίζουμε πως όσες αναφορές και αν κάνουμε με οποιονδήποτε τρόπο υποδεικνύεται από τον πάροχο, δεν θα υπάρξει αποτέλεσμα.

* Νομικό πλαίσιο: Οι κυβερνήσεις και οι νομικές Αρχές θα πρέπει να θεσπίσουν σαφή νομικά πλαίσια για την αντιμετώπιση του διαδικτυακού εκφοβισμού, διασφαλίζοντας ότι οι δράστες θα αντιμετωπίσουν τις κατάλληλες συνέπειες για τις κακόβουλες ενέργειές τους.

* Υποστήριξη κοινότητας: Η οικοδόμηση μιας υποστηρικτικής διαδικτυακής κοινότητας όπου τα θύματα μπορούν να βρουν βοήθεια και αλληλεγγύη είναι ζωτικής σημασίας. Οργανισμοί και ομάδες υποστήριξης που είναι αφιερωμένες στην καταπολέμηση της διαδικτυακής παρενόχλησης μπορούν να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στην καταπολέμηση του διαδικτυακού bullying.

Ο διαδικτυακός εκφοβισμός κατά των γυναικών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ένα σοβαρό ζήτημα που απαιτεί άμεση προσοχή και δράση. Όχι μόνο παραβιάζει τις αρχές της ισότητας και του σεβασμού, αλλά απειλεί επίσης την ψυχική υγεία και την ευημερία αμέτρητων γυναικών σε όλο τον κόσμο. Καθώς αυξάνεται η χρήση του Διαδικτύου, είναι επιτακτική ανάγκη να εργαστούμε συλλογικά για να δημιουργήσουμε ένα ασφαλέστερο και πληρέστερο διαδικτυακό περιβάλλον, όπου οι γυναίκες θα μπορούν να εκφράζονται ελεύθερα χωρίς τον φόβο της παρενόχλησης ή της κακοποίησης. Μόνο μέσω συλλογικών προσπαθειών μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα αποκαλύψουμε και θα εξαλείψουμε τη σκοτεινή πλευρά των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Νομοθέτες, ειδικοί του Διαδικτύου, ψυχολόγοι, κοινωνιολόγοι, οργανισμοί, φορείς, πολιτικοί και πάροχοι πρέπει να δράσουν άμεσα πριν το φαινόμενο γίνει πανδημία!

* Η Κατερίνα Τσατσαρώνη είναι MSc Communication and Mass Media, υποψήφια τοπική σύμβουλος Βούλας με τον συνδυασμό Ανανέωση, Όραμα για το Μέλλον. Ο Βασίλης Μαμελετζής είναι οικονομολόγος, υποψήφιος στην Περιφερειακή Ενότητα Ανατολικής Αττικής με τον συνδυασμό Αττικός Κύκλος Συνεργασίας και Εμπιστοσύνης