Το Σάββατο έμαθα την άγρια δολοφονία της 20χρονης φοιτήτριας, Ozgecan Aslan, η οποία δολοφονήθηκε στην πόλη της Mersin της Τουρκίας απο έναν οδηγό λεωφορείου, ο οποίος προσπάθησε να την βιάσει και στην συνέχεια μαζί με τον πατέρα και τον φίλο του, κάψανε το σώμα της και το πέταξαν στην όχθη ενός μικρού ποταμιού.
Η άτυχη κοπέλα είναι μόνο μια από τις εκατοντάδες γυναίκες που βιάζονται και δολοφονούνται στη πατρίδα μου κάθε χρόνο, αλλα η άγρια αυτή δολοφονία οδήγησε στην ξαφνική και μαζική οργή των Τουρκάλων γυναικών. Τις τελευταίες τρείς ημέρες, χιλιάδες διαμαρτυρούμενες γυναίκες βγήκαν στους δρόμους ενάντια στη βία κατά των γυναικών κι ενώ ταυτόχρονα άρχισαν να μοιράζονται στο Twitter τις δικές τους αντίστοιχες προσωπικές ιστορίες και βιώματα σεξουαλικής παρενόχλησης με το hashtag #sendeanlat («μίλα και εσύ»).
Έχοντας στο νου την άγρια δολοφονία της νεαρής φοιτήτριας, και πολλές άλλες παρόμοιες που λαμβάνουν χώρα στην Τουρκία, μου έδωσε το έναυσμα να γράψω ως μια γυναίκα που έχει γεννηθεί και μεγαλώσει στην Τουρκία και η οποία αυτή τη στιγμή ζεί στην Ελλάδα. Είναι αλήθεια οτι ποτέ δεν ένιωθα ασφαλής στην Τουρκία, αλλα νιώθω ασφαλής στην Ελλάδα; Υπάρχει περίπτωση να νιώσω τόσο ελεύθερη και ασφαλής όσο ένας ανδρας σε αυτόν τον πλανήτη; Δεν είμαι άραγε και εγώ, όπως και οι άλλες γυναικες αυτού του κόσμου, θύμα μιας πατριαρχικής κοινωνίας, η οποία ποτέ δεν θα μπορέσει να με δει ισότιμα με έναν άνδρα;
Όταν ήμουν φοιτήτρια στην Κωνσταντινούπολη, κάθε βράδυ, οι γονείς μου ήθελαν να μάθουν αν επέστρεψα «με ασφάλεια» στο σπίτι. Ακόμα και τότε ήξερα ότι αν ήμουν «αγόρι», δεν θα ανησυχούσαν ποτέ τόσο πολύ. Συνεχώς μου έλεγαν να προσέχω αλλά είχα μάθει κι εγώ η ίδια ότι έπρεπε να προστατεύω τον εαυτό μου, γιατί ήμουν γυναίκα και «εκεί έξω» υπήρχαν ένα σωρό άντρες που έψαχναν ευκαιρία να μου επιτεθούν. Άρα, λοιπόν, δεν περπάτησα ποτέ μόνη στα όμορφα σοκάκια το βράδυ, δεν μπήκα ποτέ σε ταξί ή λεωφορείο με μίνι φούστα.. Και πάλι, δεν ήταν βέβαιο ότι ήμουν απόλυτα ασφαλής, για αυτό κάθε βράδυ ή ακόμα και πρωί, όταν έφτανα - εγώ, μία «γυναίκα μόνη» - στον προορισμό μου, ξεφύσαγα ανακουφισμένη και ένιωθα χαρούμενη που δεν μου είχε συμβεί «κάτι κακό».
Μπορεί να μην με βίασαν ποτέ, αλλά πολλές φορές ήρθα αντιμέτωπη με ψυχολογική βία, καθώς και με σωματικές και λεκτικές σεξουαλικές επιθέσεις. Είναι αναρίθμητες οι φορές που έχω ακούσει ακατάλληλα σεξουαλικά σχόλια για το σώμα μου ενώ περπατάω στο δρόμο ή έπρεπε να περπατήσω γρήγορα ή να τρέξω σε ένα μέρος όπου θα ήμουν ασφαλής όταν συνειδητοποίησα ότι με ακολουθούσαν. Πολύ περισσότερες φορές, έπρεπε να μετακινηθώ στο λεωφορείο και να σταθώ παραπέρα, γιατί κάποιος θα εκμεταλλευόταν την πολυκοσμία για να με χουφτώσει. Όπως και πολλές άλλες γυναίκες στην Τουρκία που «τολμούν να είναι μόνες» και επιχειρούν να ζουν ανεξάρτητες, ήμουν πράγματι τόσο συνηθισμένη σε τέτοιες μορφές ψυχολογικής και σεξουαλικής βίας που ποτέ δεν φώναξα ή δεν απάντησα θυμωμένη αλλά κυρίως επέλεγα να παραμείνω όσο το δυνατόν πιο σιωπηλή και αόρατη.
Πριν πέντε χρόνια μετακόμισα στην Αθήνα για λόγους σπουδών. Δεν θα αρνηθώ ότι ένας από τους βασικούς λόγους που με έκαναν να μείνω εδώ ήταν ότι ως «γυναίκα» ένιωθα πιο ελεύθερη και ασφαλής. Πολλές φορές απόλαυσα νυχτερινούς περίπατους στους Αθηναϊκούς δρόμους και δεν δίστασα ούτε μία φορά να φορέσω μίνι φούστα τα ζεστά καλοκαιρινά βράδια στην Ελλάδα. Αλλά είμαι όντως τόσο ασφαλής και «ελεύθερη» στην Ελλάδα; Λίγο περισσότερο από την Τουρκία, αλλά και πάλι όχι απόλυτα.
Ναι, ίσως ο αριθμός των σεξουαλικών επιθέσεων με τις οποίες ήρθα αντιμέτωπη να έχει μειωθεί σημαντικά από τότε που ήρθα στην Ελλάδα. Ας είμαστε ειλικρινείς όμως, ακόμα έρχομαι αντιμέτωπη με ψυχολογική βία από τους άντρες γύρω μου λόγω λεκτικών μηνυμάτων με σεξουαλικά υπονοούμενα και κάποιες φορές και με σωματική επαφή παρά τη θέλησή μου. Και όπως έμαθα όταν ήμουν στην Τουρκία, σε τέτοιες καταστάσεις, κυρίως δαγκώνω τα χείλη μου και καταπίνω τις κραυγές μου. Τις σπάνιες φορές που ήθελα να παραπονεθώ, μου είπαν ότι οι άντρες δεν θα μου συμπεριφέρονταν έτσι αν δεν ήμουν τόσο φιλική (!) απέναντί τους. Και τότε συνειδητοποίησα μία μεγάλη αλήθεια: παρόλο που είχα την εντύπωση ότι άφησα μία κυρίως μουσουλμανική χώρα για να έρθω σε μία ευρωπαϊκή χώρα, οι ρόλοι των φύλων δεν διαφέρουν τελικά και τόσο στις δύο πλευρές του Αιγαίου.
Εκτός από αυτήν την κοινωνική διαπίστωση, και επισήμως η Ελλάδα δεν παρουσιάζει και πολύ ενθαρρυντική εικόνα όσον αφορά στην ασφάλεια των γυναικών. Σύμφωνα με στατιστικές του ΟΗΕ, τα περιστατικά σεξουαλικής βίας στην Ελλάδα (συμπεριλαμβανομένων των βιασμών, των σεξουαλικών επιθέσεων και των σεξουαλικών εγκλημάτων κατά παιδιών) ανέρχονται σε 700 ετησίως κατά μέσο όρο τα τελευταία δέκα χρόνια.. Μεταξύ του 2003 και του 2012, οι καταγεγραμμένοι βιασμοί ανά έτος κυμάνθηκαν μεταξύ 167 και 231, πράγμα που σημαίνει ότι ανά δύο ημέρες ένα κορίτσι πέφτει θύμα βιασμού στην Ελλάδα. Αυτό που με εξέπληξε ιδιαιτέρως σε αυτά τα στοιχεία είναι ότι το ποσοστό βιασμών ανά 100.000 άτομα, σύμφωνα με τις διαθέσιμες στατιστικές το 2007, ήταν 1,7. Η Τουρκία και η Ελλάδα είχαν ακριβώς το ίδιο ποσοστό.
Σοκαριστικό, ε;
Το γεγονός ότι το θέμα των διακρίσεων κατά των γυναικών και της σεξουαλικής βίας δεν δημοσιεύεται σε πρωτοσέλιδα ή δεν οδηγεί χιλιάδες ανθρώπους στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν δεν σημαίνει ότι δεν υφίσταται ή ότι δεν χρήζει προσοχής!
Επιτέλους, μετά τη βίαιη δολοφονία της Ozgecan και τη διάδοση της κινητοποίησης μέσω των κοινωνικών δικτύων, όλο και μεγαλύτερος αριθμός γυναικών στην Τουρκία άρχισε να υψώνει τη φωνή του μιλώντας για τα προβλήματά του. Η οδυνηρή αλήθεια είναι, όμως, ότι έπρεπε πρώτα μία γυναίκα να βιαστεί, να την κόψουν κομματάκια και να την κάψουν προκειμένου ο θάνατός της να γραφτεί στο πρωτοσέλιδο των εφημερίδων. Εμείς, στην Τουρκία, ακόμα δεν γνωρίζουμε τα ονόματα των 5 άλλων γυναικών που πέφτουν θύματα βιασμού και δολοφονίας κάθε ημέρα που περνάει!
Ούτε κι εσείς στην Ελλάδα τα ξέρετε.
Στην πραγματικότητα, η βία κατά των γυναικών λαμβάνει πολλές διαφορετικές μορφές: σωματική, σεξουαλική, ψυχολογική και οικονομική. Και οι ρίζες της βίας βρίσκονται στις συνεχιζόμενες διακρίσεις κατά των γυναικών που αποτελούν κυρίως προϊόν της πατριαρχικής οργάνωσης των κοινωνιών. Ας είμαστε ειλικρινείς. Στο σημερινό κόσμο, οι άντρες έχουν ακόμα τη μεγαλύτερη εξουσία (και δεν έχω αμφιβολία ότι πολλοί άντρες νιώθουν πράγματι περηφάνια διαβάζοντας αυτήν την πρόταση), οι άντρες έχουν την ηθική κυριαρχία και αναλαμβάνουν ανώτερους ηγετικούς ρόλος στην πολιτική και οικονομική ζωή. Το πιο σημαντικό είναι ίσως ότι η «πατρική» φιγούρα συνεχίζει να είναι η ανώτερη και να παίζει τον ρόλο του «προστάτη» της οικογένειας.
Αυτό εξηγεί γιατί, παρά τις μεγαλύτερες ευκαιρίες και τα προνόμια που δίνονται στις γυναίκες στις λεγόμενες «αναπτυγμένες» κοινωνίες όπως η ευρωπαϊκή, η βία κατά των γυναικών υφίσταται ακόμα. Ναι, στην Ευρώπη η κατάσταση των γυναικών είναι ασύγκριτα καλύτερη σε σχέση με τη Μέση Ανατολή ή την Αφρική. Έχουν τη δυνατότητα να μορφωθούν, να βρουν καλά πληρωμένες θέσεις εργασίας, να έχουν προγαμιαίες σχέσεις, να επιλέξουν ποιον θα παντρευτούν και ίσως διατρέχουν μικρότερο κίνδυνο να πέσουν θύματα βιασμού. Αλλά ακόμα και στις πιο αναπτυγμένες χώρες, οι γυναίκες συνεχίζουν να είναι θύματα της πατριαρχικής νοοτροπίας που τις κατατάσσει ανάμεσα στις «δυνητικές μητέρες και συζύγους» βάσει της γονιμότητάς τους και στα «δυνητικά αντικείμενα πόθου» βάσει της ομορφιάς τους. Ακόμα και τα κινούμενα σχέδια της Ντίσνεϋ ή τα παραμύθια διδάσκουν στα παιδιά μας ότι οι «πριγκήπισσες» περιμένουν τους πρίγκηπεσ που θα τις σώσουν.
Ας το αποδεχτούμε! Αν δεν γκρεμίσουμε τα θεμέλια του πατριαρχικού συστήματος, δεν επιτεθούμε απευθείας στους προκαθορισμένους ρόλους των φύλων που θέτουν περιορισμούς στις γυναίκες και δεν αλλάξουμε την αντίληψη τόσο των γυναικών όσο και των ανδρών για τους συγκεκριμένους ρόλους, δεν θα υπάρξει μέρος στον πλανήτη όπου εγώ ή οποιαδήποτε άλλη γυναίκα να αισθανόμαστε ότι το σώμα μας δεν θα αποτελέσει ποτέ κίνδυνο για την ασφάλειά μας. Αλλά και πάλι θα δεχόμαστε απρεπείς λεκτικές ή σωματικές σεξουαλικές επιθέσεις και πάντα θα φοβόμαστε την «πιθανότητα» να μας χτυπήσουν, να μας βιάσουν και να μας δολοφονήσουν, απλώς και μόνο επειδή είμαστε γυναίκες.
Αν η Αριστερά με την ευρύτερη έννοια προασπίζεται την ισότητα, την οικουμενικότητα των δικαιωμάτων, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και την αλληλεγγύη, πρέπει να αρχίσει να εστιάζει σε αυτές τις αρχές και για το «παραμελημένο» μισό της κοινωνίας και προς αυτήν την κατεύθυνση να πορευθεί χέρι με χέρι με την φεμινιστική ιδεολογία, η οποία στην ουσία υπερασπίζεται τα δικαιώματα των γυναικών στη βάση της «απόλυτης ισότητας» των φύλων.
Οι γυναίκες δεν θα απελευθερωθούν απλώς καταγράφοντας τα εργασιακά τους δικαιώματα, την οικονομική τους ελευθερία ή τα λεγόμενα δικαιώματα «προστασίας της ζωής» σε νομικά έγγραφα. Οι γυναίκες θα απελευθερωθούν - και ακόμα αυτή η ημέρα δεν έχει φτάσει - όταν αισθανθούν σε κάθε πτυχή της ζωής τους εξίσου «ελεύθερες» και «ασφαλείς» με τους άνδρες.
Εsra Dogan
