Ο κλασικός φιλελευθερισμός αναδύθηκε ως αποτέλεσμα της διάρρηξης του φεουδαλικού παρελθόντος της Δυτικής Ευρώπης και δεν μπορεί να ιδωθεί ξέχωρα από την ανάδυση της κοινωνίας της αγοράς και τη Βιομηχανική Επανάσταση. Έτσι, κάθε του φάση συνδέθηκε και συνεχίζει να συνδέεται με τις μεταλλαγές του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής. Ο νεοφιλελευθερισμός, το ανώτατο -φαινομενικά- στάδιο της φιλελεύθερης αντίληψης, παρότι δεν συνιστά σύστημα οικονομικής σκέψης, αντιπροσωπεύει με περισσή ενάργεια την άρρηκτη αυτή σύνδεση.

Την παραπάνω προβληματική ανέπτυξε ο Μανόλης Μανιούδης, διδάκτορας Ιστορίας της Οικονομικής Σκέψης στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κρήτης, στο σεμινάριο που διοργάνωσε το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ με τίτλο «Από τη γένεση της οικονομίας της αγοράς στο νεοφιλελευθερισμό».

«Η μετάβαση από το φιλελευθερισμό στο νεοφιλελευθερισμό ταυτίστηκε με το διαχωρισμό της ελευθερίας από την κοινωνική της διάσταση και την αφομοίωση της ατομικής διάστασης από τη νεοφιλελεύθερη και συντηρητική παράταξη», τόνισε, μεταξύ άλλων, ο Μ. Μανιούδης, επισημαίνοντας ότι «σε ένα πιο αφηρημένο επιπεδο, θα μπορούσαμε να εντοπίσουμε περισσότερες ομοιότητες του νεοφιλελευθερισμού με το μερκαντιλισμό παρά με το φιλελευθερισμό».

Όπως εξήγησε ο κ. Μανιούδης, «η απελευθέρωση του εμπορίου και των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών συνδέθηκε με την αύξηση της ισχύος των ελίτ και όχι με τη διάχυση των θετικών αποτελεσμάτων της ελεύθερης αγοράς», ενώ «ο νεοφιλελευθερισμός ταυτίζεται με τη μετανεωτερικότητα και την επίθεση στη δημοκρατία». Σε ανοιχτή αντίθεση, «ο φιλελευθερισμός μπορεί», όπως επισήμανε, «να αποτελέσει το παράγωγο μιας διεκδίκησης για περισσότερη δημοκρατία».

Η εισήγηση του Μανόλη Μανιούδη στο σεμινάριο του ΕΝΑ

Κύκλοι σεμιναρίων οικονομικής, κοινωνικής & πολιτικής θεωρίας του ΕΝΑ

Τι είναι το δημόσιο χρέος; Πώς συντάσσεται ο κρατικός προϋπολογισμός; Τι σημαίνει «δημόσιο αναδιανεμητικό ασφαλιστικό σύστημα»; Γιατί και πώς αναθεωρείται το Σύνταγμα; Πώς ορίζεται ο (πολιτικός) χρόνος; Ποιοι είναι οι φορείς της (κρατικής) εξουσίας; Πού εδράζεται ο λαϊκισμός; Πώς αναδύονται τα κοινωνικά κινήματα; Μπορεί το «πλήθος» να είναι το νέο πολιτικό υποκείμενο; Τι είναι το κοινωνικό κράτος; Ποιο είναι το μέλλον της εργασίας; Πώς προστατεύεται η μητρότητα στις σύγχρονες κοινωνικές συνθήκες; Μπορεί ο πολιτισμός να συμβάλει στον κοινωνικό μετασχηματισμό;

Σε αυτά και άλλα παρόμοια ερωτήματα θα προσπαθήσει να απαντήσει το επόμενο διάστημα το ΕΝΑ. Μέσα από τρεις παράλληλους κύκλους διαλέξεων σεμιναριακού χαρακτήρα, που απευθύνονται σε νέους φοιτητές, επιστήμονες και ερευνητές αλλά και στο ευρύτερο κοινό, θα επιχειρήσουμε να προσεγγίσουμε με πρακτικό και αναστοχαστικό τρόπο βασικές έννοιες της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής θεωρίας. Στόχος είναι να διευρύνουμε και να εμβαθύνουμε την κατανόησή μας για έννοιες που συναντούμε στην καθημερινότητά μας, προκειμένου έτσι να ξανασκεφτούμε –εκκινώντας από διαφορετικές ενδεχομένως αφετηρίες– όρους της ατομικής και συλλογικής μας εμπειρίας στο εδώ και το τώρα.

Τα σεμινάρια που έχουν πραγματοποιηθεί έως τώρα:

• Ο κρατικός προϋπολογισμός [Φραγκίσκος Κουτεντάκης]
• Το κομματικό φαινόμενο [Κώστας Ελευθερίου]
• Τα κοινωνικά κινήματα [Δημήτρης Παπανικολόπουλος]
• Το Σύνταγμα και η κοινοβουλευτική δημοκρατία σε περιόδους κρίσης [Αλέξανδρος Κεσσόπουλος]
• Ελληνικό Δημόσιο Χρέος: Διαχρονική Εξέλιξη και Επιπτώσεις [Ηλίας Κωσταράκος]
• Λαϊκισμός και Δημοκρατία [Γιώργος Κατσαμπέκης]
• Το δημόσιο αναδιανεμητικό ασφαλιστικό σύστημα [Μενέλαος Θεοδωρουλάκης]
• Η Οικονομική Κρίση και η Κρίση της Οικονομικής Επιστήμης [Δημήτρης Μυλωνάκης]
• Φυσικός, ιστορικός, κοινωνικός, πολιτικός και υποκειμενικός χρόνος: Συνάφειες & διαφορές [Αριστείδης Μπαλτάς]