to top
  • βρείτε μας στο Twitter
  • βρείτε μας στο Facebook
  • βρείτε μας στο YouTube
  • στείλτε μας email
  • εγγραφείτε στο RSS feed
  • international version

Ανατροπή των συμβολισμών

Ως κυρίαρχο θεσμικό στοιχείο του εποικοδομήματος, κάθε Σύνταγμα συμπυκνώνει όχι μόνο τις θεμελιώδεις κοινωνικές συνθήκες, αλλά και τις πολιτικές ζυμώσεις, οι οποίες εκφράζουν έναν πολιτικό βολονταρισμό και ενίοτε ένα πνεύμα πολιτικών αλλαγών. Το Σύνταγμα είναι πάντοτε ένα δυναμικό σύμβολο πολιτικής, το οποίο προσδιορίζει σε μεγάλο βαθμό και το περιεχόμενο του πολιτικού βίου.


Το Σύνταγμα του 1910, για παράδειγμα, είναι μια ενδεικτική περίπτωση συμβολισμού, ο οποίος εκπέμπεται από ένα νομικό κείμενο. Πίσω από το κατεπείγον θεσμικό αίτημα περί περιορισμού της μοναρχίας, αποτύπωνε και το διττό αίτημα της «εθνικής ολοκλήρωσης» και του αστικού εκσυγχρονισμού.

Το Σύνταγμα του 1843 συμβόλιζε τη μετάβαση από την απόλυτη μοναρχία στη συνταγματική. Ο σταδιακός περιορισμός του μονάρχη ως προς τον έλεγχο της κυβέρνησης και η προοδευτική εξάρτηση της τελευταίας από το Κοινοβούλιο συμβόλιζαν πάντοτε τη μετάβαση από τη φεουδαρχία στην κυριαρχία της αστικής τάξης.

Το μεταπολεμικό Σύνταγμα του 1952 συμβόλιζε τόσο το βεβαρημένο μετεμφυλιακό πολιτικό σκηνικό όσο και το διεθνές διχαστικό περιβάλλον του ψυχρού πολέμου.

Ως ιστορικό ήδη και πολιτικό κεκτημένο, ο συμβολισμός του ισχύοντος Συντάγματος του 1975 και των μετέπειτα ουσιαστικών και «τυπικών» αναθεωρήσεών του είναι συμβολισμός δημοκρατικών εγγυήσεων. Είναι συμβολισμός που εγγυάται την τεχνική της πολιτικής ελευθερίας.

Ο δημοκρατικός αυτός και ελευθεριακός συνταγματικοπολιτικός συμβολισμός έχει τριπλό περιεχόμενο.

Πρώτον, εγγυάται ένα ελάχιστο διαδικασίας, διά της οποίας ο πολίτης συμμετέχει καθοριστικά στην πολιτική πράξη. Ως θεσμικό απότοκο προκύπτει η δημοκρατική «νομιμοποίηση» της εξουσίας και η αναγωγή της στην πρωτογενή βάση της «λαϊκής κυριαρχίας».

Δεύτερον, εγγυάται ένα ελάχιστο προστασίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων ως συστατικών στοιχείων κάθε δημοκρατικού πλαισίου. Πρόκειται για θεμελιώδη διαδικασία, η οποία συναιρεί σε θεσμικό δίπολο την ιδιωτική αυτονομία αυτοκαθορισμού των πολιτών και τον αυτοπεριορισμό της κρατικής εξουσίας, ιδίως όταν αυτή εκδηλώνεται ως έννομη βία ή καταστολή.

Τρίτον, εγγυάται τη σχετική σταθεροποίηση και ουδετεροποίηση των παραγωγικών και κοινωνικών σχέσεων.

Μετά τις εκλογές του Ιουλίου 2019, οπότε και εγκαθιδρύθηκε συγκεκριμένο κυβερνητικό σύστημα, παρατηρούμε τα εξής:

Στον χώρο των ΜΜΕ επιβλήθηκε αυστηρό μονοκομματικό καθεστώς ενημέρωσης και πληροφόρησης. Οι αρμόδιες «ανεξάρτητες» Αρχές αδρανούν, κάτω από αφόρητες πιέσεις.

Η κατάφωρη βία της εξουσιαστικής καταστολής μετατρέπει το κράτος δικαίου σε αστυνομικό κράτος.

Η κρατική συμπεριφορά απέναντι σε πρόσφυγες και μετανάστες (π.χ. επαναπροωθήσεις) παραβιάζει κάθε έννοια διεθνούς, συνταγματικού και ποινικού δικαίου.

Ωμές παρεμβάσεις σε εξελισσόμενες δικαστικές διαδικασίες.

Συνταγματικός και δικονομικός ευτελισμός κοινοβουλευτικών διαδικαστικών κανόνων (βλέπε λειτουργούσα προκαταρκτική).

Αρρηκτες σχέσεις μεταξύ κυβέρνησης και φιλικής επιχειρηματικότητας. Επιχειρηματική διακυβέρνηση.

Διεύρυνση αναδιανομής και ανισοτήτων (πλήγμα στο κοινωνικό κράτος). Οι παραγωγικές και κοινωνικές σχέσεις περιγράφονται ως αταλάντευτα καπιταλιστικές, παρά το άρθρο 106 του Συντάγματος, σύμφωνα με το οποίο «για την προστασία του γενικού συμφέροντος το κράτος προγραμματίζει και συντονίζει την οικονομική δραστηριότητα στη χώρα» και «ιδιωτική οικονομική πρωτοβουλία δεν επιτρέπεται να αναπτύσσεται σε βάρος της ελευθερίας και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας ή προς βλάβη της εθνικής οικονομίας».

Νομοθετήματα καταστροφικά για το περιβάλλον απέναντι στο άρθρο 24 του Συντάγματος, σύμφωνα με το οποίο «η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του κράτους και δικαίωμα του καθενός».

Οι μειονότητες (φυλετικές, θρησκευτικές, ερωτικές) υπό διωγμό στο περιθώριο.

Η ευρύτερη παιδεία ως εργαλείο του πιο φανατικού σκοταδισμού.

Το σύνολο των δικαιωμάτων εν κινδύνω. Ο πολίτης μέχρι τώρα απόμακρος και αποστασιοποιημένος.

Ως συμπέρασμα. Οι συνταγματικοί συμβολισμοί υπό κατάρρευση. Για πρώτη φορά μετά το 1975, δηλαδή, εξαντλούνται ανατρεπόμενες οι εγγυήσεις τήρησης του Συντάγματος.

Ως πρόταση. «Προφανώς και θα γίνει του πεζοδρομίου με την πολιτική, τα ψέματα, τις απάτες, την πλαστογραφία, τις αρπαχτές, τα μέσα, τη θολούρα και τη μαγκούρα τους. Μέσα και έξω από τη Βουλή. Το Σύνταγμα παρέχει όπλα σε όσους επιμένουν ότι ένα και ένα ίσον δύο και όχι είκοσι δύο. Οτι η απεργία, η διαδήλωση, η διαμαρτυρία, η αντίσταση, είναι δικαίωμα και όχι α λα καρτ παροχή. Κι ότι αυτό που σχεδιάζουν είναι κοινωνική μαυρίλα με ή χωρίς Μνημόνιο. Στο πεζοδρόμιο θα κριθούν –πάλι– όλα» (Θανάσης Καρτερός, «Επί του πεζοδρομίου», «Αυγή της Κυριακής», 24/5/2020).

*Ομότιμος καθηγητής, πρώην αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Αιγαίου

2024 © left.gr | στείλτε μας νεα, σχόλια ή παρατηρήσεις στο [email protected]
§ Όροι χρήσης για αναδημοσιεύσεις Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση 3.0 Μη εισαγόμενο (CC BY-NC 3.0)