Η α­νερ­γία, η υ­πο­α­πα­σχό­λη­ση, οι χα­μη­λές α­πο­λα­βές, η δια­φθο­ρά και η έλ­λει­ψη α­ξιο­κρα­τίας εί­ναι οι κυ­ριό­τε­ρες αι­τίες που ο­δη­γούν τους νέ­ους στη με­τα­νά­στευ­ση. Ένας στους δύο νέ­ους, σύμ­φω­να με έ­ρευ­να του ο­μί­λου Adecco (Δε­κέμ­βριος 2012), α­να­ζη­τά ερ­γα­σία και στο ε­ξω­τε­ρι­κό, η ο­ποία δεν ά­πτε­ται α­πα­ραί­τη­τα του α­ντι­κει­μέ­νου τους. Το 63% των ε­ρω­τη­θέ­ντων δή­λω­σε ό­τι προ­σβλέ­πει σε υ­ψη­λό­τε­ρες οι­κο­νο­μι­κές α­πο­λα­βές, το 58% σε κα­λύ­τε­ρη ποιό­τη­τα ζωής και το 47% σε μια πιο α­ξιο­κρα­τι­κή ε­παγ­γελ­μα­τι­κή ε­ξέ­λι­ξη.

Οι μι­σοί νέ­οι εί­ναι ά­νερ­γοι

Η α­νερ­γία στην Ευ­ρώ­πη και την Ελλά­δα συ­νε­χί­ζει να αυ­ξά­νε­ται με ρα­γδαίους ρυθ­μούς. Σύμ­φω­να με στοι­χεία της Eurostat, που δό­θη­καν στη δη­μο­σιό­τη­τα την πε­ρα­σμέ­νη βδο­μά­δα, στο 26% α­νήλ­θε η α­νερ­γία στην Ελλά­δα τον Σε­πτέμ­βριο του 2012, ση­μειώ­νο­ντας αύ­ξη­ση 7,1% σε σχέ­ση με τον Σε­πτέμ­βριο του 2011. Πρό­κει­ται για το δεύ­τε­ρο υ­ψη­λό­τε­ρο πο­σο­στό στην Ε.Ε., με­τά την Ισπα­νία (26,6%). Ιδιαί­τε­ρα α­νη­συ­χη­τι­κό εί­ναι το πο­σο­στό α­νερ­γίας των νέων, α­φού πια σχε­δόν 6 στους 10 νέ­ους εί­ναι ά­νερ­γοι στην Ελλά­δα (57,6%).

Δυ­σοίω­να εί­ναι τα ευ­ρή­μα­τα της ε­ται­ρείας οι­κο­νο­μι­κών ε­λε­γκτών Ernst & Young, που προ­βλέ­πουν ό­τι ο α­ριθ­μός των α­νέρ­γων στην ευ­ρω­ζώ­νη α­να­μέ­νε­ται να αγ­γί­ξει ύ­ψη ρε­κόρ φτά­νο­ντας το δεύ­τε­ρο ε­ξά­μη­νο του 2013 τα 20 ε­κα­τομ­μύ­ρια. Στην ί­δια με­λέ­τη υ­πο­γραμ­μί­ζε­ται ό­τι η α­νερ­γία στην Ελλά­δα θα αυ­ξη­θεί και θα δια­μορ­φω­θεί στο 28%, ε­νώ δρα­μα­τι­κή θα πα­ρα­μεί­νει η κα­τά­στα­ση και στην Ισπα­νία, ό­που η α­νερ­γία θα φτά­σει το 27%.  Οι ει­δι­κοί ε­κτι­μούν ό­τι θα αυ­ξη­θεί ο α­ριθ­μός των ερ­γα­ζο­μέ­νων α­πό τις χώ­ρες της κρί­σης που το 2013 θα με­τα­να­στεύ­σουν στη Γερ­μα­νία. Σύμ­φω­να με τις εν λό­γω ε­κτι­μή­σεις η αύ­ξη­ση δεν θα α­φο­ρά μό­νον υ­ψη­λά ε­ξει­δι­κευ­μέ­νο προ­σω­πι­κό αλ­λά και α­νει­δί­κευ­τους.

Οι α­ριθ­μοί εί­ναι τρο­μα­κτι­κοί, αλ­λά ά­ψυ­χοι. Ανα­ζη­τή­σα­με νέ­ους που με­τα­νά­στευ­σαν στο ε­ξω­τε­ρι­κό προ­σβλέ­πο­ντας έ­να κα­λύ­τε­ρο μέλ­λον στην προ­σπά­θειά μας να κα­τα­λά­βου­με πώς α­πο­φά­σι­σαν να φύ­γουν και τι α­ντι­με­τώ­πι­σαν στη χώ­ρα που ε­πέ­λε­ξαν.

Μό­νη ε­πι­λο­γή η με­τα­νά­στευ­ση

«Αν κά­ποιος χρό­νια πριν μου έ­λε­γε πως θα ζω στο ε­ξω­τε­ρι­κό, ό­χι α­κρι­βώς ως μια ε­πι­λο­γή α­νά­με­σα στις πολ­λές, αλ­λά ως η μό­νη πραγ­μα­τι­κή, δεν θα  το πί­στευα. Και ό­μως, αν τύ­χει να βρε­θείς στο α­ε­ρο­δρό­μιο μό­λις τε­λειώ­νουν οι γιορ­τές ή το κα­λο­καί­ρι, κα­τα­λα­βαί­νεις ό­τι κά­τι παί­ζει. Χι­λιά­δες νέ­οι άν­θρω­ποι χαι­ρε­τά­νε τους α­γα­πη­μέ­νους τους, κου­βα­λά­νε υ­πέρ­βα­ρες βα­λί­τσες, α­νοί­γουν τα υ­πάρ­χο­ντα τους μπρο­στά στα γκι­σέ του τσεκ ιν, για να βγά­λουν τα μα­γει­ρευ­τά φα­γη­τά, το λά­δι ή τα βι­βλία που ξε­περ­νά­νε το ό­ριο βά­ρους», μας λέει ο 26χρο­νος Γιώρ­γος Μπα­σκό­ζος, που μέ­νει πια στο Λον­δί­νο.

«Έφυ­γα α­πό την Ελλά­δα λί­γο πριν τις ε­κλο­γές τού 2009 για με­τα­πτυ­χια­κό, με την πε­ποί­θη­ση ό­τι θα γυρ­νού­σα σύ­ντο­μα πί­σω. Η ι­δέα να ψά­ξω για δου­λειά έ­ξω, ήρ­θε μέ­σα στο 2010, λί­γο με­τά το ξέ­σπα­σμα της κρί­σης και μέ­σα σε έ­να κλί­μα γε­νι­κό­τε­ρου φό­βου με­τα­ξύ των ελ­λή­νων φοι­τη­τών ό­τι τα πράγ­μα­τα θα αρ­γού­σαν να κα­λυ­τε­ρέ­ψουν στην Ελλά­δα και ό­τι μια ε­μπει­ρία δου­λειάς στο ε­ξω­τε­ρι­κό θα ή­ταν το κα­λύ­τε­ρο ε­φό­διο για να ξε­χω­ρί­σεις με­τα­ξύ των χι­λιά­δων α­πο­φοί­των με πα­ρό­μοια προ­σό­ντα με τα δι­κά σου», συ­μπλη­ρώ­νει η Μα­ρία Πα­να­γή α­πό το Βέλ­γιο.

Μέ­χρι και την προ­η­γού­με­νη δε­κα­ε­τία οι νέ­οι με­τα­νά­στευαν στο ε­ξω­τε­ρι­κό για σπου­δές, και ο­ρι­σμέ­νοι α­πό αυ­τούς ε­πέ­λε­γαν να πα­ρα­μεί­νουν. Τώ­ρα πια φεύ­γουν α­να­ζη­τώ­ντας ερ­γα­σία στο α­ντι­κεί­με­νο σπου­δών τους, αλ­λά και λό­γω της α­πο­γοή­τευ­σής τους α­πό την πα­ρού­σα κα­τά­στα­ση. Σύμ­φω­να με έ­ρευ­να της πα­νε­πι­στη­μια­κού Ξέ­νιας Κούρ­το­γλου με θέ­μα «Η οι­κο­νο­μι­κή κρί­ση μέ­σα α­πό τα μά­τια των ει­κο­σά­χρο­νων» (Απρί­λιος 2012) το 76% των νέων (18 έως 24 ε­τών) πι­στεύει ό­τι η με­τα­νά­στευ­ση α­πο­τε­λεί ι­δα­νι­κή λύ­ση για την α­ντι­με­τώ­πι­ση των συ­νε­πειών της οι­κο­νο­μι­κής κρί­σης, ε­νώ 7 στους 10 πι­στεύει ό­τι μέ­νο­ντας δεν μπο­ρούν να δια­μορ­φώ­σουν μια κα­λύ­τε­ρη κοι­νω­νία, έ­να κα­λύ­τε­ρο μέλ­λον για αυ­τούς.

«Πα­ντού γύ­ρω μου βλέ­πω με­τα­νά­στες»

«Μό­λις πή­ρα το πτυ­χίο μου, έ­στει­λα αι­τή­σεις για ερ­γα­σία και εί­τε δεν έ­παιρ­να α­πά­ντη­ση εί­τε η α­μοι­βή ή­ταν με πο­σο­στά ε­πί πω­λή­σεων, δη­λα­δή χω­ρίς μι­σθό. Έδω­σα 9 μή­νες διο­ρία στην ελ­πί­δα, πη­γαί­νο­ντας φα­ντά­ρος. Και πά­λι ό­μως, η κα­τά­στα­ση χει­ρο­τέ­ρε­ψε. Ανα­γκά­στη­κα να με­τα­να­στεύ­σω στη Δα­νία κά­νο­ντας έ­να με­τα­πτυ­χια­κό χω­ρίς δί­δακ­τρα και πα­ράλ­λη­λα να ερ­γά­ζο­μαι σε δου­λειές του πο­δα­ριού. Το να εί­σαι α­να­γκα­σμέ­νος, για­τί πε­ρί αυ­τού πρό­κει­ται, να ζεις σε μια ξέ­νη χώ­ρα, εί­ναι σαν να ζεις σε μια μό­νι­μη φυ­λα­κή» το­νί­ζει ο 28χρο­νος Δη­μή­τρης Τσέ­κε­ρης.

«Η α­να­ζή­τη­ση ξε­κί­νη­σε στην Ολλαν­δία και με έ­φε­ρε στο Βέλ­γιο, στις Βρυ­ξέλ­λες, ό­που έ­γι­να δε­κτή σε μια α­πλή­ρω­τη πρα­κτι­κή ε­ξά­σκη­ση. Η πρώ­τη έ­φε­ρε τη δεύ­τε­ρη, πο­λύ λο­γι­κό για μια α­γο­ρά που προ­σελ­κύει α­πο­φοί­τους α­πό ό­λη την Ευ­ρώ­πη, κυ­ρίως πο­λι­τι­κώ­ν/κοι­νω­νι­κών ε­πι­στη­μών, πρό­θυ­μους να κερ­δί­σουν ερ­γα­σια­κή ε­μπει­ρία με α­ντάλ­λαγ­μα την α­πλή­ρω­τη ερ­γα­σία» μας ε­ξη­γεί η Μ. Πα­να­γή. «Με­ρι­κοί στέ­κο­νται τυ­χε­ροί και α­πο­κτούν συμ­βό­λαιο, ί­σως και με­τά α­πό δύο μό­λις πρα­κτι­κές. Άλλοι, ύ­στε­ρα α­πό έ­να χρό­νο και κά­τι α­νερ­γίας, χά­νουν την ε­πι­μο­νή τους και την υ­πο­μο­νή τους και α­φού το μό­νι­μο στή­ριγ­μα, οι γο­νείς τους, έ­χουν ε­ξαν­τλη­θεί προ πολ­λού, οι δου­λειές του πο­δα­ριού εί­ναι η μό­νη λύ­ση».

«Πα­ντού γύ­ρω μου βλέ­πω με­τα­νά­στες: Έλλη­νες, Ισπα­νούς, Ιτα­λούς, Ρώ­σους, Ινδούς, Κι­νέ­ζους, άλ­λους α­σιά­τες, α­φρι­κα­νούς», υ­πο­γραμ­μί­ζει ο Γ. Μπα­σκό­ζος. «Κα­τα­λα­βαί­νεις ό­τι κά­τι παί­ζει, ό­ταν η κο­πέ­λα που σερ­βί­ρει κα­φέ­δες στην TATE εί­ναι Ελλη­νί­δα, ό­ταν κά­νεις α­φι­σο­κόλ­λη­ση για την εκ­δή­λω­ση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ Λον­δί­νου και η ερ­γα­ζό­με­νη στην ε­στία του πα­νε­πι­στη­μίου σε ρω­τά­ει στη γλώσ­σα σου αν υ­πάρ­χει ορ­γά­νω­ση και πώς μπο­ρεί να έρ­θει στην εκ­δή­λω­ση. Όταν στη φτη­νή α­λυ­σί­δα κου­ρείων ο κου­ρέ­ας εί­ναι Έλλη­νας και στα τα­μεία στα Ζά­ρα μι­λάς τη γλώσ­σα σου».

«Μας κοι­τά­νε με μι­σό μά­τι»

Η υ­πο­δο­χή των νέων με­τα­να­στών δεν εί­ναι στρω­μέ­νη με ρο­δο­πέ­τα­λα. Ο Γ.Γ. 27χρο­νος ε­ρευ­νη­τής στο Βε­ρο­λί­νο και μέ­λος της ο­μά­δας Real Democracy Now! Berlin/GR, δέ­χτη­κε ε­πί­θε­ση  με πτυσ­σό­με­νο μα­χαί­ρι τον πε­ρα­σμέ­νο Σε­πτέμ­βρη στο τρέ­νο, ε­πει­δή φο­ρού­σε α­ντι­φα­σι­στι­κό μπλου­ζά­κι. Μά­ταια προ­σπά­θη­σε ο Γ.Κ. να ε­νη­με­ρω­θεί σχε­τι­κά με τις δια­δι­κα­σίες που έ­πρε­πε να κι­νή­σει, εισ­πράτ­το­ντας ως α­πά­ντη­ση την υ­πο­βάθ­μι­ση του πε­ρι­στα­τι­κού έως και την πλή­ρη α­δια­φο­ρία. Πολ­λοί εί­ναι οι έλ­λη­νες με­τα­νά­στες του ε­ξω­τε­ρι­κού που έρ­χο­νται α­ντι­μέ­τω­ποι με φα­σι­στι­κές ε­πι­θέ­σεις. Όμως, ό­πως μας λέ­νε, το  πιο δύ­σκο­λο εί­ναι η κα­θη­με­ρι­νό­τη­τά τους. Να ε­γκλι­μα­τι­στούν στη νέα τους ζωή, α­κό­μα και να βρουν να νοι­κιά­σουν έ­να σπί­τι, α­φού και μό­νο η κα­τα­γω­γή τους α­πο­τε­λεί α­να­σταλ­τι­κό πα­ρά­γο­ντα για τους ι­διο­κτή­τες των α­κι­νή­των. «Οι ι­διο­κτή­τες μάς κοι­τά­γα­νε με μι­σό μά­τι. Γι’ αυ­τούς εί­μα­στε ξέ­νοι, νέ­οι και α­πό την Ελλά­δα της κρί­σης», μας λέει ο Γ. Μπα­σκό­ζος. «Λί­γες μέ­ρες πριν ο πορ­το­γά­λος γεί­το­νάς μου, μου πε­ριέ­γρα­φε πώς η μη­τέ­ρα τής συ­ντρό­φου του ξε­φεύ­γει α­πό κά­θε δύ­σκο­λη κου­βέ­ντα: “ήρ­θα­τε ε­δώ και μας παίρ­νε­τε τις δου­λειές”.  Ίσως το πιο δύ­σκο­λο εί­ναι ό­τι ξέ­ρου­με πως αν δεν αλ­λά­ξουν τα πράγ­μα­τα στην Ελλά­δα, αν δεν α­να­τρέ­ψου­με αυ­τές τις πο­λι­τι­κές, μάλ­λον δεν θα μπο­ρέ­σου­με να γυ­ρί­σου­με», κα­τα­λή­γει.

«Οι Δα­νοί εί­ναι γε­νι­κά φι­λι­κοί, ό­μως η ζη­μιά που έ­κα­νε η κυ­βέρ­νη­ση που μας έ­βα­λε στο ΔΝΤ, δεν ή­ταν μό­νο οι­κο­νο­μι­κή αλ­λά και ψυ­χο­λο­γι­κή, χα­ρα­κτη­ρί­ζο­ντας έ­ναν σκλη­ρά ερ­γα­ζό­με­νο λαό ως λαό τε­μπέ­λη­δων και φο­ρο­φυ­γά­δων. Και αυ­τό το α­κού­με κα­θη­με­ρι­νά. Και αυ­τό δεν εί­ναι θέ­μα ε­θνι­κό, αλ­λά α­ξιο­πρέ­πειας. Την ο­ποία πρέ­πει να α­να­κτή­σου­με», συ­μπλη­ρώ­νει ο Δ. Τσέ­κε­ρης.

Η α­ξιο­πρέ­πεια, ό­μως, εί­ναι κά­τι που έ­χει τσα­λα­πα­τη­θεί στην Ελλά­δα, α­φού η κυ­βέρ­νη­ση και η τρόι­κα κα­τα­δί­κα­σε τους ά­νω των 25 ε­τών στην α­νερ­γία. Οι έλ­λη­νες ερ­γο­δό­τες θεω­ρούν «α­σύμ­φο­ρο» να προσ­λά­βουν κά­ποιον που έ­χει γεν­νη­θεί πριν το 1987, α­πό τη στιγ­μή που ο νό­μος τους ε­πι­τρέ­πει ό­σοι εί­ναι κά­τω των 25 να ερ­γά­ζο­νται για 621,3 ευ­ρώ μει­κτά (το 85% του βα­σι­κού μι­σθού που εί­ναι 739,57 ευ­ρώ), ε­νώ ό­σοι εί­ναι κά­τω των 21 α­μεί­βο­νται με 591 ευ­ρώ. Γι’ αυ­τό και τον πε­ρα­σμέ­νο χρό­νο 123.000 νέ­οι με­τα­νά­στευ­σαν στη Γερ­μα­νία (αύ­ξη­ση 11% σε σχέ­ση με τον Οκτώ­βριο του 2011).

Μό­νος δρό­μος, λοι­πόν, για την ε­πι­βίω­ση εί­ναι η με­τα­νά­στευ­ση. Σε μια άλ­λη χώ­ρα, χω­ρίς οι­κο­γε­νεια­κούς και φι­λι­κούς δε­σμούς, με αμ­φί­βο­λο ερ­γα­σια­κό πα­ρόν και μέλ­λον και με πε­νι­χρούς μι­σθούς. Του­λά­χι­στον, ό­μως, βρί­σκουν κά­που να δου­λέ­ψουν.

Ιωάν­να Δρό­σου