Η καθεστωτική αντίληψη της κυβέρνησης Ν.Δ., όπως άλλωστε ο νεοφιλελευθερισμός γενικότερα, απεχθάνεται την ίδια την έννοια του πολιτισμού. Η «πολιτισμική» ιδεολογία του ανάγεται σε έναν ακραιφνή «παροντισμό».

«Βρισκόμαστε απέναντι στις εκφάνσεις μιας πολιτικής που επιδιώκει να αναγάγει τη διακυβέρνηση της χώρας από τη Ν.Δ. σε μορφή καθεστώτος. Με τους δικούς της θεσμούς, τη δική της δικαιοσύνη, τα δικά της μέσα ενημέρωσης, τη δική της αστυνομία».

Ο Αριστείδης Μπαλτάς, ομότιμος καθηγητής Φιλοσοφίας του ΕΜΠ και πρώην υπουργός του ΣΥΡΙΖΑ, τα λέει αυτά καθώς συζητάμε για τις εξελίξεις στο σκάνδαλο Novartis, αλλά έχουν την «εφαρμογή» τους σε πλείστα όσα θέματα της κυβερνητικής ατζέντας. Οσο για τον νόμο-πλαίσιο της κ. Κεραμέως, που ψηφίστηκε πρόσφατα, τον χαρακτηρίζει «ταξικά και τοξικά αδίστακτο».

● Κύριε Μπαλτά, η κατάρρευση του κυβερνητικού αφηγήματος πως το σκάνδαλο Novartis ήταν δήθεν σκευωρία αποδεικνύει μια συνωμοσία και ένα θεσμικό πραξικόπημα κατά της δημοκρατίας με τη συμμετοχή και ορισμένων μέσων μαζικής ενημέρωσης. Τι νομίζετε πως συνέβη;

Αναφέρετε τους όρους «συνωμοσία» και «θεσμικό πραξικόπημα». Δεν διαφωνώ. Αλλά θα έλεγα, γενικεύοντας, ότι βρισκόμαστε απέναντι στις εκφάνσεις μιας πολιτικής που επιδιώκει να αναγάγει τη διακυβέρνηση της χώρας από τη Ν.Δ. σε μορφή καθεστώτος. Με τους δικούς της θεσμούς, τη δική της δικαιοσύνη, τα δικά της μέσα ενημέρωσης, τη δική της αστυνομία. Δικό της καθεστώς το οποίο η ίδια έχει ταχθεί να υπερασπίσει με όλα τα μέσα. Πατάσσοντας αμείλικτα κάθε κριτική φωνή ή κάθε ελεύθερη δημοσιογραφική έρευνα.

Εκδικούμενη ακόμη και την άμεμπτη θεσμική τήρηση θεμελιωδών κανόνων δικαίου όταν αυτή «δεν συμφέρει». Χρεώνοντας δε τα πάντα σε μια αντιπολίτευση με «ελαττωματικές» ιδέες, η οποία, άρα, κακώς υπάρχει και πρέπει να επιστρέψει πάραυτα στο περιθώριο. Παράλληλα, οι κατασταλτικοί μηχανισμοί εξαπολύονται όπου «χρειάζεται», αφού τους έχει υποδειχθεί αρμοδίως ότι δικαιούνται να δρουν ατιμώρητα. Πρόκειται για καθεστωτική πολιτική που δεν ορρωδεί προ ουδενός και δεν κάνει πίσω ούτε μετά την πλήρη κατάρρευση των περί «σκευωρίας», τον διεθνή διασυρμό της καθεστωτικής δημοσιογραφίας, τις αποκαλύψεις για το όνειδος των επαναπροωθήσεων, το ανοικονόμητο φιάσκο μιας εξωτερικής πολιτικής «καλού παιδιού». Καθεστωτική πολιτική που θέλει να πάει τα πράγματα «μέχρι τέλους». Με στόχο την επιστροφή στη δεκαετία του 1950, με την καραμέλα του «λαϊκισμού» να υποκαθιστά επαξίως τα περί «κομμουνιστικού κινδύνου». Αξίζει να διαβάσουμε το πρόσφατο βιβλίο του Αγγελου Τσέκερη για να θυμηθούμε...

● Η ακρίβεια έχει γονατίσει την κοινωνία. Σε συνδυασμό μάλιστα με τη διάλυση του δημόσιου Συστήματος Υγείας, λειτουργεί ως φυσική εξόντωση των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων.

Η κατάσταση τείνει να γίνει τραγική όχι μόνο σε επίπεδο ακρίβειας και δημόσιας υγείας, αλλά παντού: ανεργία, εργασιακές σχέσεις, μικρή και μεσαία επιχειρηματικότητα, ενεργειακή φτώχεια, παιδεία, εκπαίδευση, πολιτισμός... Ευλόγως. Γιατί η καθεστωτική πολιτική που ανέφερα όντως διαθέτει κοινωνική βάση, κοινωνική βάση που ενδιαφέρεται αποκλειστικά για τη δική της αδιατάρακτη ενίσχυση.

Αναφέρομαι κατ’ εξοχήν στην κρατικοδίαιτη επιχειρηματικότητα μαζί με τον εσμό που νέμεται τις απευθείας αναθέσεις, το ξέπλυμα μαύρου χρήματος, τους δωρολήπτες και τους μεσολαβητές της μίζας, τους προαγωγούς και τους αποδέκτες πολιτικού χρήματος. Οπου ακόμη και το οργανωμένο έγκλημα φαίνεται πλέον πως μπορεί να μετέχει εποικοδομητικά στα παραπάνω. Πρόκειται για μια τεραστίων διαστάσεων πολλαπλώς προστατευμένη παραοικονομία που ευθύνεται κατά μεγάλο μέρος ακόμη και για το δημόσιο χρέος της χώρας.

Η καθεστωτική πολιτική της κυβέρνησης είναι ταγμένη στην εξυπηρέτηση αυτών ακριβώς των συμφερόντων. Θα έλεγα προγραμματικά. Με φύλλο συκής τη νεοφιλελεύθερη ιδεολογία. Και λέω «φύλλο συκής» γιατί η εν λόγω ιδεολογία δεν συναρτάται υποχρεωτικά με μια παραοικονομία τέτοιου είδους και τέτοιου μεγέθους. Από τη Σουηδία μέχρι την Αυστραλία και από το Ηνωμένο Βασίλειο ή τη Γαλλία μέχρι την Ιαπωνία πολύ μικρότερα σκάνδαλα από εκείνο της Νovartis αποκαλύπτονται και οι υπεύθυνοι υποχρεώνονται να λογοδοτήσουν ανεξάρτητα από ποια πολιτική θέση κατέχουν. Ενώ στα καθ’ ημάς οι νόμοι (και το Σύνταγμα!) έχουν φροντίσει για την προκαταβολική απαλλαγή τους. Αν δε παρ’ ελπίδα κάτι ξεφύγει, η κατηγορία περί «σκευωρίας», μαζί με ένα πανίσχυρο σύστημα που την οργανώνει ιδεολογικά και τη στηρίζει θεσμικά «μέχρι τέλους», οδηγεί στην αμείλικτη δίωξη όσων τόλμησαν να παρασπονδήσουν ή να σπάσουν τον κώδικα της σιωπής.

● Η προώθηση του νόμου για τα ΑΕΙ από την κ. Κεραμέως καταργεί τη δημοκρατία, τις ελευθερίες και εγκαθιδρύει σκληρή αστυνόμευση με χουντικά χαρακτηριστικά, εκτός ορίων του τυπικού νεοφιλελευθερισμού. Πού οδηγεί η λαίλαπα;

Μόλις ανέφερα ότι η κυβέρνηση της Ν.Δ. διαθέτει κοινωνική βάση. Οπου κάθε ανάλογη κοινωνική βάση χαρακτηρίζεται από στρατηγικά συμφέροντα, συμφέροντα που σχετίζονται με την αναπαραγωγή της ίδιας εις βάρος υποτελών μερίδων της κοινωνίας και τελικά της κοινωνίας ολόκληρης. Ετσι, λόγοι συνέπειας ωθούν την κυβερνητική πολιτική να προσανατολίζει ολόκληρο το σύστημα παιδείας και εκπαίδευσης στους όρους αναπαραγωγής αυτής ακριβώς της κοινωνικής βάσης. Στην εμπέδωση και στην αναπαραγωγή του καθεστώτος που επιδιώκει να δημιουργήσει.

Πρόκειται για εκπαιδευτική πολιτική που προτάσσει τα δόγματα του νεοφιλελευθερισμού κατά την καθ’ ημάς εκδοχή τους: δεν υφίσταται κοινωνία αλλά άνθρωποι νομοταγείς και ευσεβείς οικογένειες. Ανευ όρων υπακοή στους κρατούντες και εθισμός στην πειθάρχηση εξ απαλών ονύχων. Αμείλικτος ανταγωνισμός ώστε να αναδειχθεί ο «καλύτερος» σύμφωνα με μεθόδους που νομιμοποιούν σιωπηλά το αντίστοιχο σπρώξιμο των «δικών μας». Μόνον ο ιδιωτικός ανταγωνισμός των (κρατικοδίαιτων) συμφερόντων επιφέρει «ανάπτυξη».

Η «ανάπτυξη» οφείλει να συναρτάται με την ενστάλαξη των αιώνιων αξιών του ελληνοχριστιανικού πολιτισμού. Ιδεολογία της ανάδελφης Ψωροκώσταινας που δικαιολογεί τόσο την πλήρη υποταγή στα κελεύσματα της «αναπτυγμένης Δύσης» όσο και το κρατικοδίαιτον της καθ’ ημάς επιχειρηματικότητας. Από κει και πέρα, τα πτυχία κατά ακαδημαϊκή πειθαρχία οφείλουν τελικά να καταργηθούν γιατί μειώνουν την ευελιξία της εργασιακής δύναμης, ενώ οι εξυπηρετήσεις στην ιδιωτική εκπαίδευση προωθούν τον «ανταγωνισμό», ενισχύοντας παράλληλα μια σημαντική συνιστώσα της κοινωνικής βάσης της Ν.Δ.

Τα υπόλοιπα, δηλαδή όσα καλλιεργούν την κριτική σκέψη και την αμφισβήτηση των στερεοτύπων διανοίγοντας νέους ορίζοντες, είναι κατ’ ουσίαν εξοβελιστέα. Ως εκπορευόμενα κυριολεκτικά εκ του πονηρού. Συνάγεται πως ο νόμος Κεραμέως όπως άλλωστε και όλες οι πρωτοβουλίες της υπουργού, όπως η επαγγελματική ισοτίμηση ιδιωτικών κολεγίων και δημόσιου Πανεπιστημίου, υπηρετούν με εντυπωσιακή επάρκεια τα παραπάνω. Το νομοσχέδιο είναι αυτό που όφειλε καθεστωτικά να είναι: ταξικά και τοξικά αδίστακτο.

● Ο πολιτισμός κυνηγήθηκε αγρίως από την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας και αντιμετωπίστηκε ως απόβλητο. Η τσιμεντοποίηση της Ακρόπολης αποτελεί την κορυφαία πολιτισμική χυδαιότητα από τη δημιουργία του ελληνικού κράτους. Είναι χτύπημα στο σύμβολο της δημοκρατίας και των οικουμενικών αξιών;

Στο τσιμέντωμα της Ακρόπολης θα προσέθετα και την τύχη που επιφυλάχθηκε στο μετρό Θεσσαλονίκης: ενίσχυση του «δικού μας» εργολάβου εις βάρος ενός εξαιρετικού ευρήματος που καθιστά ορατή με μοναδικό τρόπο την ιστορία της ίδιας της πόλης. Οπως και εις βάρος της ταχύτερης εξυπηρέτησης των κατοίκων της. Η ανάδειξη και η αξιοποίηση της ιστορικής κληρονομιάς –από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι την ιστορία της Κατοχής και της Αντίστασης και μέχρι τα ονόματα των δρόμων– συμβάλλει καίρια στην αυτογνωσία μας. Ο σύγχρονος πολιτισμός με τις πολλαπλές εκφάνσεις του συμβάλλει καίρια στη συσχέτιση παρόντος και παρελθόντος και στην κριτική αποτίμηση όσων τεκταίνονται. Ενόσω οξύνει τις αισθήσεις και θερμαίνει το φρόνημα.

Αλλά η καθεστωτική αντίληψη της κυβέρνησης Ν.Δ., όπως άλλωστε ο νεοφιλελευθερισμός γενικότερα, απεχθάνεται εγγενώς τέτοιες συσχετίσεις. Δηλαδή απεχθάνεται την ίδια την έννοια του πολιτισμού. Η «πολιτισμική» ιδεολογία του ανάγεται σε έναν ακραιφνή «παροντισμό» που οφείλει να επικεντρώνεται αποκλειστικά και χωρίς περισπασμούς στο κτίσιμο «βιογραφικών».

Ως όπλο ενός αμείλικτου ανταγωνισμού υπό τη σκέπη, πάντοτε, των «κριτηρίων» που συνάδουν. Ποιος πολιτισμός λοιπόν; Ο πολιτισμός ως πολιτισμική βιομηχανία για να συνδράμει τον τουρισμό και ως μουσική που συνοδεύει το ανέμελο ξεφάντωμα στα μπαρ της Μυκόνου; Πρόκειται για «πολιτισμό» που συναρμόζεται πλήρως με όσα προωθεί το υπουργείο Παιδείας. Και τα δύο υπουργεία φαίνεται πως μισούν τα Μουσικά Σχολεία, την καλλιτεχνική εκπαίδευση εν γένει και τους ίδιους τους δημιουργούς. Με το καθένα, βέβαια, να φροντίζει να προστατεύσει όσο καλύτερα μπορεί τους αντίστοιχους «δικούς μας». «Καταξιωμένους» συνδικαλιστές και «καταξιωμένους» καλλιτέχνες...