Στάθηκα σε μια πεδιάδα και γύρω έπεφτε χιόνι

Έναν ολόκληρο στρατό έβλεπα να ζυγώνει

Εμάς τους δυο ψάχναν, αγάπη, εμάς τους δυο.

(Γ. Χ. Ώντεν, «Προσφυγικό μπλουζ»)

Μια παραλία της Λαμπεντούζα, πριν από λίγα χρόνια, ψηφίστηκε ως η καλύτερη του κόσμου. Σήμερα το νησί είναι για την Ιταλία (στο μεταναστευτικό) ό,τι η Λέσβος για τη χώρα μας. Σ’ αυτήν τη μικρή έκταση γης με τους λίγες χιλιάδες κατοίκους έχουν στοιβαχτεί άλλοι τόσοι, αν όχι και παραπάνω, πρόσφυγες και μετανάστες, ενώ στα παράλια του νησιού έχουν πνιγεί χιλιάδες άλλοι, ίσως και περισσότεροι από όλους τους παραπάνω αθροιστικά.

Λαμπεντούζα είναι και ο τίτλος του έργου του Άντερς Λουστγκάρτεν (ενός σχεδόν άγνωστου στη χώρα μας βραβευμένου βρετανού θεατρικού συγγραφέα), που ανέβηκε προ ημερών στην κεντρική σκηνή του θεάτρου του Νέου Κόσμου, σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου, και ρέουσα μετάφραση της Αγγελικής Κοκκώνη (με τη συνεργασία της Κοραλίας Σωτηριάδου) και θα παίζεται μέχρι τις αρχές Απριλίου. Η παράσταση που ανέβηκε πέρσι στο θέατρο Σόχο του Λονδίνου (και για πρώτη φορά στη χώρα μας επίσης πέρσι, στα Χανιά, από τον Μιχάλη Βιρβιδάκη) μας συστήνει τον Στέφανο (κάτοικο του νησιού), που εργάζεται ως διασώστης για την ακτοφυλακή και, άρα, δουλειά του είναι να περισυλλέγει μετανάστες από τη θάλασσα (νεκρούς ή ζωντανούς), και την Κινεζοεγγλέζα Ντενίζ, στην Αγγλία, η οποία πληρώνει τα δίδακτρα της στο Πανεπιστήμιο γυρίζοντας πόρτα πόρτα και εισπράττοντας δόσεις δανείων για λογαριασμό μιας εισπρακτικής εταιρείας (τους ρόλους ερμηνεύουν, αντίστοιχα, ο Αργύρης Ξάφης και η Χαρά-Μάτα Γιαννάτου).

Οι δύο μονόλογοι διακόπτουν και «συμπληρώνουν» ο ένας τον άλλο, σε μια διαδοχή και κλιμάκωση μέχρι το τέλος, έχοντας ως κοινό στοιχείο τη γνωριμία με τον ξένο (για τον Στέφανο τους πρόσφυγες, για την Ντενίζ μια Πορτογαλίδα μετανάστρια), που οδηγεί λυτρωτικά στη γνωριμία με τον εαυτό μας και με τα σημαντικά πράγματα που έχουμε ξεχάσει μέσα στις ρουτίνες μας. Η παράσταση δεν πέφτει στο ατόπημα να μιλήσει εξ ονόματος των προσφύγων, αλλά δίνει φωνή σε δύο δικούς μας –καθημερινούς– (δυτικούς) ανθρώπους, που βρίσκονται αντιμέτωποι με την παγκοσμιοποιημένη πλέον δυσκολία επιβίωσης των μη προνομιούχων τάξεων, και ανακαλύπτουν την αλληλεγγύη που αυθόρμητα εκδηλώνεται μεταξύ των αδυνάτων.

Πολιτικός ακτιβιστής ο ίδιος ο συγγραφέας, προκρίνει ένα σαφώς «ταξικό» γράψιμο. «Όσοι ανήκουν στη Δεξιά, έχουν αναμφισβήτητα πολύ μεγαλύτερο χώρο έκφρασης», υποστηρίζει όταν του θυμίζουν πως από το έργο απουσιάζει εντελώς η «άλλη άποψη». Η Αριστερά του Λουστγκάρτεν διαπνέεται από την πίστη στον άνθρωπο. Γι’ αυτό  και το έργο του συγγραφέα αφηγείται ιστορίες ανθρώπων στους οποίους αξίζει να πιστέψεις.

Ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος κράτησε χαμηλούς τόνους σε όλη την παράσταση, τοποθετώντας τη δράση σε ένα λευκό φόντο (σκηνικά-κοστούμια: Μαγδαληνή Αυγερινού), όπου μοναδικά αντικείμενα είναι μερικά ξεβρασμένα κομμάτια δέντρων (κορμοί, κλαδιά), και απέφυγε το στόμφο και το μελοδραματισμό, αναδεικνύοντας, με τη λιτότητα των μέσων, την εικονοπλαστική δύναμη του κειμένου, και την καλοστημένη κορύφωσή του, προκαλώντας αβίαστα τη συγκίνηση. Οι ηθοποιοί αφηγούνται με εσωτερική ένταση και με καθαρότητα τις ιστορίες τους. Ο Ξάφης, δε, είναι σε στιγμές συγκλονιστικός (ευνοείται βέβαια από την σαφώς πιο περιπετειώδη –θαλασσοδαρμένη– ιστορία του).

Ο Λουστγκάρτεν πιστεύει πως «[…] οι κανονικοί, οι νορμάλ άνθρωποι έχουν τόσο περισσότερη ζωή και ζωντάνια και αξία και συναίσθηση και γνώση, που σ’ αυτούς θα ’θελα να μιλήσω. Αυτό προσπαθώ να κάνω με τα έργα μου και με τον πολιτικό ακτιβισμό μου: να επικοινωνήσω με ανθρώπους που σου δίνουν ελπίδα»· και ο Θεοδωρόπουλος καταφέρνει να ζωντανέψει στη σκηνή αυτούς ακριβώς τους ανθρώπους.

Πολύ όμορφο το πρόγραμμα της παράστασης, που πέρα από το ενδιαφέρον υλικό που έχει για τον συγγραφέα και το έργο, περιλαμβάνει και μια σειρά από ποιήματα (Ελλήνων και ξένων συγγραφέων) που μιλάνε για τους ξένους. Από το πρόγραμμα και το απόσπασμα του Ώντεν στην προμετωπίδα του άρθρου.