Με ένα πικρό χαμόγελο κοιτούσαν την οθόνη της τηλεόρασής τους οι κάτοικοι σε Σάμο, Κεφαλλονιά, κεντρική Εύβοια, Ελασσόνα και Καρδίτσα ακούγοντας το διάγγελμα του πρωθυπουργού και τις ανακοινώσεις για τα μέτρα στήριξης στους πυρόπληκτους.
Με ένα πικρό χαμόγελο γιατί οι δικές τους καταστροφές βρίσκονται πλέον αρκετούς μήνες πίσω και τόσο οι αποζημιώσεις όσο και τα έργα αποκατάστασης καταβάλλονται και υλοποιούνται σε πολύ πιο αργούς ρυθμούς απ’ ό,τι αρχικά είχαν εξαγγελθεί.
Σε αρκετές περιπτώσεις η ενίσχυση των πληγέντων δεν κατατέθηκε ποτέ στους λογαριασμούς τους, με τις αιτήσεις και τις ενστάσεις τους να βρίσκονται ακόμη σε εκκρεμότητα. Ενώ η πρόοδος σε ό,τι αφορά την αποκατάσταση των τσακισμένων υποδομών, σε ποταμούς που υπερχείλισαν και κεντρικά οδικά δίκτυα, γίνεται με «μπαλώματα».
Σύμφωνα με τις μαρτυρίες των ίδιων των ντόπιων, μετά τις επισκέψεις του πρωθυπουργού και κυβερνητικών στελεχών τις πρώτες ημέρες μετά τις καταστροφές, ξεχάστηκαν ολοκληρωτικά.
Κεντρική Εύβοια
Αναστήλωσαν γέφυρες με... χώμα και πέτρα
Στις αρχές του περσινού Αυγούστου, 8 και 9 του μήνα, η Εύβοια ζούσε έναν άλλο εφιάλτη, πολύ διαφορετικό από τον σημερινό, όπου κόσμος και σπίτια δεν πνίγονταν από τους καπνούς των πυρκαγιών, αλλά από τους χείμαρρους των φουσκωμένων της ποταμών. Ήταν τότε που αφίχθη στην περιοχή η επονομαζόμενη κακοκαιρία «Θάλεια», με έντονες βροχοπτώσεις που έπληξαν το κεντρικό τμήμα του νησιού, καταστρέφοντας σπίτια, καλλιέργειες και, το χειρότερο, αφήνοντας πίσω οκτώ νεκρούς.
Σήμερα οι πληγές παραμένουν ακόμη ανοιχτές. Κι εκεί που ο πόνος καταλαγιάζει, τις ξύνουν πάλι οι κυβερνητικές εξαγγελίες. « Ένιωσα ότι είμαστε στο ίδιο έργο θεατές» λέει στην ΑΥΓΗ ο Θεοδόσης μετά τις υποσχέσεις που άκουσε για τις πυρόπληκτες περιοχές. Ο ίδιος είναι συνταξιούχος και μόνιμος κάτοικος του οικισμού Όαση, που θάφτηκε σχεδόν μέχρι τα κεραμίδια κάτω από τη λάσπη.
Μετά τη δική τους καταστροφή είχε ακούσει τα ίδια ακριβώς λόγια, με δεσμεύσεις, μεταξύ άλλων, για αντιπλημμυρικά έργα. «Υποτίθεται πως θα ολοκληρώνονταν Μάρτιο και Απρίλιο». Οι εργασίες αποκατάστασης σταμάτησαν τον Οκτώβριο του 2020. Έγιναν επιλεκτικά μόνο σε ορισμένα σημεία, χωρίς καμία μελέτη, προσωρινά αναχώματα, δηλαδή με μεταφορά άμμου από το μέσο της κοίτης προς τις όχθες. «Πάνω στα σακιά που άφησαν με άμμο βρίσκεις πλέον χόρτα» λέει ο Θεοδόσης. «Μας μηδένισαν τις περιουσίες και συνεχίζουν στον ίδιο δρόμο» θα προσθέσει σε πιο σοβαρό ύφος.
Την περασμένη Κυριακή (8.8) η Επιτροπή Κατοίκων Λιλαντίου στην οποία είναι μέλος πραγματοποίησε διαμαρτυρία κλείνοντας συμβολικά τη γέφυρα του Βασιλικού. Μετά την κακοκαιρία, η μία της πλευρά στηρίζεται μόνο από χώματα και πέτρες, ενώ η γειτονική γέφυρα των Φύλλων παραμένει εντελώς κατεστραμμένη, χωρίς δυνατότητα κυκλοφορίας μετά από έναν ολόκληρο χρόνο.
Κεφαλλονιά
Δεν έφτιαξαν ούτε τα φώτα στο λιμάνι
Στις 17-18 Σεπτεμβρίου το νησί του Ιονίου χτυπήθηκε από τον "Ιανό". Ποτάμια από χώματα, πέτρες και άλλα φερτά υλικά κατέβηκαν από τις πλαγιές των γειτονικών βουνών και καταπλάκωσαν χωριά όπως η Άσσος και η Αγία Ευφημία. Ο κόσμος είδε τα λασπόνερα να του φτάνουν στον λαιμό. Έχασε όλα του τα υπάρχοντα. Τα σπίτια του πότισαν νερό μέχρι τα θεμέλια.
«Εγώ μένω με τους γονείς μου. Δεν μας έμεινε τίποτα, φοράω ρούχα ξένα» σημείωνε γυναίκα που δεν έχει πάρει ακόμη αποζημίωση μιλώντας σε ντοκιμαντέρ που κυκλοφόρησε πολύ καιρό μετά την καταστροφή και επιμελήθηκε η Ανοιχτή Συνέλευση Κατοίκων Κεφαλλονιάς.
Η κατάσταση δεν είναι καλύτερη στις υποδομές. Όπως μας ενημερώνουν οι ντόπιοι, το λιμάνι της Αγίας Ευφημίας δεν έχει επανακτήσει ακόμη την προηγούμενη λειτουργικότητά του, μπορώντας να εξυπηρετήσει μόλις το 60% της δυνατότητάς του. «Ο ηλεκτροφωτισμός δε του λιμανιού και του παραλιακού μετώπου είναι ακόμα κατεστραμμένος».
Σημαντικά προβλήματα υπάρχουν και στο οδικό δίκτυο. Όπως σημειώνει ο Μάκης Λεκατσάς απ’ το kefaloniapress.gr, στην τοποθεσία Μαρδάρη στον οδικό άξονα Αγκώνας - Διβαράτα, που στην ουσία συνδέει όλη τη βορειοδυτική πλευρά της Κεφαλλονιάς, δέκα μήνες μετά την κατολίσθηση η στροφή παραμένει μη ασφαλτοστρωμένη.
Καρδίτσα
Εναν χρόνο χωρίς αποζημίωση
Εναν χρόνο μετά, ανάλογη είναι η εικόνα που επικρατεί στην Καρδίτσα, που επίσης χτυπήθηκε από τον "Ιανό". «Θα αποζημιωθούν όσοι έχουν πληγεί και θα γίνει με πολύ γρήγορες διαδικασίες» είχε εξαγγείλει τότε ο Κυριάκος Μητσοτάκης επισκεπτόμενος την περιοχή. Σήμερα 1.100 αγρότες που επλήγησαν διαμαρτύρονται ότι οι αιτήσεις τους βρίσκονται ακόμη σε εκκρεμότητα και όλο αυτό το διάστημα δεν έχουν πάρει ούτε 1 ευρώ. Όπως λένε, ακόμη και σε χωράφια που βρέθηκαν στη δίνη του κυκλώνα η ζημιά δεν αναγνωρίστηκε ποτέ και προσπαθούν να δικαιωθούν μέσα από ενστάσεις. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση αγρότισσας με μπαμπάκι στο Λεοντάρι, η οποία για είκοσι μέρες είχε το χωράφι της μέσα στο νερό και δεν έμπαινε καν μέσα.
Οι επιχειρήσεις δε που υποτίθεται πως θα είχαν λάβει το 70% των ζημιών έμαθαν μόλις έφυγαν οι κάμερες ότι θα πάρουν μόλις το 55% και τα δύο τρίτα εξ αυτών έχουν πάρει έως σήμερα μόλις το 20%. Στις περισσότερες, αν όχι σε όλες, η ζημιά που έγινε ξεπερνούσε τα 100.000 ευρώ. Αρκετές δεν θα ανοίξουν ποτέ ξανά.
«Ακόμη είναι χωρίς φρεάτιο ο δρόμος» μας λέει ο Βαγγέλης, πλημμυροπαθής στους Ζαχαριώτες Καρδίτσας. Το σπίτι του βρίσκεται δίπλα στον Καράμπαλη, ποταμό που υπερχείλισε, και ήταν από τα πρώτα που επλήγησαν. «Το νερό έφτασε έξω απ’ το σπίτι ακόμη και στα 4 μέτρα ύψος και μέσα στο 1.30». Σήμερα, για να φύγουν τα νερά, όπως λέει, ανοίγει στην αυλή του... το καπάκι της αποχέτευσης.
Ελασσόνα
Δεν έχουν πάρει ούτε τα 600 ευρώ
Ακόμη και σήμερα η γη στα χωριά του Τυρνάβου και της Ελασσόνας τρέμει και βουίζει. Δεν φτάνει σε ένταση τα επίπεδα της 3ης Μαρτίου με τα 6,3 ρίχτερ, είναι αρκετή όμως για να θυμίσει ότι τόσο καιρό μετά ελάχιστα είναι όσα έχουν γίνει για την υποστήριξη των πληγέντων.
Για 165 μέρες δεκάδες οικογένειες που βλέπουν πλέον τα σπίτια τους μόνο απέξω δεν έχουν πάρει τίποτα από το κράτος. Ούτε 1 ευρώ κυριολεκτικά. Όπως λέει στην ΑΥΓΗ ο πρόεδρος του Μεσοχωρίου Γιάννης Ζαρλαδάνης, από τα 137 σπίτια που υπέστησαν ζημιές, τα 132 αποτελούσαν για τους κατοίκους του χωριού την κύρια κατοικία τους. Ο αριθμός όμως όσων έχουν λάβει τη στοιχειώδη βοήθεια των 600 ευρώ είναι πολύ μικρότερος, καθώς είναι μόλις 47 οι οικογένειες που έχουν πάρει τα χρήματα, ενώ σε 21 έγινε γνωστό ότι θα τα πάρουν μόλις την περασμένη εβδομάδα. Οι υπόλοιπες 64 συνεχίζουν να βρίσκονται στο σημείο μηδέν ή, για την ακρίβεια, υπό αυτού δεδομένων των ζημιών που έχουν γίνει.
Τα προβλήματα όμως δεν τελειώνουν εκεί. Ένα μεγάλο ζήτημα που εντοπίζεται και υπογράμμιζαν από τις πρώτες ημέρες οι κάτοικοι είναι εκείνο του χαρακτηρισμού των σπιτιών. Το φαινόμενο που παρατηρείται, σύμφωνα με τον πρόεδρο του Μεσοχωρίου, είναι να χαρακτηρίζονται «κίτρινα» σπίτια που είναι κανονικά κατεδαφιστέα, με αποτέλεσμα να δικαιούνται οι ιδιοκτήτες τους μικρότερες αποζημιώσεις και να οδηγούνται στην επ’ αόριστον αστεγία, καθώς είναι αδύνατο να καλύψουν το κόστος που αντιστοιχεί πραγματικά στην επανακατασκευή τους.
Την ίδια στιγμή, αρκετός κόσμος ζει σε κοντέινερ. Μόνο στο Μεσοχώρι οι οικογένειες που έχουν μεταφερθεί εκεί φτάνουν τις 33. «Και μην φανταστείς ότι ήταν εξοπλισμένα. Σκέτα κουτιά μας τα δώσανε, χωρίς ψυγείο, χωρίς φούρνο, χωρίς απορροφητήρα, χωρίς air condition. Τα βρήκαμε μέσα από ιδιωτικούς φορείς, ενώ μας έδωσε κάποια μεταχειρισμένα και η Περιφέρεια από παλιά της κτήρια, ορισμένα από τα οποία δεν ήταν καν λειτουργικά, δεν είχαν ούτε φρέον, ούτε τηλεκοντρόλ και γενικώς δεν ήταν πλήρη. Φανταστείτε ότι υπήρξαν περιπτώσεις ανθρώπων που τους τρέχαμε στο νοσοκομείο για θερμοπληξία. Ή είχαμε άλλους που παρατούσαν τα κοντέινερ από τις 12 το μεσημέρι και πήγαιναν σε σκιερά μέρη, ακόμη και στις αυλές των γκρεμισμένων τους σπιτιών, όπου είχε κάποιο δέντρο απέξω».
Σάμος
Δεν έχουν επισκευαστεί ούτε τα σχολεία
Πολύ μεγάλη είναι η ανησυχία που επικρατεί για την πορεία των αποκαταστάσεων - αποζημιώσεων και στη Σάμο. Βίωσε μία από τις μεγαλύτερες καταστροφές στην Ιστορία της στις 30 Οκτωβρίου με σεισμό μεγέθους που έφτασε τα 7 ρίχτερ. Δεκάδες σπίτια παλιότερων δεκαετιών κατέρρευσαν, μεταξύ αυτών και εγκαταλελειμμένα ερείπια που έπρεπε να είχαν κατεδαφιστεί από καιρό. Ενώ σε μία περίπτωση οι τοίχοι που κάποτε προσέφεραν τη θαλπωρή τους στους ανθρώπους που ζούσαν μέσα μετετράπησαν σε μοιραία συντρίμμια που έθαψαν κάτω από το βάρος τους δύο έφηβους ανθρώπους.
Εκείνη η λογική πίσω από τη διαχρονική αδιαφορία που κόστισε τη ζωή σε δύο νέους μαθητές εμφανίζεται και τώρα. Εμφανίζεται, όπως μας λέει ο Νίκος Ζάχαρης από τον τοπικό δημοτικό συνδυασμό «Η Σάμος Αλλάζει», στην αθέτηση της δέσμευσης να προχωρήσουν οι διαδικασίες για την κατεδάφιση 400 κτηρίων που ήταν ετοιμόρροπα πριν από τον σεισμό. Όπως και στην αργή επίσης διαδικασία να εκδοθούν τα απαραίτητα πρωτόκολλα για να προχωρήσουν οι κατεδαφίσεις στα 400 ετοιμόρροπα κτήρια που προέκυψαν μετά τον σεισμό, καθώς έχουν εκδοθεί μόλις 80 από αυτά.
Ο αριθμός των σπιτιών που θα βρεθούν σ’ αυτή τη θέση θα γίνει ακόμη μεγαλύτερος, τονίζει ο Ν. Ζάχαρης, αναφέροντας ότι από τα 1.600-1.700 σπίτια που έχουν χαρακτηριστεί κίτρινα, και άρα επισκευάσιμα, θα φτιαχτεί μετά βίας το 30%, καθώς οι αποζημιώσεις είναι περιορισμένες και οι ιδιοκτήτες δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να τα επιδιορθώσουν. Οι συνέπειες δε θα είναι άμεσες, καθώς το φθινόπωρο βρίσκεται μόλις δύο εβδομάδες μακριά και τα πληγωμένα κτήρια θα μπουν σε νέο κύκλο φθοράς.
Την ίδια στιγμή αναμένεται να σημειωθεί «μεγάλη καθυστέρηση στον έλεγχο των φακέλων και την έκδοση των αποφάσεων από τη ΔΑΕΦΚ (Διεύθυνση Αποκατάστασης Επιπτώσεων Φυσικών Καταστροφών) που είναι αρμόδια, γιατί η ΔΑΕΦΚ έχει πολύ λίγους μηχανικούς και βέβαια εμπλέκεται με όλες τις φυσικές καταστροφές σε όλη των Ελλάδα (σεισμοί, πλημμύρες, πυρκαγιές κ.ά.)».
Μεγάλες καθυστερήσεις σημειώνονται επίσης σε σχολεία και πανεπιστήμια. «Δεν έχουν δοθεί ακόμη οι χρηματοδοτήσεις για να εκπονηθούν οι μελέτες αποκατάστασης των τριών δημοτικών σχολείων» τονίζει ο Ν. Ζάχαρης. Ενώ χρειάστηκε να περάσουν εννέα μήνες για να ξεκινήσουν οι επισκευές στα δύο από τα τέσσερα κτήρια του Πανεπιστημίου Αιγαίου στο Καρλόβασι Σάμου που αντιμετωπίζουν πρόβλημα.
Υπάρχουν ακόμη μεγάλες ζημιές στο τουριστικό λιμάνι Σάμου, στο Κοκκάρι (στο παραλιακό μέτωπο και στον μόλο), όπου δεν έχουν εκπονηθεί ακόμη μελέτες και θα καθυστερήσει η αποκατάστασή τους. Ενώ εκατοντάδες επαγγελματίες παραμένουν χωρίς αποζημίωση μετά από έναν χρόνο για τις επιχειρήσεις τους.
Βασικό αίτημα των φορέων Αυτοδιοίκησης της Σάμου, πέραν της γρήγορης αποκατάστασης των ζημιών, είναι «η εκπόνηση ενός ειδικού Προγράμματος Αναπτυξιακής Ανασυγκρότησης της Σάμου με μελετημένο σχέδιο, εξειδικευμένο πρόγραμμα και επιπλέον προσδιορισμένους χρηματοδοτικούς πόρους, εθνικούς και ευρωπαϊκούς, πέραν των υπαρχόντων οριζόντιων (ΕΣΠΑ, ΠΔΕ)» σημειώνει ο Ν. Ζάχαρης, που βλέπει όμως για την ώρα τα ρημαγμένα σπίτια να γέρνουν επικίνδυνα προς το μέρος τους.
