to top
  • βρείτε μας στο Twitter
  • βρείτε μας στο Facebook
  • βρείτε μας στο YouTube
  • στείλτε μας email
  • εγγραφείτε στο RSS feed
  • international version

Ανταμοιβές στελεχών και μετόχων εν μέσω πανδημίας; Η διεθνής εμπειρία κι η ελληνική περίπτωση

Η υγειονομική κρίση και οι οικονομικές επιπτώσεις της έχουν προκαλέσει μια σειρά από αναπροσαρμογές στην οικονομία και τις επιχειρήσεις. Μεταξύ άλλων έχουν θέσει υπό επανεξέταση εταιρικές πρακτικές που σε περιόδους «κανονικότητας» θεωρούνται εύλογες.


Εν προκειμένω, ποιες εταιρείες και υπό ποιους όρους θα ήταν θεμιτό ή και σκόπιμο να συνεχίσουν να «ανταμείβουν» στελέχη και μετόχους τους εν μέσω πανδημίας είναι ένα ζήτημα το οποίο απασχολεί ιδιαίτερα τη διεθνή συζήτηση. (1)

Στο πνεύμα αυτό και το 3ο Δελτίο Ανάλυσης Οικονομικής Συγκυρίας & Πολιτικής του ΕΝΑ, ασχολήθηκε ειδικά με τις στρατηγικές διάσωσης επιχειρήσεων, κάνοντας ειδική μνεία στις αμοιβές των στελεχών, την απόδοση μερισμάτων και την επαναγορά μετοχών, (2)

Η διεθνής συζήτηση και εμπειρία

Στις αρχές του έτους, πριν από την εκδήλωση της πανδημίας, αναλύσεις προέβλεπαν την απόδοση σχεδόν 2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων σε μερίσματα για το 2020, ποσό που θα συνιστούσε ιστορικό ρεκόρ, αυξημένο κατά 5,5% σε σύγκριση με το 2019, όταν είχε σημειωθεί το προηγούμενο ιστορικό υψηλό. (3)

Προφανώς, εταιρείες, ιδίως στους τομείς των μεταφορών και της ενέργειας, που δέχθηκαν πολύ ισχυρό πλήγμα από την κρίση, χρειάστηκε εξ αρχής να αναθεωρήσουν τη στρατηγική τους για την ανταμοιβή στελεχών και μετόχων τους. (4)

Επίσης -σε μια εποχή μάλιστα που το χάσμα μεταξύ των αμοιβών διευθυντικών στελεχών και «μέσου» εργαζόμενου λαμβάνει ιστορικές διαστάσεις (5)

υπήρξαν μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες που αυτοβούλως ανακοίνωσαν πως μειώνουν ή αναστέλλουν  τις αμοιβές των κορυφαίων στελεχών τους για το υπόλοιπο του έτους. (6)

Αντίθετα, μεγάλες εταιρείες, στις ΗΠΑ για παράδειγμα, δέχθηκαν έντονη δημόσια κριτική γιατί την ώρα που επέλεγαν να προχωρήσουν σε αναστολή εργασιών, μειώσεις προσωπικού και μισθών, διατηρούσαν ανέγγιχτες τις αμοιβές των διευθυντικών στελεχών και τα bonusτους, καθώς και τις αποφάσεις για διανομή μερισμάτων. (7)

Κρατική στήριξη υπό όρους

Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης γρήγορα δόθηκε η κατεύθυνση μη απόδοσης bonus, μερισμάτων ή υλοποίησης προγραμμάτων επαναγοράς μετοχών από εταιρείες που δέχθηκαν ή θα δέχονταν κρατική στήριξη. (8)

Σε αυτή τη λογική κινούμενες, χώρες όπως η Μεγάλη Βρετανία, έθεσαν συγκεκριμένους όρους για όσες εταιρείες θα εντάσσονταν στα προγράμματα στήριξης, (9) προς αποφυγή του φαινομένου εταιρειών που λίγο προτού ενταχθούν σε προστατευτικά προγράμματα πτώχευσης, προνοούν να αποδώσουν υψηλά πακέτα απολαβών στα διευθυντικά στελέχη τους. (10)

Η ελληνική περίπτωση

Στην Ελλάδα, η οικονομική κρίση του 2010 και όσα την ακολούθησαν ουσιαστικά εξάλειψανκατά κανόνα τις συνήθεις σε περιόδους «κανονικότητας» ανταμοιβές σε στελέχη και μετόχους άγνωστες έννοιες. Από το 2017, όταν και η μακροοικονομική κατάσταση σταθεροποιήθηκε βαίνοντας βελτιούμενη, το «ρίσκο χώρας» υποχώρησε, το διαθέσιμο εισόδημα άρχισε να αυξάνεται και η πιστωτική συστολή σταδιακά ξεκίνησε να αντιστρέφεται, αρκετές εταιρείες σταδιακά άρχισαν να επανασχεδιάζουν προγράμματα ανταμοιβών. Έκτοτε, κάθε χρόνο αυξανόταν ο αριθμός τόσο των εταιρειών όσο και των προς διανομή μερισμάτων.

Μετά τα νέα δεδομένα που δημιούργησε η πανδημία, πλέον φαίνεται να έχουν δημιουργηθεί τρεις κατηγορίες εισηγμένων εταιρειών, εκείνες που δεν θα αποδώσουν μερίσματα, εκείνες που θα αποδώσουν μειωμένα σε σχέση με τους προ κρίσης σχεδιασμούς τους και εκείνες που θα ακολουθήσουν το αρχικό πλάνο αυξημένης διανομής. (11)

Σύμφωνα, μάλιστα, με αναλύσεις, έπειτα από μία δεκαετία αναδιαρθρώσεων, εκτιμάται ότι η πλειονότητα των εισηγμένων στο ΧΑ εταιρειών είναι καλύτερα προετοιμασμένη για την κρίση αυτή, σε σχέση με εκείνη του 2010, ως εκ τούτου, μεταξύ άλλων θεωρείται πως δεν συντρέχουν οριζόντιοι λόγοι για μείζονες αναθεωρήσεις των πολιτικών απόδοσης bonus, μερισμάτων κλπ. (12)

Το θεμιτό και το σκόπιμο

Λαμβάνοντας υπόψη τη διεθνή εμπειρία, όμως, στην ελληνική περίπτωση τίθενται δύο ουσιαστικά ερωτήματα:

  • Πρώτον, εάν εταιρείες που δέχθηκαν κάποιας μορφής κρατική στήριξη εν μέσω κρίσης, είναι θεμιτό να προχωρήσουν σε «κανονικές» αμοιβές στελεχών, απόδοση bonus, μερισμάτων κοκ.
  • Δεύτερον, εάν έπειτα από μια δεκαετία οικονομικής κρίσης και με μια νέα σε εξέλιξη, συνιστά σκόπιμη επιλογή η αδιατάρακτη συνέχιση σχεδιασμών που έγιναν προ της εκδήλωσης της πανδημίας. Έστω και αν πρόκειται για εταιρείες που δεν έλαβαν κρατική στήριξη και εκτιμούν ότι οι επιπτώσεις της πανδημίας δεν θα είναι τόσο οξείες για εκείνες;

Σε ό,τι αφορά το πρώτο ερώτημα, στην Ελλάδα, δεν τέθηκαν όροι και περιορισμοί που τέθηκαν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες (βλ. Γαλλία, Γερμανία κ.ά), (13) με αποτέλεσμα εταιρείες που εμφανίζονται να έχουν στηριχθεί μέσα στην πανδημία ή επιδιώκουν να αποζημιωθούν για απώλειές τους, να ανακοινώνουν σχέδια «κανονικής» διάθεσης μερισμάτων κ.ά. Αυτό το φαινόμενο, που έχει αποκληθεί «free-lunchbailouts», (14) φέρνει σε ευθεία αντίθεση αυτό που γίνεται αντιληπτό ως «αξίες των μετόχων» με το «κοινό καλό», και έχει επικριθεί διεθνώς, (15) φαίνεται μέχρι στιγμής να παραμένει εντελώς αδιάφορο για τους θεσμούς διαμόρφωσης και άσκησης οικονομικής πολιτικής στη χώρα.

Σε ό,τι αφορά το δεύτερο ερώτημα, παρότι κάθε περίπτωση χρειάζεται να προσεγγιστεί και να αξιολογηθεί χωριστά, σύμφωνα με τα ειδικά χαρακτηριστικά της, σε γενικές γραμμές όση «υγεία» και «ελκυστικότητα» για μία εταιρεία κι αν αποτυπώνει στο βραχύ χρόνο η απρόσκοπτη συνέχιση πρότερων σχεδιασμών της ακόμη κι εν μέσω μιας τέτοιας κρίσης, ίσως η δημιουργία γραμμών άμυνας και η θωράκιση έναντι ενδεχόμενων μελλοντικών κινδύνων στο μεσομακροπρόθεσμο επίπεδο να αποδειχθεί πιο ωφέλιμη επιλογή. Επιλογή που θα ερχόταν και σε ρήξη με το «businessasusual» πρότυπο που στο παρελθόν, προτάσσοντας το εφήμερο αντί του μακροχρόνιου, αποδείχθηκε μέρος του προβλήματος των κρίσεων και όχι παράγοντας υπέρβασής τους. Ειδικά μάλιστα, όταν ως βασικό ή και μόνο μέσο εταιρικής προσαρμογής επιλέγεται η περιστολή θέσεων εργασίας και η μείωση του μισθολογικού κόστους.

* Γενικός Διευθυντής Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών

(1) Which firms should pay dividends? 

(2) 3ο Δελτίο Ανάλυσης Οικονομικής Συγκυρίας & Πολιτικής

(3) Global Dividend Payouts to Increase 5.5 Percent in 2020 as Payouts Reach Record High of $1.9 Trillion

(4) Companies Are Suspending Dividends Because of the Coronavirus 

(5) CEO compensation has grown 940% since 1978

(6) The CEO’s coronavirus conundrum: how much pay to sacrifice? 

(7) U.S. companies criticized for cutting jobs rather than investor payouts

U.S. companies cut thousands of workers while continuing to reward shareholders during pandemic 

(8) EU bars bailed-out companies from paying dividends and bonuses

(9) UK bailout scheme companies barred from paying bonuses and dividends

(10) On eve of bankruptcy, U.S. firms shower execs with bonuses

(11) Ποιες εισηγμένες μοιράζουν χρήμα μετά τις διακοπές

(12) Οι εισηγμένες με γερές άμυνες κόντρα στην πανδημία

(13) 3ο Δελτίο Ανάλυσης Οικονομικής Συγκυρίας & Πολιτικής, Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ, Ιούλιος 2020, σ. 16

(14) No more free-lunch bailouts

(15) Shareholder value’ versus the public good: the case of Germany

tags: άρθρα

2024 © left.gr | στείλτε μας νεα, σχόλια ή παρατηρήσεις στο [email protected]
§ Όροι χρήσης για αναδημοσιεύσεις Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση 3.0 Μη εισαγόμενο (CC BY-NC 3.0)