Τι επιδιώκει η κυβέρνηση Μητσοτάκη; Τι επιδιώκουν οι συντηρητικές κυβερνήσεις στην Ευρώπη; Δεν θέλουν, μας λένε κάποιοι, να προστατεύσουν τους εργαζόμενους και τους χαμηλόμισθους ψηφοφόρους τους; Πώς θα τους ψηφίσουν; Σωστά τα ερωτήματα αλλά αφελείς δεν είμαστε. Εξυπηρετούν κατά προτεραιότητα τα μεγάλα συμφέροντα και τα δικά τους.

Προφανώς οι επιδοτήσεις στο ρεύμα, στα καύσιμα, στο πετρέλαιο θέρμανσης, τα διάφορα pass, στοχεύουν να απαλύνουν την δυσμενή κατάσταση που βρίσκονται τα χαμηλά στρώματα. Όμοια είναι η επιδίωξη και των άλλων συντηρητικών κυβερνήσεων. Πρόσκαιρη επιβίωση, αντιμετώπιση τύπου «ασπιρίνης για τον καρκίνο». Λύση για το πρώτο δεκαήμερο του μήνα.

Θέλουν να διατηρήσουν τους χαμηλόμισθους και συνταξιούχους στη ζωή και στην ησυχία τους. Επιβίωση και καλόπιασμα. Και πολλοί από αυτούς τους ανθρώπους της ανάγκης ανταποδίδουν με την στήριξή τους, τουλάχιστον μέχρι τώρα.

Τους μεσαίους θέλουν να τους διατηρήσουν κοντά στο επίπεδο επιβίωσης για να δώσουν περιθώρια πλουτισμού στους από πάνω. Έτσι λένε θα διαχυθεί ο πλούτος από πάνω προς τα κάτω. Μέγα νεοφιλελεύθερο ψέμα. Δεν έχει γίνει πουθενά.

Το «μεγάλο φαγοπότι» γίνεται στην ενέργεια, στα τρόφιμα και στις κατοικίες. Δηλαδή στα πιο βασικά που χρειάζεται μια οικογένεια. Παραγωγικές επενδύσεις, με την έννοια παραγωγής προϊόντων, δεν γίνονται όπως παλιά. Τα διυλιστήρια παγκόσμια μειώνονται, στρέφονται τώρα στις εταιρίες ΑΠΕ, στο ρεύμα και στο realestate. Η άνοδος των τιμών δεν είναι από ανάγκη, είναι από κερδοσκοπία.

Το Eurogroup δήλωσε ανοικτά ότι από το 2023 δεν θα υπάρχει οριζόντια επιδότηση παρά μόνο για τα πιο φτωχά στρώματα. Δηλαδή, θέλουν ελάχιστη προστασία στους φτωχούς και μέγιστη προστασία στους πλούσιους.

Η Γερμανία και η Ολλανδία θέλουν να επανέλθει ο ζουρλομανδύας των δημοσιονομικών μέτρων στο χρέος και τον πληθωρισμό.

Οι ανισότητες διευρύνονται με ραγδαίους ρυθμούς σε όλο τον κόσμο, ιδιαίτερα μετά την δεκαετία του ’90. Η διαπίστωση ότι γίνονται «οι πλούσιοι πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι» θεωρείται πλέον κοινοτυπία ενώ κάποτε ήταν σύνθημα μόνο των Αριστερών.

Όμως οι αγορές δεν μπορούν να σταθούν στα πόδια τους όταν έχουν πελάτες μόνο τους πλούσιους. Η κινητήρια δύναμη ήταν ανέκαθεν τα μεσαία στρώματα σαν αγοραστές ή σαν ιδιοκτήτες μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Η τάση συγκεντροποίησης τους τσάκισε και τους φτωχοποιεί. Από νοικοκύρηδες-ιδιοκτήτες έγιναν υπάλληλοι ή οδηγήθηκαν στην ανεργία. Το ίδιο έγινε στην αγροτική παραγωγή. Η τάση αυτή θα μπορούσε να υλοποιηθεί κάτω από άλλες συνθήκες σχεδιασμού με αλυσιδωτές συνεργασίες, συνεταιρισμούς κλπ αλλά αυτό είναι άλλο ζήτημα, για άλλους καιρούς.

Οι νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις δίνουν το ελάχιστο με μορφή επιδοτήσεων στους ανήμπορους ή και στα φθίνοντα μεσαία στρώματα και κατακρατούν τα περισσότερα για τον χρηματοπιστωτικό τομέα και τις επενδύσεις που τους ενδιαφέρουν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τα χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης που κατευθύνονται στις τράπεζες και στις ΑΠΕ.

Η διαφορετική πολιτική που προσπαθεί να διατηρήσει κάποια κοινωνικά οφέλη δεν προέρχεται από τις παραδοσιακές πολιτικές δυνάμεις (δεξιές ή σοσιαλδημοκρατικές) αλλά από ακροδεξιές όπως στην Ουγγαρία, Πολωνία και πιθανόν στην Ιταλία.

Η Αριστερά στην Ευρώπη παρακολουθεί αμήχανη. Η έλλειψη αριστερής πολιτικής για την μείωση των ανισοτήτων, ενίσχυση των εργαζόμενων και των παραγωγικών τάξεων, οδήγησε σε αποστασιοποίηση από τις προοδευτικές λύσεις.

Η διατήρηση της Αριστεράς στην Ελλάδα σαν πόλου εξουσίας, φωτεινή εξαίρεση στην Ευρώπη, θα εξαρτηθεί από τη δυνατότητα εκπροσώπησης των συμφερόντων των εργαζόμενων και την προώθηση λύσεων στα παραγωγικά θέματα. Αλλιώς μας περιμένει η ευρωπαϊκή τάση προς την Ακροδεξιά.

Η Αριστερά δεν θα πρέπει να πέσει στην παγίδα μόνο του εφήμερου. Πρέπει να ενισχύσει τους ανήμπορους αλλά να ξέρουμε ότι δεν είναι αρκετό και επιπλέον ενέχει κινδύνους αύξησης του χρέους και του πληθωρισμού. Οι λύσεις πρέπει να κατευθυνθούν στη «σταθεροποίηση και αναδιοργάνωση». Σταθεροποίηση με την κρατικοποίηση των βασικών αγαθών Υγείας, Ενέργειας, Παιδείας, νερού, μαζί με παραγωγική αναδιοργάνωση/ανασυγκρότηση του βιομηχανικού και αγροτικού τομέα.

Η λύση δεν είναι «δυο καρβέλια ψωμί παραπάνω». Οι προτεινόμενες λύσεις πρέπει να οδηγούν σε αυριανή αλλαγή της ισχύος των εργαζόμενων και έλεγχο του μεγάλου πλούτου.

Πρέπει να γίνουν κομβικές αλλαγές και η περίοδος που διανύουμε είναι ευνοϊκή από πλευράς αντιμετώπισης της κρίσης. Η αποδυνάμωση των κεντρικών μεγάλων κρατών που κάτω από άλλες συνθήκες θα απαγόρευαν τις αλλαγές, όπως έγινε το 2015, ευνοεί την άσκηση πιέσεων. Η γεωπολιτική αστάθεια δίνει ευκαιρίες για μεγαλύτερη αυτονόμηση.

Η Αριστερά θα πρέπει να δώσει «παραπάνω ψωμί+ παραγωγικές αλλαγές +έλεγχο στα βασικά αγαθά» μαζί με Δημοκρατία και Κοινωνική προστασία. Αλλιώς η Ακροδεξιά που παραμονεύει θα δώσει «δυο φρατζόλες παραπάνω», χωρίς Δημοκρατία και με αύξηση του πλούτου της οικονομικής ολιγαρχίας.

Τα διλήμματα λύνονται στην ώρα τους. Ούτε πιο νωρίς, ούτε πιο αργά…

(Ο Νίκος Τόσκας είναι πρώην υπουργός και υποστράτηγος ε.α.)