Ηρεμία δεν υπάρχει πλέον. Ούτε για λίγο καιρό. Στη διάρκεια της πανδημίας οι οικονομίες υποχώρησαν. Αμέσως μετά φάνηκε κάποια ελπίδα ανάκαμψης. Όμως δεν μακροημέρευσε. Ο πόλεμος στην Ουκρανία έφερε τα πάνω-κάτω. Κόπηκαν οι ενεργειακοί αγωγοί που μετέφεραν φτηνό ρωσικό αέριο και πετρέλαιο, η Αμερική βρήκε ευκαιρία να πουλήσει αέριο στην Ευρώπη και να ξεκινήσει σχέδιο αναδιάταξης της παγκόσμιας οικονομίας, με βάση τον διαχωρισμό φίλιων και εχθρών. Η Ρωσία απομονώθηκε από τον δυτικό κόσμο και γίνονται προσπάθειες να ακολουθήσει και η Κίνα. Μια Κίνα που στηρίζει την ύπαρξή της στο διεθνές εμπόριο και την εισαγόμενη ενέργεια.

Έτσι η κυριότερη χώρα παραγωγής προϊόντων στον κόσμο απειλείται με κυρώσεις και έρχεται πιο κοντά στη Ρωσία αλλά και στις λοιπές χώρες της Ασίας, Αφρικής και Λατινικής Αμερικής, σε μια προσπάθεια να ανακοπεί η δυναμική της που φτάνει κοντά στην Αμερική.

Η Αμερική από την μεριά της έχει μείνει με την βιομηχανική παραγωγή πολεμικών όπλων υψηλής τεχνολογίας,χωρίς μεγάλο φάσμα παραγωγής, σαν αποτέλεσμα της νεοφιλελεύθερης πολιτικής της παγκοσμιοποίησης που είχε σαν κύριο κριτήριο το κέρδος και αποκέντρωσε την βιομηχανική παραγωγή σε διάφορες χώρες και κύρια στην Κίνα. Τώρα προσπαθεί να προσελκύσει την παραγωγή κρίσιμων υλικών όπως οι ημιαγωγοί και οι μπαταρίες αλλά μάλλον είναι αργά για δάκρυα καθώς οι πρώτες ύλες όπως το λίθιο βρίσκονται σε ελεγχόμενες από την Κίνα περιοχές της Αφρικής και της Ασίας.

Η Ευρώπη συμπιεσμένη και χωρίς ενιαία πολιτική βλέπει τον πόλεμο στα σύνορά της και σύρεται πίσω από την αμερικανική εξωτερική πολιτική που βλέπει σφαίρες επιρροής στα χαρτιά αλλά δεν ξέρει πως θα τις κατασκευάσει.

Η Γερμανία λύγισε μπροστά στις υποσχέσεις για ηγεμονία στην Ευρώπη μόνο που οι ίδιες υποσχέσεις δόθηκαν και στη Γαλλία και στη Μ. Βρετανία κύρια για επιρροή στις πρώην ανατολικές χώρες.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν λέει να τελειώσει. Η χώρα των 45 εκατ. κατοίκων που έμεινε με 30 εκατ., ο σιτοβολώνας του κόσμου, το κέντρο της Ευρασίας, βρίσκεται διαιρεμένη, κατεστραμμένη και με ανεπούλωτες πληγές. Οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις βιάζονται να φτάσουν στον Δνείπερο πριν φτάσει η δυτική βοήθεια με τα λιγοστά άρματα και πυροβόλα. Ο Μάιος θα είναι καθοριστικός. Η Ουκρανία φαίνεται τελικά να λυγίζει στρατιωτικά και είναι αμφίβολο αν θα έχει την ομόθυμη υποστήριξη των Ευρωπαίων μετά το καλοκαίρι. Η Δύση δεν ενδιαφέρεται τόσο για την απώλεια μεγάλου μέρους του ουκρανικού εδάφους. Κύριος στόχος της κυρίαρχης δυτικής πολιτικής είναι μια Ουκρανία γεμάτη δυτικά όπλα. Επειδή ο ψυχρός πόλεμος θα διαρκέσει τους χρειάζεται μια bufferzoneή ένας άξονας περικύκλωσης για την Ρωσία και την Κίνα, άσχετα αν είναι μια κολοβή Ουκρανία ή ολόκληρη. Το ίδιο θα μπορούσε να γίνει αύριο με την Μολδαβία, την Γεωργία και την Ταϊβάν.

Και επειδή όλα αυτά έχουν οικονομικές επιπτώσεις, η παραγωγή μειώθηκε, η αστάθεια επικράτησε, ο πληθωρισμός ανέβηκε, τα επιτόκια επίσης για να τον συγκρατήσουν και η ανάπτυξη ειδικά των μικρών επιχειρήσεων επιβραδύνθηκε. Ανεβαίνοντας όμως τα επιτόκια υποχρεώνουν τα ομόλογα σε κάθοδο, όπως λένε οι ειδικοί. Οι τράπεζες κλονίζονται. Υπάρχει φόβος για κρίση τύπου 2008 όταν κατέρρευσε η Lehmanbrothers. Τώρα η κυριότερη αμερικανική τράπεζα (SiliconValleyBank) που χρηματοδοτούσε νεοφυείς επιχειρήσεις (startups) πτώχευσε και ακολούθησε και η SignatureBank. Ήδη ανησυχεί το ΔΝΤ και στη Μ. Βρετανία ψάχνουν για Άραβες χρηματοδότες. Οι τράπεζες της ευρωζώνης τις τελευταίες ώρες νιώθουν τις επιπτώσεις. Συστημική κρίση ή ντόμινο επιπτώσεων για ψυχολογικούς λόγους;

Τα γεωπολιτικά προβλήματα επηρεάζουν τα οικονομικά και αντίστροφα.

Η γενικότερη ύφεση ή η μείωση της παραγωγής δημιουργεί κινδύνους παρόμοιους με αυτούς που υπήρχαν παραμονές παγκοσμίων πολέμων, με μια διαφορά. Τώρα εκτός από τα σύγχρονα συμβατικά όπλα, υπάρχουν και τα πυρηνικά.

Η έλλειψη συνεργασίας μεταξύ των χωρών και οι κυρώσεις εντείνουν τις αντιθέσεις. Η έλλειψη εμπορικού χώρου προκαλεί επιθετικές κινήσεις για διεύρυνση του «ζωτικού χώρου» των ισχυρών της γης.

Η ισχυροποίηση του στρατιωτικο-βιομηχανικού πλέγματος στη λήψη των αποφάσεων από τις κυβερνήσεις οδηγεί σε μεγαλύτερη στρατιωτικοποίηση και στην υποχώρηση της διπλωματίας.

Για την χώρα μας η κυβέρνηση της Ν.Δ. νομίζει ότι αν είμαστε «προκεχωρημένοφυλάκιο» θα μας φυλάγουν οι ισχυροί της Δύσης. Ξεχνούν ότι η τουρκική εισβολή στην Κύπρο έγινε όταν η χώρα μας ήταν περισσότερο από ποτέ «δεδομένη» και ο κόσμος ήταν στην κορυφή του ψυχρού πολέμου. Συνήθως τα φυλάκια είναι τα πρώτα που προσβάλλονται και θυσιάζονται για να διαφυλαχτεί το κεντρικό κάστρο.

Η λύση για τον κόσμο και για τη χώρα μας είναι η επανέναρξη του εμπορίου χωρίς περικυκλώσεις, κυρώσεις και εισβολές για επιβολή της θέλησης των ισχυρών.

Αλλιώς θα έχουμε ένα κόσμο ασταθή, για λίγους πλούσιους και με κίνδυνο να γίνει ο πλανήτης ακατοίκητος για όλους.

Για να είσαι αισιόδοξος πρέπει να στηριχτείς σε γεγονότα ή σε σχέδια…

* Ο Νίκος Τόσκας είναι πρώην υπουργός και υποστράτηγος ε.α.