To δόγμα του φαίνεται να εκλαϊκεύεται και να αλλάζει άρδην σήμερα. «Το google με θεωρεί ζωντανό άρα υπάρχω», μπορώ επομένως να νιώθω απτός ως πολίτης του νέου κόσμου. Λογικό να αναζητώ κι εγώ στο διαδίκτυο την απάντηση στα υπαρξιακά ερωτήματα, αφού αυτό ακριβώς εμπιστεύονται οι περισσότεροι και όχι τα αισθητά προκειμένου να μάθουν την αλήθεια τους. Παραδοξολογία; Οχι! Προσάγονται τεκμήρια στη συνέχεια ότι δεν πρόκειται εδώ για μια «εξυπνάδα» που να παρηγορεί τους χρήστες: συνηθίζουμε ή μάλλον καταντούμε να ψάχνουμε τις απαντήσεις αποκλειστικά σε άνωθεν πηγές και στα μέσα, όχι στην εμπειρία.

Παράδειγμα πρώτο, όχι απλώς επίκαιρο αλλά καυτό: Αποτελεί άραγε βασανιστήριο η αναγκαστική σίτιση ενός απεργού πείνας ή είναι απλή προσβολή ή αντιθέτως θεραπεία και ευλογία επιβίωσης; Κάποιοι ψάχνουν την απάντηση σε κρίσεις διεθνών δικαστηρίων, άλλοι σε θεσμικά ή σε φιλοσοφικά κείμενα. Παρατήρησα κάτι στις σχετικές αναφορές: ελάχιστα ενδιαφέρει, όσους ρωτούν περί βασανισμού, ποιο είναι το φυσικό βίωμα του απεργού και η έντασή του, αν καταγράφεται παντελής -ή όχι- ακύρωση του αυτοπροσδιορισμού του ή ίσως μια χρήση του σώματός του σαν να πρόκειται για πράγμα. Ενδιαφέρει μόνο «τι θεωρείται» η αναγκαστική σίτιση. Από ποιους; Από άνωθεν αποφαινόμενους, αρμόδιους ή μη.

Παράδειγμα δεύτερο η σεξουαλική παρενόχληση, λέξη που ακούγεται παντού. Το φαινόμενο υπαρκτό και πολύ γνωστό, με δράστες, θύματα και κρίσιμες συνέπειες και πάλι. Ο Ποινικός Κώδικας περιγράφει σχετικά εγκλήματα, αλλά χωρίς να υιοθετεί αυτούσιο τον συγκεκριμένο όρο. Ετσι, η ερμηνεία αναζητείται σε άλλα νομικά κείμενα, σε διεθνείς συμβάσεις, σε αντιστοιχίες κ.λπ. Τι δεν φαίνεται στις συζητήσεις να απασχολεί; Η πραγματική ποιότητα και το μέγεθος της προσβολής, που ανάμεσα σε ενήλικους ανθρώπους αφορά (και κατά τον νομοθέτη) τη σεξουαλική ελευθερία: τον εξαναγκασμό ή περιορισμό της με πράξεις εκμετάλλευσης μιας αδυναμίας ή μιας εξάρτησης. Η σημασία της παρενόχλησης εν τω μεταξύ άλλοτε τεκμαίρεται κι άλλοτε αποκλείεται, ανάλογα με τη φυσιογνωμία του δράστη ή του θύματος ή με βάση την ιδεολογία του παρατηρητή.

Αλλος πονά, λοιπόν, κι άλλος ορίζει και ρυθμίζει τι είναι πόνος· άλλος ενοχλείται κι άλλος διαπιστώνει και μετρά αυθεντικά τη σημασία των ενοχλήσεων. Κυριαρχούν οι άνωθεν αλήθειες των λογίων, των ειδικών, των ισχυρών της επικοινωνίας, των κατόχων εξουσιών και των έξυπνων αλγορίθμων του Google και του Facebook. «Σε αναφέρουμε άρα υπάρχεις». Λογικά, η σημασία θα ’πρεπε να ξεκινά από «κάτω», από το έδαφος, τις αισθήσεις και τις ανθρώπινες σχέσεις και δευτερογενώς να φτάνει στα υψίπεδα. Αλλά Αριστοτέλη, Επίκουρε, Κάρολε, χάσατε, η αλήθεια σας παραήταν ευτελής.

* O Νίκος Παρασκευόπουλος είναι ομ. καθηγητής ΑΠΘ