Στις κοινωνικές επιστήμες η πλαισιοποίηση είναι απολύτως απαραίτητη. Οταν αγνοείται, οδηγεί σε παρερμηνείες. Οδηγεί στην παράλογη πεποίθηση πως ανεξαιρέτως τόπου και χρόνου ένας συγκεκριμένος λόγος κατασκευάζει «αντικειμενικά» και αδιαμφισβήτητα συμπεράσματα. Αυτό είναι λάθος. Ενα λάθος που συχνά καταλήγει στον δογματισμό και στη μισαλλοδοξία.
Οι κριτικές εναντίον του Αντώνη Λιάκου είναι ένα καλό παράδειγμα παρερμηνείας. Στηρίζεται στην πίστη πώς υπάρχει μία και μόνο μία ερμηνεία λέξεων και φράσεων. Ο Αντώνης Λιάκος με βάση τη βιογραφία του δεν είναι ούτε ιδεολογικά ούτε στην πράξη αναρχικός. Δεν πιστεύει πως για να γίνουν τα πράγματα καλύτερα πρέπει να καταστρέψουμε τα ήδη υπάρχοντα, αλλά αντίθετα να τα μετασχηματίσουμε δημιουργικά.
Με αυτή τη λογική η φωτιά στη Μόρια, απ’ όπου και αν προήλθε, δεν είναι δυνατόν να βελτιώσει την κατάσταση των προσφύγων. Τα λόγια του Λιάκου δεν έχουν ένα κυριολεκτικό αλλά ένα μεταφορικό/συμβολικό χαρακτήρα. Πρόκειται για μεταφορά που συμβολίζει τον θυμό ενός σκεπτόμενου ανθρώπου με τις στρατηγικές όλων εκείνων που είναι οι υπεύθυνοι για τις απάνθρωπες συνθήκες στη Μόρια και αλλού. Για τον Λιάκο, και συμφωνώ μαζί του, αυτοί είναι η Ευρωπαϊκή Ενωση και όσοι πολιτικοί ολιγώρησαν στον τόπο μας.
Οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ενωσης δεν κατόρθωσαν να πείσουν τα μέλη της να κάνουν το αυτονόητο. Δηλαδή κάθε χώρα να δεχτεί ένα αριθμό προσφύγων που της αναλογεί σύμφωνα με τον πληθυσμό της. Αλλη δημοκρατική και δίκαιη λύση δεν υπάρχει. Γιατί τη στιγμή που, λόγω της παγκοσμιοποίησης, οι προσφυγικές ροές είναι αναπόφευκτες, όσο αυστηρά μέτρα και να πάρει η Ενωση θα αναγκαστεί να ανοίξει σε κάποιο βαθμό τις πόρτες της. Θα αναγκαστεί να δεχτεί και να εντάξει έναν σημαντικό αριθμό προσφύγων.
Ομως οι περισσότερες χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά αρνήθηκαν να συμβάλουν σε μια δίκαιη κατανομή του προσφυγικού βάρους. Με αποτέλεσμα οι χώρες του Νότου, λόγω της γεωγραφικής τους θέσης, να αναγκαστούν να αναλάβουν όλα τα προβλήματα διαχείρισης του προσφυγικού. Πράγμα αδύνατο.
Ετσι χώρες όπως η Ελλάδα και η Ιταλία χρειάστηκε να αντιμετωπίσουν μια κατάσταση συσσώρευσης ανθρώπων σε ένα πλαίσιο απόλυτης εξαθλίωσης. Αυτό αναπόφευκτα οδηγεί σε εκρήξεις όπως αυτή της Μόριας. Και βέβαια όσο οι πιο αναπτυγμένες χώρες συνεχίσουν να αρνούνται μια πιο δίκαιη κατανομή θα υπάρξουν και άλλες αντίστοιχες «φωτιές».
Στην Ελλάδα η συμφωνία Ευρωπαϊκής Ενωσης - Τουρκίας υποχρεώνει τους πρόσφυγες να μείνουν στον πρώτο χώρο ταυτοποίησης. Αυτή η συμφωνία σταδιακά ατόνησε. Επρεπε λοιπόν οι ελληνικές αρχές να έχουν αποσυμφορήσει όχι μόνο τη Λέσβο, αλλά και τα άλλα νησιά που αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα. Για να επιτευχθεί αυτό πρέπει οι πρόσφυγες να κατευθυνθούν στην ηπειρωτική χώρα.
Πιο συγκεκριμένα σε όλους τους δήμους της επικράτειας. Αυτό έγινε με το σταγονόμετρο για καθαρά μικροκομματικούς λόγους τόσο από τους τοπικούς άρχοντες όσο και από την κεντρική κυβέρνηση. Οι περισσότεροι δήμαρχοι δεν θέλουν «φασαρίες» στον δήμο τους. Ας πάνε οι πρόσφυγες αλλού. Ετσι οι δημοτικές αρχές κάνουν ακριβώς το ίδιο που κάνουν οι ευρωπαϊκές αρχές. Και στις δύο περιπτώσεις αρνούνται να αναλάβουν τις ευθύνες που τους αναλογούν.
Με βάση τα παραπάνω είναι δικαιολογημένος ο θυμός του Αντώνη Λιάκου. Εχει να κάνει περισσότερο με τις ευρωπαϊκές και τις ελληνικές ηγεσίες που αντιστέκονται, είτε για εγγενώς ρατσιστικούς λόγους, είτε για μικροκομματικούς υπολογισμούς. Αυτοί που ερμηνεύουν τον λόγο του Αντώνη Λιάκου διαφορετικά κλείνουν τα μάτια στην πραγματικότητα της Μόριας. Ο στόχος τους είναι να εξοντώσουν έναν πολιτικό αντίπαλο.
* Ο Νίκος Μουζέλης είναι ομότιμος καθηγητής Κοινωνιολογίας London School of Economics
