Με αφορμή το σχέδιο νόμου που συζητείται στην Βουλή με τίτλο «Καθορισμός κανόνων σχετικά με την άσκηση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και των συγγενικών δικαιωμάτων που ισχύουν για ορισμένες επιγραμμικές μεταδόσεις ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών και αναμεταδόσεις τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών προγραμμάτων, με τη διατήρηση υψηλού επιπέδου προστασίας των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και των συγγενικών δικαιωμάτων στην ψηφιακή ενιαία αγορά και με το δικαίωμα του δημοσίου δανεισμού και την αναπαραγωγή πρόσθετου αντιτύπου από μη κερδοσκοπικές βιβλιοθήκες ή αρχεία-Τροποποίηση ν. 2121/1993 και ν. 4481/2017 – Ενσωμάτωση των Οδηγιών (ΕΕ) 2019/789, (ΕΕ) 2019/790 και 2006/115/ΕΚ », ο Ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ Αλέξης Γεωργούλης, έστειλε επιστολή προς την Υπουργό Πολιτισμού επισημαίνοντας αδυναμίες στην διαδικασία που έχει ακολουθηθεί αλλά και στο περιεχόμενο του σχεδίου.

Συγκεκριμένα:

• το χρονικό διάστημα για τη δημόσια διαβούλευση ήταν πολύ σύντομο, μη δίνοντας την ευκαιρία στους ενδιαφερόμενους/ες προκειμένου να προτείνουν τροπολογίες.
• οι διατάξεις που ενσωματώνουν το άρθρο 18 της Οδηγίας 2019/790 σχετικά με την δέουσα και αναλογική αμοιβή είναι λιγότερο αποτελεσματικές από τις διατάξεις που ψηφίστηκαν σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ
• η παράλειψη διασφάλισης των ερμηνευτών/τριών παρ’ όλο που αναφέρονται ρητά στο άρθρο 18 της οδηγίας 2019/790.
• Εντοπίζονται και σε άλλα άρθρα διατυπώσεις που ανοίγουν τον δρόμο για την αναίρεση στην πράξη του άρθρου 18 της Οδηγίας

Επισημαίνεται ότι ο Ευρωβουλευτής έχει στείλει άλλες δύο επιστολές που μπορείτε να βρείτε εδώ και εδώ, στις οποίες εξέφρασε επανειλημμένα την ανησυχία του σχετικά με την καθυστέρηση της ενσωμάτωσης των  Ευρωπαϊκών Οδηγιών 2019/789 και 2019/790.

Σε κάθε περίπτωση, με αυτή του την επιστολή ο Ευρωβουλευτή θέλει να τονίσει την σημασία για την ορθή εφαρμογή των οδηγιών. Για να πραγματοποιηθεί αυτό πρέπει να δοθεί ο απαιτούμενος χρόνος στην Κοινωνία των Πολιτών να αναπτύξουν τις σκέψεις τους και να πραγματοποιήσουν τα σχόλιά τους χωρίς ηχηρή πίεση χρόνου.

Η επιστολή:

ΠΡΟΣ:
– Υπουργό́ Πολιτισμού́ και Αθλητισμού́
κα Λίνα Μενδώνη
– Υφυπουργό́ Σύγχρονου Πολιτισμού́
κο Νικόλα Γιατρομανωλάκη

Αξιότιμη κυρία Υπουργέ́,

Αξιότιμε κύριε Υφυπουργέ́,

Βρυξέλλες, 15 Νοεμβρίου 2022

Μετά από καθυστέρηση ενάμισι έτους σε σχέση με την προθεσμία που είχε ορισθεί για την ενσωμάτωση των Οδηγιών 2019/789 και 2019/790 κατατέθηκε πρόσφατα στη δημόσια διαβούλευση σχετικό νομοσχέδιο και αυτό το γεγονός αποτελεί ένα βήμα στη σωστή κατεύθυνση, για να μην υποστεί η χώρα μας σοβαρές κυρώσεις ως μη εφαρμόζουσα την υποχρεωτική́ αυτή́ νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θα ήθελα να σας καταθέσω όμως κάποιους σοβαρούς προβληματισμούς μου ως προς τη διαδικασία που έχει ακολουθηθεί, καθώς και ως προς το περιεχόμενο του νομοσχεδίου.

Κατά πρώτον, είναι λυπηρό ότι το χρονικό διάστημα για τη δημόσια διαβούλευση ήταν πολύ σύντομο, μη δίνοντας την ευκαιρία στους ενδιαφερόμενους/ες να ενημερωθούν για την κατάθεση του νομοσχεδίου, να το μελετήσουν επαρκώς, να συμβουλευτούν ειδικούς νομικούς επιστήμονες και να προτείνουν τροπολογίες. Γι’ αυτό προτείνω να δοθεί μια έστω σύντομη παράταση στην προθεσμία κατάθεσης σχολίων και να αντιμετωπιστούν τυχόν προχειρότητες όπως αναδεικνύονται από την Κοινωνία των Πολιτών.

Επιπλέον, παρατηρώ ότι οι διατάξεις που ενσωματώνουν το άρθρο 18 της Οδηγίας 2019/790 σχετικά με την δέουσα και αναλογική αμοιβή είναι λιγότερο αποτελεσματικές από τις διατάξεις που ψηφίστηκαν σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ. Το άρθρο 19 του προτεινόμενου νομοσχεδίου, που αντιστοιχεί στο άρθρο 18 της οδηγίας 2019/790, δεν εξασφαλίζει ως όφειλε τους/τις δημιουργούς και τους/τις ερμηνευτές/τριες.

Κατά πρώτον, είναι ατυχής και λυπηρή η παράλειψη διασφάλισης των ερμηνευτών/τριών παρ’ όλο που αναφέρονται ρητά στο άρθρο 18 της οδηγίας 2019/790.  Επιπλέον, δεν είναι τυχαίο ότι το συγκεκριμένο άρθρο συγκεντρώνει πολλά σχόλια. Είναι ιδίως επικίνδυνη η πρόβλεψη της παραγράφου 4 του εν λόγω άρθρου, ο δημιουργός να μπορεί να παραχωρήσει άνευ ανταλλάγματος μη αποκλειστικές άδειες εκμετάλλευσης του έργου. Η διατύπωση αυτή αντιβαίνει στον θεμελιώδη κανόνα της υποχρέωσης καταβολής αμοιβής για το έργο των δημιουργών, ο οποίος αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας. Γενικά το πνεύμα του άρθρου 18 της οδηγίας είναι να δοθεί πλήρης και αποτελεσματική προστασία των δημιουργών και ερμηνευτών ως του ασθενέστερου μέρους της σύμβασης εκμετάλλευσης του έργου, ώστε να μην αναγκαστούν να υποκύψουν σε πιέσεις που μπορεί να ασκήσουν οι αντισυμβαλλόμενοι των δημιουργών και ερμηνευτών, δηλαδή τα δίκτυα μετάδοσης και οι παραγωγοί, που αποτελούν το ισχυρότερο μέρος της σύμβασης. Αντίθετα στο άρθρο 19 που έχει συνταχθεί με σκοπό την ενσωμάτωση του άρθρου 18 της οδηγίας στην ελληνική νομοθεσία δεν κυριαρχεί αυτό το πνεύμα. Οι φορείς που πρόλαβαν να καταθέσουν σχόλιο πριν τη λήξη της προθεσμίας της διαβούλευσης εντοπίζουν διάφορα προβλήματα, πέρα από την παράγραφο 4 που ήδη ανέφερα, τα οποία θα πρέπει να ληφθούν οπωσδήποτε υπ’όψιν.

Εντοπίζονται και σε άλλα άρθρα διατυπώσεις που ανοίγουν τον δρόμο για την αναίρεση στην πράξη του άρθρου 18 της Οδηγίας, όπως οι προβλέψεις του άρθρου 43, οι οποίες μπορούν να οδηγήσουν σε πολύ σοβαρή περικοπή των αμοιβών των δικαιούχων. Παράλληλα, είναι αναγκαίο να προβλεφθεί αντικειμενική, αμερόληπτη διαδικασία διαιτησίας σε περίπτωση που οι συμβαλλόμενοι δεν συμφωνούν στην κατανομή του ποσοστού αμοιβής. Τέλος, μεγάλη προσοχή πρέπει να δοθεί στην καταγραφή όλων των κατηγοριών επαγγελματιών που συμβάλλουν στη δημιουργία ενός έργου.

Κλείνοντας, ο νόμος αυτός είναι τόσο σημαντικός που θα πρέπει να δοθεί ο χρόνος σε όλους/ες με άμεσο ενδιαφέρον, όπως είναι η κοινωνία των πολιτών, να μελετήσουν επαρκώς το νομοσχέδιο και να επανέλθουν με τις προτάσεις που θα αναδείξουν τη χρησιμότητα και τους στόχους αυτού του νόμου. Η ανάγκη για παράταση αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι όσοι φορείς που σχετίζονται με τον καλλιτεχνικό χώρο ανάρτησαν σχόλια στη δημόσια διαβούλευση, το έκαναν μόλις την τελευταία μέρα της προθεσμίας, άρα, προφανώς, υπό πίεση. Προσωπικά, διερωτώμαι, αν δεν δώσουμε ουσιαστικά τον λόγο στους ανθρώπους της Κοινωνίας των Πολιτών, δηλαδή σε αυτούς/ές που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή, τι είδους νομικό πλαίσιο δημιουργούμε.

Ελπίζοντας να ληφθούν υπόψη οι προβληματισμοί που καταθέτω με αυτή την επιστολή μου, προβληματισμοί που διατυπώνονται και από ενδιαφερόμενους φορείς, παραμένω στη διάθεσή́ σας.

Με εκτίμηση,

Αλέξης Γεωργούλης
Ευρωβουλευτής, Μέλος της Επιτροπής Πολιτισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου