to top
  • βρείτε μας στο Twitter
  • βρείτε μας στο Facebook
  • βρείτε μας στο YouTube
  • στείλτε μας email
  • εγγραφείτε στο RSS feed
  • international version

20:31 | 28.04.2019

Πολιτική

Αντώνης Ρέλλας: Η αναπηρία είναι ένα κατ’ εξοχήν πολιτικό ζήτημα

Τις θετικές πρόνοιες που έχει θεσμοθετήσει η ελληνική νομοθεσία για τους ανάπηρους “πρέπει να τις διαφυλάξουμε ως κόρην οφθαλμού” τονίζει στην ΑΥΓΗ ο Αντώνης Ρέλλας


Τις θετικές πρόνοιες που έχει θεσμοθετήσει η ελληνική νομοθεσία για τους ανάπηρους “πρέπει να τις διαφυλάξουμε ως κόρην οφθαλμού” τονίζει στην ΑΥΓΗ ο Αντώνης Ρέλλας, σκηνοθέτης, ακτιβιστής του αναπηρικού κινήματος και υποψήφιος ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία και προειδοποιεί για τους κινδύνους που δημιουργεί η διολίσθηση της Δεξιάς προς την Ακροδεξιά στην Ευρώπη για τα ανάπηρα άτομα - και όχι μόνο.

Γι’ αυτό και είναι πιο απαραίτητο παρά ποτέ “ένα πλειοψηφικό ρεύμα δυνάμεων που θα υπερασπίζονται την κοινωνική δικαιοσύνη, τη βιώσιμη ανάπτυξη, τη διαφάνεια, τη δημοκρατία και την αλληλεγγύη”.

Συνέντευξη στην AYΓΗ και τον Άγγελο Τσέκερη

* Συνήθως η συζήτηση για τα ανάπηρα άτομα εξαντλείται στα θέματα προσβασιμότητας στο δομημένο περιβάλλον. Εσύ μιλάς για θέματα αναπηρικής ταυτότητας και για αγώνα ενάντια στα στερεότυπα. Θέλεις να μας μιλήσεις γι’ αυτό;

Μα, για να μιλήσουμε και για θέματα προσβασιμότητας και κυρίως για να διεκδικήσουμε οι ανάπηροι τα δικαιώματά μας συνολικά, σπάζοντας στερεότυπα, προϋποτίθεται η συγκρότηση αναπηρικής ταυτότητας. Είναι αυτονόητο ότι η αναπηρία συνήθως έχει και μια βιολογική όψη. Ο τρόπος όμως με τον οποίο καθένας από μας αντιλαμβάνεται την αναπηρία διαφέρει. Διαφορετικές απόψεις σημαίνει και διαφορετικές συμπεριφορές, προσεγγίσεις και εν τέλει πολιτικές.

Έτσι έως πριν από σαράντα χρόνια η αναπηρία γινόταν κατανοητή μόνο μέσα από τη βιολογική της διάσταση και επομένως εδραιώθηκε η αντίληψη ότι ο ανάπηρος άνθρωπος έχει ανάγκη από ιατρική αντιμετώπιση που μπορεί να παρασχεθεί μόνο από ειδικούς. Οι ανάπηροι αφομοιωθήκαμε από το συλλογικό ασυνείδητο ως μια ειδική κατηγορία ασθενών που αντιμετωπίζουμε δυσκολίες εξαιτίας των ατομικών μας λειτουργικών περιορισμών. Η ισότιμη συμμετοχή στον κόσμο των «αρτιμελών» θεωρείται αποτέλεσμα ατομικής ευθύνης και οδηγεί σε διάκριση. Υπ’ αυτή την έννοια, οι κοινωνικές πολιτικές εκκινούν από αισθήματα οίκτου, συνιστούν ελεημοσύνη και έχουν κόστος που πρέπει να μειωθεί.

Απέναντι σε αυτό το ατομικό / ιατρικό μοντέλο, που κατέστρεψε γενιές και γενιές αναπήρων, τις τελευταίες δεκαετίες ήρθαν ευτυχώς τα ίδια τα ανάπηρα άτομα και βοήθησαν στην ανάπτυξη ενός διαφορετικού μοντέλου σκέψης, γνωστού ως κοινωνικό μοντέλο. Εκεί η αναπηρία δεν θεωρείται ως ιδιαίτερο ατομικό χαρακτηριστικό, αλλά ως μέρος της ποικιλομορφίας της ανθρώπινης ύπαρξης και ως περιορισμός που επιβάλλεται από την κοινωνία. Γιατί είναι η κοινωνία που αναπηροποιεί τους ανθρώπους με βλάβες, αποκλείοντάς τους από το δικαίωμα της πλήρους συμμετοχής τους στο κοινωνικό και πολιτισμικό γίγνεσθαι και άρα η ευθύνη μετατίθεται από το άτομο στην κοινωνία.

Η δική μου επαφή με το κοινωνικό μοντέλο με συγκλόνισε και άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο υπάρχω, σκέφτομαι και διεκδικώ. Ωστόσο η συζήτηση για τις βιολογικές και κοινωνικές ταυτότητες της αναπηρίας και το κατά πόσο αυτές είναι εγγενείς ή αποτέλεσμα καταπίεσης δεν εξαντλείται. Άλλωστε μην ξεχνάμε ότι οι άνθρωποι με διαφορετικούς τύπους βλάβης και διαφορετικά περιβάλλοντα μπορούν να έχουν διαφορετικά βιώματα της αναπηρίας. Ωστόσο είναι αυτονόητο ότι η κοινωνική συγκρότηση ταυτότητας αναπήρου είναι κρίσιμη για τους τρόπους διεκδίκησης του δικαιώματος και των όρων ισότιμης συμμετοχής.

* Αφού λοιπόν όλοι οι χώροι διακηρύσσουν την ευαισθησία τους απέναντι στα ανάπηρα άτομα, τι είναι αυτό που κατά τη δική σου άποψη διαφοροποιεί τις αντιλήψεις της Αριστεράς από τις αντιλήψεις της Δεξιάς πάνω στο θέμα;

Το γεγονός ότι η αναπηρία ως θέμα δεν προσφέρεται για πολιτική αντιπαράθεση δεν σημαίνει ότι δεν είναι κατεξοχήν πολιτικό ζήτημα. Γιατί το πώς σκεφτόμαστε για τους ανάπηρους ως κοινωνική κατηγορία προηγείται της χάραξης πολιτικής για αυτούς. Βλέπουμε δηλαδή τη βλάβη ως βιολογικό όριο και διαχειριζόμαστε την αναπηρία με όρους κόστους / ωφέλειας ή διαχωρίζουμε την αναπηρία από τη βλάβη και δημιουργούμε, ως οφείλουμε, προϋποθέσεις ισότιμης πρόσβασης σε όλα τα κοινωνικά αγαθά προκειμένου οι ανάπηροι να εισφέρουν παραγωγικά στη βιώσιμη και δίκαιη ανάπτυξη της χώρας μας;

Την αντίληψη της Δεξιάς για την αναπηρία την έχουμε ζήσει οι ανάπηροι δυστυχώς στην πράξη. Η Ν.Δ. επιλέγει να συμπεριλάβει στο ψηφοδέλτιό της ανάπηρους υποψηφίους, αλλά συνεχίζουμε να βρισκόμαστε στο απόλυτο σκοτάδι αναφορικά με τις προτάσεις της για την αναπηρία.

Το ότι η Νέα Δημοκρατία για παράδειγμα αντιλαμβάνεται το κατακτημένο με αγώνες επίδομα στους ανάπηρους ως ελεημοσύνη ή ως χάρη, την οποία μάλιστα οι δικοί της άριστοι ανάπηροι αποστρέφονται, είναι πολύ μακριά από την αντίληψη του ΣΥΡΙΖΑ για το κοινωνικό κράτος. Τις θετικές πρόνοιες που έχει θεσμοθετήσει η ελληνική νομοθεσία για τους ανάπηρους πρέπει να τις διαφυλάξουμε ως κόρην οφθαλμού και να τις αξιοποιήσουμε οι ανάπηροι και οι ανάπηρες στον μακρύ δρόμο που έχουμε μπροστά μας προς την κατάκτηση της πλήρους και ισότιμης συμμετοχής.

* Ο Στέλιος Κυμπουρόπουλος είπε τις προάλλες ότι δεν θέλησε ποτέ του μόρια, επιδόματα και χάρες, αλλά το μόνο που διεκδικεί είναι ίσες ευκαιρίες. Πώς το σχολιάζεις;

Άριστα κάνει ο Στέλιος Κυμπουρόπουλος και διεκδικεί ίσες ευκαιρίες. Άλλωστε αυτό διεκδικούμε όλοι μας και στο αναπηρικό κίνημα και εκεί δεν περισσεύει κανείς. Το γεγονός όμως ότι διαχωρίζει τον εαυτό του, σε επίπεδο ρητορικό, από τις πρόνοιες που έχει θεσμοθετήσει η ελληνική νομοθεσία για τους ανθρώπους με βλάβες (ωσάν οι ίσες ευκαιρίες να μην εξαρτώνται και από μέτρα θετικής διάκρισης) δεν τον κάνει άριστο, τον κάνει απλώς νεοφιλελεύθερο. Η δήλωση του Στέλιου, έτσι όπως είναι διατυπωμένη, διολισθαίνει στη σύγχυση των κατακτήσεων του αναπηρικού κινήματος με την ελεημοσύνη.

Τα -ανεπαρκέστατα στη χώρα μας- θετικά για τους ανάπηρους μέτρα, όπως καλά γνωρίζει ο συνανάπηρος υποψήφιος, διεκδικήθηκαν και κατακτήθηκαν, δεν παραχωρήθηκαν!

Ακριβώς επειδή αποτελούν βασικά εργαλεία ισότιμης συμμετοχής για όλους τους ανάπηρους, κυρίως δε για εκείνους που ίσως δεν έχουν την τύχη τη δική μου και του Στέλιου. Και μέχρι να φτάσουμε στην πραγματικά ισότιμη πρόσβαση σε όλα τα κοινωνικά αγαθά θα κάνουμε χρήση τους όλοι οι ανάπηροι άνθρωποι χωρίς να αισθανόμαστε ντροπή γι’ αυτό.

Δυστυχώς όμως, αν και η δήλωση του Στέλιου ήταν πολιτικά άστοχη, η επίθεση που δέχτηκε γι’ αυτή ήταν προσωπική και ανάρμοστη. Συνεπώς η δημόσια συζήτηση έχει αποπροσανατολιστεί πλήρως από τα πραγματικά ζητήματα που αφορούν τις ζωές μας.

* Πόσο πίσω θεωρείς ότι μπορεί να πάει την ευρωπαϊκή πολιτική για τα ανάπηρα άτομα η άνοδος των ακροδεξιών λαϊκιστικών ρευμάτων τύπου Λεπέν, Όρμπαν και Σαλβίνι;

Οι απόψεις -γιατί θέσεις δεν έχουν- των ακροδεξιών ρευμάτων στην Ευρώπη για τους ανάπηρους αντλούν έμπνευση από το ναζιστικό πρόγραμμα ευθανασίας Τ-4. Προφανώς αυτόν τον κρυφό τους πόθο τον προσαρμόζουν στον λόγο τους, αλλά η βαθιά τους υποτίμηση στο πρόσωπό μας και η απομείωσή μας σε κοινωνικά βαρίδια είναι πρόδηλη κάθε φορά που καλούνται να μιλήσουν για θέματα αναπηρίας.

Αν αυτές οι απόψεις περιορίζονταν στο πλαίσιο αυτών των φασιστικών μορφωμάτων, θα αρκούσαν οι θεμελιώδεις ιδέες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ώστε οι μισαλλόδοξες αυτές φωνές να περιθωριοποιηθούν. Η διαφαινόμενη όμως συνεργασία Δεξιάς - Ακροδεξιάς στην επόμενη σύνθεση του Ευρωκοινοβουλίου προκαλεί ανατριχίλα και πρέπει να αναχαιτιστεί με ένα πλειοψηφικό ρεύμα δυνάμεων που θα υπερασπίζονται την κοινωνική δικαιοσύνη, τη βιώσιμη ανάπτυξη, τη διαφάνεια, τη δημοκρατία και την αλληλεγγύη.

Οι ευρωεκλογές που έρχονται θα είναι από τις πιο σημαντικές των τελευταίων δεκαετιών και απευθύνω έκκληση σε όλους τους πολίτες να έρθουν στις κάλπες και να επιλέξουν τους εκπροσώπους τους στο Ευρωκοινοβούλιο με την υπευθυνότητα που αρμόζει στην κρίσιμη αυτή συγκυρία.

ΥΓ. Η σημασία της ορολογίας

Ανάπηρες/οι ή ανάπηρα άτομα VS AμεΑ ή άτομα με αναπηρία/ες

Ο όρος AμεΑ ή άτομα με αναπηρία/ες υποδηλώνει ότι την αναπηρία τη φέρει το άτομο, δεν αποτελεί κοινωνικά επιβαλλόμενη συνέπεια και αποδέχεται την ταύτιση με την ιατρική κατάσταση. Η ταύτιση της αναπηρίας με τη βλάβη θέτει στο περιθώριο τις συνέπειες των διακρίσεων (θεσμικών ή άλλων) που βιώνουν οι ανάπηροι/ες. Η χρήση του όρου «άτομα με αναπηρία/ες» συνιστά ξεκάθαρη άρνηση και υπονόμευση της ταυτότητας της αναπηρίας.

Αντίθετα ο όρος «ανάπηρη/ος» ή «ανάπηρα άτομα» υποδεικνύει και ορίζει την ταυτότητα του ατόμου και χρησιμοποιήθηκε από τα ανάπηρα υποκείμενα που αξίωσαν τον διαχωρισμό της βλάβης από την αναπηρία (UPIAS, Finkelstein, Oliver, Barnes κ.λπ.), ενώ αποτελεί αυτοπροσδιοριστικό όρο από κινήματα και ανάπηρες/ους ακτιβιστές/τριες διεθνώς που μάχονται για την εμπέδωση και εξέλιξη του κοινωνικού μοντέλου της αναπηρίας.

Η δόμηση της ταυτότητας μας αποτελεί προϋπόθεση για τη χειραφέτησή μας.

2024 © left.gr | στείλτε μας νεα, σχόλια ή παρατηρήσεις στο [email protected]
§ Όροι χρήσης για αναδημοσιεύσεις Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση 3.0 Μη εισαγόμενο (CC BY-NC 3.0)