Βαριά χειμωνιάτικα σύννεφα που προμηνύουν θύελλες πάνω από την Παιδεία όλων των βαθμίδων.
Διαβάστε και ακούστε ΔΟΕ, ΟΛΜΕ, ΟΙΕΛΕ, τα μεγάλα δηλαδή συνδικάτα των εκπαιδευτικών, αλλά και τη Συσπείρωση Πανεπιστημιακών. Δέος, τρόμος και συντριβή ως πρώτες εντυπώσεις.
Το δημόσιο Πανεπιστήμιο υφίσταται εχθρική εισβολή από το υπουργείο Παιδείας και αμύνεται του δημοκρατικού και επιστημονικού εδάφους, γιατί σε λίγο θα τελεί υπό την κατοχή μονοπωλιακών επιχειρηματικών ομίλων.
Γι' αυτό αναπόφευκτη και απαραίτητη η μεταφορά και αποτύπωση κειμένων από τον τόμο με τίτλο «Η μεταρρύθμιση που δεν έγινε» (τεκμήρια Ιστορίας 1895-1967), 1974, εκδόσεις «ΕΡΜΗ», με επιμέλεια Αλέξη Δημαρά, ως συνέχεια του προηγούμενου άρθρου μου. Κειμένων που απεικονίζουν ανάγλυφα τις απόψεις και παρεμβάσεις της Δεξιάς υπό όλες τις ιστορικές εκδοχές της.
Από φυλλάδιο του γλωσσολόγου καθηγητή της Φιλοσοφικής Σχολής Γ.Ν. Χατζιδάκι. 1920. «Στο αναγνωστικό "Τα Ψηλά Βουνά" (Συντακτική Επιτροπή: Δ. Ανδρεάδης, Α. Δελμούζος, Π. Νιρβάνας, Ζ. Παπαντωνίου, Μ. Τριανταφυλλίδης) περί των μεγάλων ιδανικών, της πατρίδος, της θρησκείας, ουδείς γίνεται λόγος. Και ου μόνον τούτο, αλλά διά της όλης (συγγραφικής) παραστάσεως φαίνεται ως να θέλουν οι κ.κ. επόπται ν' αποτρέψουν τα παιδία από τούτων».
Προτάσεις της «Επιτροπείας» που διορίστηκε μετά την εκλογική ήττα των Φιλελευθέρων υπό τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Νοέμβριος 1920. «Να εκβληθώσι πάραυτα εκ των σχολείων και να καώσι τα συμφώνως προς τους νόμους αλλαγής της γλώσσης συνταχθέντα αναγνωστικά βιβλία».
Από ψήφισμα «εθνικού» συνεδρίου τμημάτων του Πανεπιστημίου Αθηνών. 1925. «Προς καταπολέμησιν των εχθρών και διαφθορέων της Θρησκείας, της Γλώσσης, της Οικογενείας, της Ιδιοκτησίας, της Ηθικής, της Εθνικής Συνειδήσεως, της Πατρίδος. Να καταργηθώσι και καταστραφώσι τα εισαχθέντα διδακτικά βιβλία, τα γραμμένα εις χυδαίαν γλώσσαν...».
Υπόμνημα των Συνεργαζόμενων Σωματείων προς τα Νομοθετικά Σώματα. 1933. «Ν' απομακρυνθώσιν εκ των δημοσίων υπηρεσιών οι υπάλληλοι εκείνοι, οιανδήποτε και αν κατέχωσι θέσιν, μηδέ των καθηγητών των Πανεπιστημίων Αθηνών και Θεσσαλονίκης εξαιρουμένων, όσοι διαδίδουσιν ή ενισχύουσιν καθ' οιονδήποτε τρόπον κομμουνιστικάς θεωρίας και την μαλλιαρήν γλώσσαν».
Διάγγελμα προς τον λαό του Ιωάννη Μεταξά για τη «μεταβολή της 4ης Αυγούστου 1936». «Από μακρού χρόνου, αλλ' ιδίως κατά τους τελευταίους μήνας, εντατικώτατα πλέον ο κομμουνισμός παρεσκεύαζε την κοινωνικήν επανάστασιν και τελευταίως επίστευσεν ότι ευρίσκεται εις τα πρόθυρα αυτής... Εκ παραλλήλου, εισεχώρει από καιρού εις την εκπαίδευσιν, διαφθείρων μέγα μέρος του εκπαιδευτικού σώματος, από του Πανεπιστημίου μέχρι των διδασκάλων της στοιχειώδους εκπαιδεύσεως...».
Εγκύκλιος του υπουργού Παιδείας. 17 Οκτωβρίου 1936. «Η κατά την τελευταίαν εικοσαετίαν κρατήσασα κατάστασις μοιραίως επηρέασε και την εκπαίδευσιν... Προσεπάθησαν να υπονομεύσουν την θρησκεία, την πατρίδα και την οικογένειαν. Την ψυχικήν αυτών πώρωσιν ενεφάνισαν εντέχνως ως "ανώτερον ανθρωπισμόν" και την αποσυνθετικήν αυτών προσπάθειαν ως "εκπαιδευτική μεταρρύθμιση"».
Δηλώσεις Ιωάννη Μεταξά ως και υπουργού Παιδείας. 29 Νοεμβρίου 1938. «Θα σας παρακαλέσω επομένως επί του ζητήματος αυτού να μη μου παρουσιασθή ποτέ από κανέναν εκπαιδευτικόν αντίδρασις, όχι φανερά βέβαια που δεν θα το κάμη, αλλ' ούτε υπόκωφος».
Η «Δίκη των Τόνων». Εγγραφο του κοσμήτορα της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών. 27 Νοεμβρίου 1941. «Ο καθηγητής κ. Ιωάν. Θ. Κακριδής, γνωστός διά τας αριστεράς αυτού γλωσσικάς θεωρίας...».
Ανακοινώσεις υπουργού Παιδείας. 1958. «Οπως κατά το μάθημα της γυμναστικής και κατά τας προσεχείς γυμναστικάς επιδείξεις αι μαθήτριαι των γυμνασίων μη φέρουν πλέον "σορτς", αλλά μακράν, κάτωθι του γόνατος, φούσταν-περισκελίδα. Θα εξετασθή η περίπτωσις πιθανής επεκτάσεως του μέτρου και εις τας φοιτητρίας».
Απόφαση υπουργού Παιδείας. Κυβέρνηση Κωνσταντίνου Καραμανλή. 7 Φεβρουαρίου 1963. «Καθ' ο συνεπεία της απεργίας των εκπαιδευτικών λειτουργών διαταράσσεται η κρατική και κοινωνική ζωή της χώρας... Επιστρατεύομεν πολιτικώς και τίθεμεν εις την διάθεσιν υμών άπαντας τους λειτουργούς της Μέσης και της Στοιχειώδους Εκπαιδεύσεως».
Υπόμνημα της Φιλοσοφικής Σχολής Αθηνών επί του νόμου 4379/1964 (Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση. Γεώργιος Παπανδρέου, Λουκής Ακρίτας, Ευάγγελος Παπανούτσος). «Η Σχολή νομίζει ότι πολλά εκ των εξαγγελθέντων μέτρων είναι άκρως αντίθετα προς το συμφέρον της εθνικής εκπαιδεύσεως και της Ελληνικής Παιδείας, επί τούτων δε θεωρεί υποχρέωσιν αυτής να ομιλήση...».
Δηλώσεις υπουργού Παιδείας της κυβέρνησης των αποστατών. 1965. «Τα βιβλία που εξετυπώθησαν το 1964 από τον ΟΕΔΒ προς χρήσιν των μαθητών... Ηδη, έδωσα εντολήν και συνεστήθησαν επιτροπαί... Θα αποφανθώμεν εάν θα χρησιμοποιηθούν ή θα αποσταλούν προς πολτοποίησιν».
Τηλεγραφική διαταγή του «υπουργού» Παιδείας προς τα Γυμνάσια αμέσως μετά το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967. «Από 8 Μαΐου 1967 διακόπτομεν διδασκαλίαν μαθήματος Στοιχείων Δημοκρατικού Πολιτεύματος εις Σχολεία Μέσης Εκπαιδεύσεως... Εις προβλεπομένας υπό προγράμματος ώρας διδασκαλίας ανωτέρω μαθήματος θα αναπτύσσηται εις μαθητάς νόημα και σκοποί Επαναστάσεως».
Καλή χρονιά, αγαπητοί αναγνώστες. Χωρίς τέτοια κείμενα σήμερα, αν είναι αυτό δυνατόν.
*O Κώστας Ζώρας είναι ομότιμος καθηγητής, πρώην αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Αιγαίου
