Ακόμη και όταν οι αύρες χτύπαγαν πλέον ανθρώπους μπροστά στο Πολυτεχνείο, φοβηθήκαμε μόνο εμείς οι μεγαλύτεροι, οι 20χρονοι, τα παιδιά του γυμνασίου που είχαν κατέβει σύσσωμα, η γενιά του Διομήδη Κομνηνού, αυτά τα μουρλόπαιδα δεν είχαν καμία αίσθηση κινδύνου, ήταν έξω και χοροπήδαγαν σαν να ήτανε γιορτή.... Ο Δ. Σερεμέτης ανακαλεί χαρακτηριστικές στιγμές και συνθήκες της εξέγερσης του Νοέμβρη του 1973, μιλώντας Στο Κόκκινο και την Ευγενία Λουπάκη στις 15/11/2018.
Ο καθηγητής εφαρμοσμένης οικονομικής στο πανεπιστήμιο Αιγαίου Δημήτρης Σερεμέτης μίλησε Στο Κόκκινο και την Ευγενία Λουπάκη τις ημέρες της επετείου του Πολυτεχνείου το 2018 για τα όσα έζησε ο ίδιος στο αντιδικτατορικό κίνημα και την μετεξέλιξη των κινητοποιήσεων της Νομικής και άλλων σχολών στην ενίσχυση της κατάληψης του ΕΜΠ και την μετεξέλιξή της στην ιστορική εξέγερση του 1973.
Διηγήθηκε το πώς όταν φούντωσε το φοιτητικό κίνημα, μετά την δεύτερη κατάλήψη της Νομικής τον Φεβρουάριο του 1973, ο Παπαδόπουλος ανέθεσε την εκκαθάριση στην στρατιωτική αστυνομία το Πάσχα, λίγο πριν το Κίνημα του Ναυτικού -και άρχισαν οι μαζικές συλλήψεις όπου είχε φακελώσει η αστυνομία, εντοπίζοντάς μας όχι μόνο σε συγκεντρώσεις αλλά και σε όλα τα άλλα μέρη ... μεγάλο αριθμό από εμάς, μας έστειλαν στο στρατό ... εγώ είχα την "τύχη" να περάσω κατευθείαν στην στρατιωτική αστυνομία ... και άλλοι πολλοί, ήταν δεκάδες οι συλλήψεις. Οι περισσότεροι βγήκαμε από τη φυλακή με την "αμνηστία" Παπαδόπουλου πριν ανακηρύξει πρωθυπουργό τον Μαρκεζίνη, στο πλαίσιο της "φιλελευθεροποίησης" τον Αύγουστο του 1973.
Σεπτέμβριος και Οκτώβριος ήταν μήνες συνεχούς αναβρασμού, με μία καταπληκτική συναυλία του Ξαρχάκου με τραγουδιστή τον Νίκο Ξυλούρη να μετατρέπεται σε διαδήλωση σε όλη την Αλεξάνδρας αρχές Νοέμβρη, τις διαδηλώσεις με το ΟΧΙ, την μεγάλη κινητοποίηση στο μνημόσυνο του Γ. Παπανδρέου στις αρχές Νοεμβρίου, που επίσης μετατράπηκε σε αντιδικτατορική διαδήλωση. «Ήταν συνεχής ο αναβρασμός, δεν μπορούσες να φανταστείς τον εαυτό σου έξω από αυτό», τόνισε ο κ. Σερεμέτης.
«Εκείνη την Τετάρτη (14 Νοεμβρίου) το μεσημέρι είχαμε συνέλευση στην Νομική, για την προετοιμασία των κινητοποιήσεων. Έρχεται η πληροφορία ότι έγινε κατάληψη στο Πολυτεχνείο και η αστυνομία προσπαθεί να μπει μέσα. Φύγαμε όλη η συνέλευση και κατεβήκαμε μαζικά, όπως και το Χημείο που επίσης είχε συνέλευση», διηγήθηκε ο ίδιος. Φτάνοντας στο Πολυτεχνείο «βρήκαμε μία περίεργη ομάδα ανθρώπων, μέσα από τα κάγκελα, να πετάνε νεράτζια στην αστυνομία απ` έξω. Γενικά δημιουργούσαν μία περίεργη εικόνα, δεν καταλαβαίναμε τι έκαναν. Κάποιοι μπήκαμε μέσα, να δούμε τι ακριβώς συμβαίνει. Εκεί μέσα, το βράδυ της Τετάρτης, προέκυψε ότι όχι μόνο μένουμε, αλλά ξενυχτάμε, οχυρωνόμαστε, φτιάχνουμε το σταθμό, αρχίσαν όλα... Νομίζω σε όλες τις αυθόρμητες εξεγέρσεις δεν είναι εύκολο να εντοπίσει κανείς ποια είναι η σπίθα που βάζει φωτιά», όπως είπε. «Όλη η σύγχυση που έχει δημιουργηθεί αφορά εκείνες τις ώρες, την Τετάρτη το απόγευμα, για το τι χαρακτήρα έχει αυτό το πράγμα τελικά. Την Τετάρτη το απόγευμα κυκλοφορούσαν συνθήματα στους τοίχους του Πολυτεχνείου στην Πατησίων της κατηγορίας του "απελευθερώστε την Γη από την εξουσία του φαλλού", επί λέξει το θυμάμαι, είχα πάθει σοκ παρότι δεν είμαι ιδιαίτερα σεμνότυφος. Εμείς αυτά τα λέγαμε "προβοκάτσιες", συμπεριφορές που όσο δίκιο κι αν έχουν σε κάποιο συγκεκριμένο πλαίσιο, όταν έρχονται και χώνονται μέσα σε ένα κίνημα αντιδικτατορικό, μετωπικό, για δημοκρατία και εθνική ανεξαρτησία, αντικειμενικά λειτουργούν ως προβοκάτσιες, γιατί διώχνουν κόσμο ... έχουμε όλους αυτούς τους θεωρητικούς του αυθόρμητου, εμείς ήμασταν εκεί ως οργανωμένες ομάδες, συντονιζόμασταν, επηρεάζαμε ευρύτατο δίκτυο ανθρώπων ... όλοι οι άλλοι χώροι ήταν παντελώς ανοργάνωτοι».
Απάντησε επίσης στις αιτιάσεις ότι η εξέγεση δεν εξελίχθηκε σε παλλαϊκή συγκέντρωση στον χώρο του ΕΜΠ και την γύρω περιοχή, καθώς όπως θύμισε μετά και την δικτατορία «ο ευρύς κόσμος ήταν τρομοκρατημένος, διαρκώς σε απειλή, έβγαινε από δεύτερη συντριβή, η δικτατορία για τους δημοκράτες στην Ελλάδα ήταν συντριπτικό πλήγμα, μην το υποτιμάμε, έχοντας βγει από τον Εμφύλιο, έχοντας τελειώσει με τα ξερονήσια, το να ξαναγίνει δικτατορία ... σήκωσαν κεφάλι όταν βγήκαν τα παιδιά τους στο δρόμο ... μόνο να έβλεπες τα καλάθια με τα φαγητά την Παρασκευή το μεσημέρι παρά τα μπλόκα της αστυνομίας ... οι Μεγαρείς που ήρθαν και μας συνάντησαν μετά την απαλλωτρίωση των χωραφιών τους για το Λάτση ... από το τίποτα βγήκαν όλα αυτά; Ο κόσμος διαρκώς πύκνωνε, κινητοποιούταν, μαζευόταν. Χωρίς οργάνωση αυτά τα πράγματα δεν μπορούν να κατεβάσουν εκατοντάδες χιλιάδες, πρέπει να υπάρχει οργανωτικός ιστός, ένας δεσμός εγκατεστημένος».
«Το βράδυ της Παρασκευής κατά τις 10 άρχισαν οι συνελεύσεις με το ερώτημα "τι κάνουμε", καλάβαμε ότι έρχεται η μετωπική σύγκρουση ... μαθεύτηκε ότι αλλάζει η γραμμή της δικτατορίας. Φόβος δεν μπορώ να πω ότι υπήρχε, αλλά υπήρχε αγωνία. Η αγωνία έγινε φόβος όταν άρχισαν οι πυροβολισμοί, να κάνουν έφοδο οι αύρες στην Πατησίων προς τα κάτω και να ρίχνουν δακρυγόνα στοχεύοντας στα πρόσωπα, όταν βγήκαν οι ελεύθεροι σκοπευτές πάνω από το Ακροπόλ Παλάς, απέναντι από το Πολυτεχνείο προς τη Μάρνη και άρχισαν να πυροβολούν, όταν άρχισαν να έρχονται άνθρωποι μέσα με κομμένο πόδι, να ανοίγει η κεντρική πύλη και να βάζουν με φορείο άνθρωπο που το πόδι του από τον αστράγαλο και κάτω κρεμόταν, είχε σχεδόν κοπεί. Αλλά άρχισαν να φοβούνται κάποιοι σαν και μένα, που είχαν μία ηλικία (20 ετών). Τα πιτσιρίκια, πιο άπειρα, που είχαν μαζευτεί, η γενιά του Διομήδη Κομνηνού, τα γυμνάσια που είχαν κατέβει σύσσωμα, αυτά τα μουρλόπαιδα δεν είχαν καμία αίσθηση κινδύνου, ήταν έξω και χοροπήδαγαν σαν να ήτανε γιορτή. Έρχονταν οι αύρες και τους πυροβολούσαν και αυτοί κάθονταν εκεί πέρα για να φτιάξουν τάχα μου οδοφράγματα...», διηγήθηκε χαρακτηριστικά ο κ. Σερεμέτης.
Νωρίτερα αναφέρθηκε εκτενώς στο ευρύτερο πλαίσιο της περιόδου. Ο ίδιος όπως είπε μπήκε στο Οικονομικό της Νομικής το 1971 και ενεπλάκη άμεσα στο αντιδικτατορικό κίνημα. Μάλιστα, απαντώντας αρχικά με χαρακτηριστικό τρόπο «όχι δα!» σε όσους σήμερα προσπαθούν να υποβαθμίσουν το μέγεθος και την οργάνωση της αντιδικτατορικής δράσης, τόνισε ότι όχι απλώς υπήρχε οργανωμένη αντιδικτατορική δράση, αλλά ακριβώς γι` αυτό υπήρχαν οι συστηματικές διώξεις τόσο πριν όσο και μετά το Πολυτεχνείο, που στόχευαν στο να διαλύσουν τους οργανωτικούς δεσμούς που είχαν αναπτυχθεί.
Ταυτόχρονα, όπως ανέφερε, υπήρχε και ευρύτατο δίκτυο επιρροής που δημιουργείτο και συνεχώς εμπλουτιζόταν από όλους όσους εκτός από τα μαθήματα και τις κινητοποιήσεις στις σχολές, συναντιώμασταν και στους κινηματογράφους (πριν από όλα στην Αλκυονίδα), τις ταβέρνες, τους φοιτητικούς συλλόγους -που ήταν μεγάλο μετερίζι, οργανωμένος διαρκής πυρήνας αναμόχλευσης της φοιτητικής κινητοποίησης. Όλοι αυτοί μπορεί να μην συνδέονταν με οργανωτικούς δεσμούς όπως εγώ με την αντιΕΦΕΕ ή άλλοι με τον Ρήγα, το ΠΑΚ, το ΕΚΚΕ, την ΑΑΣΠΕ, την ΠΠΣΠ, κτλ., αλλά είχαν στενό δεσμό, πολύ διαφορετικό από αυτό που λέμε «απλή γνωριμία», «απλή συναναστροφή». Υπήρχε μία ιδιαίτερη ποιότητα στην διεκδίκηση του συντονισμού, της συνεργασίας, της συνενόησης, για έναν κοινό σκοπό, τον αγώνα ενάντια στην Δικτατορία. Σε αυτή την μάζα ανθρώπων, το κυρίαρχο σώμα ήταν η Αριστερά, μαζί με κάποιες μεμονωμένες προσωπικότητες του κεντρώου χώρου.
Παρότι η ένταξη στην αντιΕΦΕΕ «αργά ή γρήγορα» οδηγούσε στην συνειδητοποίηση ότι υπάρχει σύνδεση με την ΚΝΕ και το παράνομο τότε ΚΚΕ, «δεν μας είχε ζητηθεί να έχουμε καμία τοποθέτηση σε σχέση με το πρόγραμμα του ΚΚΕ ή τις θεωρητικές θέσεις της ΚΝΕ, ήταν μία μετωπική αντιδικτατορική οργάνωση στην οποία κατέληγε κάποιος που ήταν πιο "ανήσυχος", πιο ψαγμένος στο χώρο της Αριστεράς, αλλά χωρίς αυτό αναγκαστικά να σημαίνει πολιτική τοποθέτηση».
Υποβάθμισε επίσης τις αντιπαλότητες που υπήρχαν, όπως αυτές με τα παιδιά του Ρήγα, καθώς ήταν έντονες μεν αλλά περισσότερο σε επίπεδο ονοματολογίας, όπως με το «γραφείο Εσωτερικού» και την ακούσια ονοματοδοσία στην άλλη πλευρά ως «Εξωτερικού». Αλλά όλα αυτά κάθε άλλο παρά εμπόδιζαν την κοινή προσπάθεια. Όταν αυτοί οι άνθρωποι συναντιώμαστε, «έχουμε την ανάμνηση από αυτό κοινό ρίγος, δεν ξεπερνιέται αυτό, δεν μπορεί να το κάμψει καμία διαφορά και καμία μετεξέλιξη».
Για την διαρκή προσπάθεια πολλών να υποβαθμίσουν το τι πέτυχε αυτή η γενιά, σχολίασε χαρακτηριστικά ότι «τους έχει καθίσει στο στομάχι το ότι εμείς, μέσα στην τύχη μας να ζήσουμε αυτή την καταπληκτική κορύφωση του Πολυτεχνείου με το φοιτητικό κίνημα, μέσα στην ατυχία μας να συντριβούμε, γιατί συγκρουστήκαμε με την Δικτατορία και κέρδισε η βία των όπλων, μέσα από αυτή την σύγκρουση βγήκαμε νικητές, εμφανιζόμαστε ως νικητές, δεν ξέρω εάν έχει ξαναγίνει στην ιστορία των κινημάτων της νεολαίας στην περιοχή. Οι γονείς μας έχασαν στον Εμφύλιο και ήταν διαρκώς κυνηγημένοι από εκεί και μετά. Εμείς βρεθήκαμε όλοι τιμώμενα πρόσωπα, είναι κάτι καινούργιο για τα ελληνικά δεδομένα, άνθρωποι που συμμετείχαν σε ένα κίνημα να βρεθούν τιμώμενοι».
Τα επόμενα χρόνια, συνέχισε, αυτοί που ασχολήθηκαν με την πολιτική, καλώς ασχολήθηκαν, ανεξάρτητα με τις επιλογές τους, κάποιοι μπορεί να εκμεταλλεύτηκαν κάπως τον ρόλο που έπαιξαν στην διάρκεια της εξέγερσης, αλλά προφανώς δεν υπήρχε προσχεδιασμός, δεν ήρθαν στο Πολυτεχνείο «προκειμένου να» ... γιατί ακόμα και αυτό έχω ακούσει στο θυμό που βγάζουν ιδιαίτερα οι ακροδεξιοί και κάποιοι που παρασύρονται από αυτούς. «Ο καθένας ρίσκαρε πολλά, δεν είχαμε πλήρη επίγνωση του κινδύνου αλλά δεν φανταζόμασταν ότι θα μας μοιράσουν αξιώματα, ξύλο θα μας μοίραζαν και αυτό έγινε...», όπως είπε χαρακτηριστικά.
