Συνέντευξη στην κυπριακή εφημερίδα «Χαραυγή» έδωσε ο Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και επικεφαλής της Ευρωομάδας του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία, Δημήτρης Παπαδημούλης, αναφορικά με τον αιματηρό πόλεμο στην Ουκρανία, το ρόλο των ΗΠΑ πριν και μετά τη βάναυση ρωσική εισβολή, καθώς και τις σχέσεις ΕΕ-Ρωσίας.
Σε ποιο βαθµό οι ΗΠΑ αποζητούν τον τερµατισµό του πολέµου και πόσο έτοιµη είναι η Ευρώπη να πάρει άµεσες πρωτοβουλίες για τον τερµατισµό του πολέµου;
Υπάρχει ένα µεγάλο ερώτηµα, και δεν είναι άλλο από το αν οι Ηνωµένες Πολιτείες θέλουν πραγµατικά τον τερµατισµό του πολέµου στην Ουκρανία.
Αρχικά να πούµε ότι ο Ρώσος Πρόεδρος, Βλαντιµίρ Πούτιν, έκανε ένα ολέθριο λάθος εισβάλλοντας στην Ουκρανία. Έπεσε πολύ έξω στους υπολογισµούς του, ενώ λειτουργεί ως ο µέγας «χορηγός» για την αναζωογόνηση και ενίσχυση του ΝΑΤΟ, για τη διεύρυνσή του, όπως επίσης και για τους στρατιωτικούς και πολεµικούς εξοπλισµούς.
Με αυτόν τον τρόπο διευκολύνει τη µετατροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ουραγό της στρατηγικής των Ηνωµένων Πολιτειών, που είναι, εδώ και δεκαετίες, µία πάγια επιδίωξη της αµερικανικής εξωτερικής πολιτικής.
Αυτό έγινε από τη στιγµή που στις ΗΠΑ κέρδισε η σκληροπυρηνική γραµµή, 30 χρόνια πριν, µετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και τη διάλυση του Συµφώνου της Βαρσοβίας. Μετά την εν λόγω κατάρρευση υπήρχαν δύο γραµµές στις ΗΠΑ: Η µία από γεράκια µέχρι πρότινος του Ψυχρού Πολέµου, οι οποίοι έλεγαν ότι «τώρα πια, µε την αποδυναµωµένη Ρωσία, πρέπει να εξασφαλίσουµε µία συµφωνία µείωσης και ελέγχου των εξοπλισµών –από θέση ισχύος– που όµως θα διασφαλίζει τη σταθερότητα και ένα σύστηµα πανευρωπαϊκής και διεθνούς ασφάλειας».
Από την άλλη, υπήρχε η άποψη ότι «τώρα είναι η ευκαιρία να τους αποτελειώσουµε, και για να αναπτύξουµε το ΝΑΤΟ και τους εξοπλισµούς έχουµε ανάγκη από έναν αντίπαλο». Μία ηττηµένη Ρωσία ήταν και είναι αυτός ακριβώς ο αντίπαλος.
Όλα αυτά τους οδήγησαν σε µία στρατηγική διαρκούς διεύρυνσης του ΝΑΤΟ. Αυτή η στρατηγική λοιπόν, οδήγησε στο να αθετηθούν παλαιότερες συµφωνίες. Οι υπερφίαλες υποσχέσεις στην Ουκρανία δεν τηρήθηκαν και τώρα που ο Πούτιν έπεσε στην παγίδα, ορισµένοι δεν θέλουν πραγµατικά την κατάπαυση του πυρός, αλλά αντιθέτως, µία ολοκληρωτική καταστροφή και επικράτηση.Ένα από τα θύµατα αυτού του πολέµου είναι οι ευρωπαϊκοί λαοί και η ευρωπαϊκή συνοχή.
Αν πάρουµε ως δεδοµένο ότι έχουµε µία διαιρεµένη Ευρωπαϊκή Ένωση, αυτή η Ένωση µπορεί να πάρει πρωτοβουλίες για τον τερµατισµό του πολέµου;
Τα συµφέροντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της ευρωπαϊκής ηπείρου δεν συµπίπτουν µε τα στρατηγικά συµφέροντα και την κυρίαρχη γραµµή των Ηνωµένων Πολιτειών.
Η Ε.Ε. θα έπρεπε να είναι πρωταγωνιστής για ειρηνευτικές πρωτοβουλίες και όχι ουραγός, αφήνοντας αυτό το ρόλο στην Τουρκίατου Ερντογάν ή στην κυβέρνηση του Ισραήλ, που, για να είµαστε ειλικρινείς, δεν µπορούν να παίξουν το ρόλο των «περιστεριών της ειρήνης». Αντί γι’ αυτό, η Ε.Ε. υποτάσσεται ως ουραγός της στρατηγικής των ΗΠΑ, επανεξοπλίζεται, γίνεται ακόµη πιο φιλονατοϊκή και εγκαταλείπει λογικές µίας αυτόνοµης κοινής εξωτερικής πολιτικής και άµυνας που οδηγούσαν πριν από µερικά χρόνια τον Εµανουέλ Μακρόν να χαρακτηρίζει το ΝΑΤΟ εγκεφαλικά νεκρό.
Το ΝΑΤΟ, όμως, σήμερα βρίσκεται στα καλύτερά του και έχει λόγο ύπαρξης. Για παράδειγμα, χώρες µε παραδοσιακή ουδετερότητα, όπως η Φινλανδία και η Σουηδία, έχουν σήμερα µία µεγάλη λαϊκή πλειοψηφία για την ένταξή τους στη Βορειοατλαντική Συµµαχία. Και η Γερµανία, όπου µέχρι πρόσφατα ένα 80% του λαού έλεγε «όχι» σε στρατιωτικές αποστολές και επανεξοπλισµούς για να µην ξαναζήσουν το δράµα των παγκόσμιων πολέμων, τώρα στράφηκε σε εξοπλισµούς 100 δισ. ευρώ µόνο για το 2022. Η απόφαση αυτή, τώρα, έχει λαϊκή στήριξη, ενώ αριστερά κόµµατα στη χώρα που εναντιώθηκαν σε αυτή είναι τώρα µειοψηφία.
Μία φράση που ακούγεται πολύ το τελευταίο διάστηµα είναι η «ενεργειακή απεξάρτηση από τη Ρωσία». Είναι στην πραγµατικότητα εφικτό κάτι τέτοιο;
Πίσω από αυτή την ετικέτα κρύβονται συµφέροντα και επιδιώξεις που δεν έχουν µεγάλη σχέση µε την πραγµατικότητα και την αλήθεια. Πραγματική ενεργειακή απεξάρτηση της Ευρώπης σηµαίνει περισσότερες ανανεώσιµες πηγές ενέργειας, µαζικά προγράµµατα εξοικονόµησης ενέργειας, ενίσχυση της ευρωπαϊκής συνεργασίας µε κοινά ευρωπαϊκά δίκτυα και επένδυση σε νέες, καθαρές µορφές ενέργειας που µας έρχονται από το µέλλον, όπως είναι το υδρογόνο.
∆εν είναι λογικό και σε καµία περίπτωση δεν µιλάµε για ενεργειακή απεξάρτηση αν θα αντικαταστήσουµε το ρωσικό φυσικό αέριο µε το πολύ πιο ακριβό υγροποιηµένο φυσικό αέριο από την άλλη άκρη του Ατλαντικού, από τις ΗΠΑ. Εργάστηκα για πολλά χρόνια ως µηχανικός στον τοµέα της ενέργειας και είναι κάτι το οποίο γνωρίζω τόσο εµπειρικά όσο και επιστηµονικά. Και για να είµαστε ρεαλιστές, η απεξάρτηση από τη ρωσική ενέργεια χρειάζεται χρόνια και χρήµα για τη δηµιουργία υποδοµών για την υλοποίησή της.
Πώς βλέπετε µελλοντικά τη σχέση της Ε.Ε. µε τη Ρωσία;
∆εν πιστεύω ότι θα πρέπει να δούµε οριστικά το µέλλον µας µε µηδενικές σχέσεις οικονοµικής συνεργασίας µε τη Ρωσία. Όσοι είναι σκεπτόµενοι –ακόµη κι αν είναι µειοψηφία αυτή τη στιγµή στην Ευρώπη– πρέπει να σκέφτονται µία Ευρώπη, όπου, παρά τις διαφορές µας, θα έχουµε κάποιους θεσµούς αµοιβαία επωφελούς οικονοµικής συνεργασίας και στον τοµέα της οικονοµίας αλλά και στον τοµέα της ενέργειας.
Θα πρέπει να επενδύσουµε στην ειρήνη, στην ειρηνική συνεργασία, στον έλεγχο και τη µείωση των εξοπλισµών και όχι στη γιγάντωσή τους, διότι όλα αυτά τα λεφτά που πάνε για υπέρ-εξοπλισµούς από κάπου κόβονται. Και κόβονται από την κοινωνική δαπάνη, από την υγεία, την παιδεία, την έρευνα, την καινοτοµία, από την επένδυση στην πράσινη ή ψηφιακή οικονοµία.
Οι ευρωπαϊκές ηγεσίες αρνούνται όμως να δηµιουργήσουν νέα εργαλεία µε νέους πόρους, όπως ήταν για παράδειγµα το Ταµείο Ανάκαµψης στην πανδηµία. Η απάντηση των νεοφιλελεύθερων στα προαναφερθέντα είναι «όχι», ενώ προτείνουν να αξιοποιηθούν κάτι υπόλοιπα που έχουν µείνει από την πανδηµία. Ο πόλεµος απειλεί την ευρωπαϊκή οικονοµία µε ύφεση, και κυρίως τον ευρωπαϊκό νότο. Ο κίνδυνος για µία νέα κρίση χρέους είναι ορατός, κάτι που σηµαίνει σκληρή λιτότητα.
Μπορεί να χρησιµοποιήσει κανείς τη λαϊκή έκφραση ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση «βγάζει τα µάτια της µε τα ίδια της τα χέρια», κάτι που θα έχει ως αποτέλεσµα δύσκολες µέρες για τους λαούς της Ευρώπης;
Η Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν πολύ γρήγορη στα αντανακλαστικά της να σπεύσει µε ρόλο ουραγού στις Ηνωµένες Πολιτείες, αλλά πάρα πολύ αργή στα αντανακλαστικά της για να κινηθεί ενωµένα για την ενεργειακή απεξάρτηση, και σχεδόν ανύπαρκτη σε διπλωµατικές και ειρηνευτικές πρωτοβουλίες. Ένας απολογισµός όχι και τόσο καλός. Αλλού ταχύτητα λαγού και αλλού χελώνας.
Η Ε.Ε. αποδεικνύεται για ακόµη µία φορά τραγικά κατώτερη των περιστάσεων, αδύναµη να υπηρετήσει µε ένα τολµηρό στρατηγικό σχέδιο τα συµφέροντα των λαών της Ευρώπης, των λαών των κρατών-µελών της Ένωσης.
Σε ό,τι αφορά στο ερώτηµα «ποιος κερδίζει», η απάντηση είναι προφανώς αυτοί που παράγουν και εµπορεύονται όπλα, αυτοί που µεταφέρουν πετρέλαιο και φυσικό αέριο, σπάζοντας το εµπάργκο στη Ρωσία, ή αυτοί που θα µεταφέρουν το υγροποιηµένο φυσικό αέριο από τις Ηνωµένες Πολιτείες. Έτσι χάνεται το κοινωνικό κράτος, οι δηµοκρατικές κατακτήσεις, οι πολιτικές συνοχής εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για µία ακόµη φορά η ηγεσία της Ε.Ε. “εζυγίσθη, εµετρήθη και ευρέθη ελλιπής”.
