Με το πρόσχημα της παράτασης της προστασίας από τους πλειστηριασμούς, παρατείνεται το καθεστώς ομηρίας των οφειλετών, που ισχύει τα τελευταία χρόνια, χωρίς να δίνεται μια λύση στο πρόβλημά τους.
Από την άλλη πλευρά είναι γεγονός ότι ουσιαστικά οι πλειστηριασμοί έχουν ήδη απελευθερωθεί από την 1/1/2014 και όλοι οι δανειολήπτες, που αντιμετωπίζουν αδυναμία αποπληρωμής των υποχρεώσεών τους, κινδυνεύουν να χάσουν το σπίτι τους.
Ας δούμε αναλυτικά τι ισχύει :
Σύμφωνα με το νέο νόμο, προβλέπεται να γίνεται χρήση της προστασίας από τον πλειστηριασμό της πρώτης κατοικίας, από όλους τους οφειλέτες ανεξάρτητα ιδιότητας. Δηλαδή άνεργοι, μισθωτοί και συνταξιούχοι ιδιωτικού και δημοσίου τομέα, ελεύθεροι επαγγελματίες, έμποροι, επιτηδευματίες, ιδιώτες. Όμως στην πραγματικότητα δεν εντάσσεται μεγάλο μέρος αυτών των οφειλετών λόγω των κριτηρίων που έχουν τεθεί και πρέπει να ισχύουν σωρευτικά.
Συγκεκριμένα τα κριτήρια αυτά είναι:
Ετήσιο οικογενειακό καθαρό εισόδημα μικρότερο ή ίσο των 35.000 ευρώ (καθαρό).
Συνολική αξία κινητής και ακίνητης περιουσίας μικρότερη ή ίση με 270.000 ευρώ. Aπό το ποσό αυτό, το σύνολο των καταθέσεων και των κινητών αξιών του οφειλέτη στην Ελλάδα και στο εξωτερικό δεν πρέπει να υπερβαίνει το ποσό των 15.000 € με βάση στοιχεία της 20ής Νοεμβρίου 2013. Εξαίρεση αποτελούν καταθέσεις που αφορούν περιοδικές παροχές από συνταξιοδοτικά και ασφαλιστικά προγράμματα
Αντικειμενική αξία κατοικίας μέχρι 200.000 €
Για οικογένειες με τρία και περισσότερα παιδιά, για άτομα με αναπηρία 67% και άνω, για όσους βαρύνονται φορολογικά από άτομα με αναπηρία 67% και άνω, τα όρια των σωρευτικών προϋποθέσεων προσαυξάνονται σε ποσοστό 10%.
Σε ό,τι αφορά τους οφειλέτες με μηδενικό εισόδημα ή ανέργους με μοναδικό εισόδημα το επίδομα ανεργίας, και εφόσον πληρούν τις σωρευτικές προϋποθέσεις του νόμου, προβλέπεται αναστολή πλειστηριασμών χωρίς να υπάρχει υποχρέωση οποιασδήποτε καταβολής.
Η Κυβέρνηση έχει ανακοινώσει ότι η προστασία καλύπτει 9 στους 10 οφειλέτες, στελέχη αγοράς ισχυρίζονται ότι καλύπτονται 7 στους 10, αλλά η σκληρή πραγματικότητα θα δείξει ότι από τα 200.000 νοικοκυριά, που ήταν σε προστασία σύμφωνα με το προηγούμενο καθεστώς περισσότερα από το 40 % κινδυνεύουν με κατάσχεση.
Το πρώτο που πρέπει να επισημανθεί είναι ότι οι αντικειμενικές αξίες είναι πλασματικά πολύ μεγαλύτερες από τις εμπορικές κυρίως σε αγροτικές ιδιοκτησίες (αγροκτήματα, αγροτικές κατοικίες κ.λ.π.) αλλά και σε αστικές ιδιοκτησίες. Το γεγονός αυτό δεν έχει ειπωθεί από τους κυβερνητικούς εκπροσώπους και αποφεύγεται να αναλυθεί επιμελώς, αλλά αποτελεί σημαντικό παράγοντα, έτσι ώστε να μην είναι δυνατόν να εκπληρώνεται ούτε το κριτήριο της αντικειμενικής αξίας της κατοικίας, αλλά και στις περιπτώσεις που η αντικειμενική αξία είναι χαμηλότερη από 200.000 € δεν εκπληρώνεται το κριτήριο της συνολικής αξίας κινητής και ακίνητης περιουσίας.
Για παράδειγμα αν το σπίτι του δανειολήπτη έχει αντικειμενική αξία 210.000 € δεν εντάσσεται στο νόμο. Αν η συνολική αξία της περιουσίας του δανειολήπτη είναι 300.000 € επίσης δεν εντάσσεται. Το κριτήριο της συνολικής αξίας της περιουσίας είναι αυτό, που απορρίπτει πολλούς οφειλέτες από την ένταξη στο νόμο λόγω των πλασματικών αντικειμενικών αξιών ιδιαίτερα στην αγροτική περιουσία.
Η απάντηση ότι οι δανειολήπτες αυτοί καλύπτονται από το νόμο Κατσέλη ή από το νόμο 4161, που εξακολουθούν να ισχύουν δεν ευσταθεί για τους εξής λόγους :
Ο νόμος 3869 (Κατσέλη) αλλά και ο 4161/13 δεν καλύπτουν όλους τους δανειολήπτες, αλλά μόνο τους μισθωτούς, συνταξιούχους και μικρό αριθμό ελεύθερων επαγγελματιών. Οι έμποροι και εκείνοι που έχουν επιχειρήσεις που κινδυνεύουν να καταρρεύσουν δεν καλύπτονται.
Ακόμη και αν ανήκουν στις κατηγορίες, που εντάσσονται στο νόμο 4161 θα πρέπει να καλύπτουν σωρευτικά ένα μεγάλο αριθμό κριτηρίων, γεγονός που μειώνει σε μεγάλο βαθμό την πιθανότητα ένταξής τους.
Η ρύθμιση Παπαθανασίου, που προέβλεπε προστασία για όλους τους δανειολήπτες ανεξάρτητα κατηγορίας και για ποσό οφειλών μέχρι 200.000 €, έχει καταργηθεί. Για οφειλές προς Δημόσιο, ασφαλιστικά ταμεία και ΔΕΚΟ αλλά και σε τρίτους δεν υπάρχει καμία προστασία.
Τονίζεται ιδιαίτερα ότι όσοι καλύπτονται από το νέο νόμο πρέπει να προχωρήσουν σε συγκεκριμένες κινήσεις για να μην χάσουν την ευκαιρία προστασίας. Δηλαδή έχουν υποχρέωση υποβολής στον δανειστή, μέχρι τις 31 Ιανουαρίου 2014 ή εντός δύο μηνών από την επίδοση διαταγής προς εκτέλεση, υπεύθυνης δήλωσης, στην οποία θα αναγράφονται τα πλήρη στοιχεία του, λεπτομερή και επικαιροποιημένα στοιχεία επικοινωνίας, περιγραφή, που να αποδεικνύει ότι πληροί τις προϋποθέσεις και αναλυτική κίνηση των λογαριασμών που ξεπερνούν το ποσό των 1.000 ευρώ τους τελευταίους είκοσι τέσσερις μήνες.
Επίσης ο νόμος δίνει το δικαίωμα στον δανειστή κατά τη διάρκεια απαγόρευσης του πλειστηριασμού να καλέσει τον οφειλέτη να προσκομίσει μέσα σε προθεσμία ενός μηνός δικαιολογητικά που αφορούν τις ιδιοκτησίες του, φορολογικά αποδεικτικά, αποδεικτικά καταθέσεων και κινήσεων λογαριασμών καταθέσεων τους, κινητών αξιών κα πληθώρα άλλων.
Επιπλέον, οι δανειολήπτες, που δεν εντάσσονται στο νέο νόμο θα πρέπει να κινηθούν με βάση τα νέα δεδομένα.
Όπως φαίνεται μέσα στους στόχους του νέου νόμου ήταν και η προστασία των τραπεζών από την πλευρά της διακοπής του παγώματος των σχέσεων των τραπεζών με τους οφειλέτες. Προκειμένου να σώσουν την κύρια κατοικία τους, οι δανειολήπτες θα πρέπει να καταβάλλουν μία δόση, που ξεκινά από τα 42 € για οικογενειακά εισοδήματα 5.000 € και φθάνει τα 458 € για εισοδήματα 35.000 €., ποσά, που δεν θεωρούνται μικρά σε ορισμένες περιπτώσεις αυξημένων αναγκαίων οικογενειακών δαπανών. Σε κάθε περίπτωση όμως είναι ευνοϊκή ρύθμιση για τις τράπεζες, που θα δουν τα δάνειά τους να «πρασινίζουν».
Ενδιαφέρον είναι να δούμε τι γίνεται με το δάνειο από τη στιγμή, που ο δανειολήπτης εντάσσεται στις διατάξεις του νόμου και πληρώνει την υποχρεωτική δόση. Δηλαδή αν επιμηκύνεται η διάρκεια του δανείου, αν αλλάζει το επιτόκιο κ.α. Η απάντηση είναι ότι θα αποφασισθεί από την τράπεζα ανάλογα με το ύψος του εισοδήματος, επομένως και της δόσης που μπορεί να δίνει ο δανειολήπτης. Όσοι έχουν εισοδήματα από 20.000 έως 35.000 ευρώ (καθαρά), όπως φημολογείται από τις τράπεζες, θα ενταχθούν σε ένα από τα προγράμματα ρυθμίσεων, που εφαρμόζουν οι τράπεζες.
Σε γενικές γραμμές προβλέπουν επιμήκυνση του δανείου έως 40 χρόνια, δηλαδή αν το δάνειο ήταν για 25 χρόνια μπορεί να επιμηκυνθεί μέχρι τα 40, υπό την προϋπόθεση ότι στη λήξη του ο κύριος κάτοχος δεν θα είναι άνω των 75 ετών. Σε αντίθετη περίπτωση βασικός δικαιούχος γίνεται ο νεότερος συνδικαιούχος ή μπαίνει στη σύμβαση το παιδί. Έτσι λοιπόν οι τράπεζες προσπαθούν να υποθηκεύσουν και το μέλλον των παιδιών, που στην προσπάθειά τους να σώσουν το σπίτι των γονιών τους, θα αναγκαστούν να επωμισθούν το βάρος ενός δανείου, που δεν έχουν επιλέξει. Επίσης με την επιμήκυνση θα υπάρξει όφελος για τις τράπεζες αφού θα εισπράξουν περισσότερους τόκους, ενώ οι οφειλέτες θα έχουν αύξηση των υποχρεώσεών τους.
Το μεγάλο ερωτηματικό προκύπτει για τους όσους οφειλέτες έχουν υποστεί μείωση εισοδήματος, αλλά οριακά είναι συνεπείς στις υποχρεώσεις τους, ενώ δεν εντάσσονται στη ρύθμιση. Οι πληροφορίες μας είναι ότι ετοιμάζεται πλαίσιο ρύθμισης σύμφωνα με το οποίο προβλέπεται ότι ο δανειολήπτης αναλαμβάνει να πληρώσει για το 70% του δανείου, που έχει λάβει. Το υπόλοιπο 30% θα παγώσει, χωρίς καμία επιβάρυνσή του.
Το καθεστώς θα ισχύσει τουλάχιστον για 10 χρόνια και ο κάτοχος του δανείου θα αναλάβει την υποχρέωση να πληρώνει σε μηνιαία βάση το ποσό του τοκοχρεωλυσίου, δηλαδή τόκο και κεφάλαιο. Εφόσον στη 10ετία είναι συνεπής και έχει αποπληρώσει το σύνολο ή μέρος του 70% του δανείου, τότε η τράπεζα θα σβήσει το υπόλοιπο 30%. Ουσιαστικά, αν ισχύσει αυτό το πλαίσιο, ο δανειολήπτης μειώνει το δάνειό του κατά 30%, αφού αποπληρώνει και κεφάλαιο, όχι μόνο τόκους.
Οι τράπεζες καθαρίζουν τους ισολογισμούς τους και έχουν μόνο πράσινα εξυπηρετούμενα δάνεια, με αποτέλεσμα άμεση μείωση των κεφαλαιακών απαιτήσεων τους. Για περιπτώσεις δανείων, στις οποίες ο οφειλέτης δεν μπορεί να ανταποκριθεί το πιθανότερο είναι ότι η τράπεζα θα του ζητήσει να επιστρέψει την κυριότητα της κατοικίας (δηλαδή ένα είδος κατάσχεσης) και να πληρώνει ουσιαστικά ένα ενοίκιο (με όρους αγοράς) για κάποια χρόνια. Μετά θα επανεκτιμηθεί η κατάσταση. Μια τέτοια οριζόντια εφαρμογή δημιουργεί τεράστια ανισότητα, επειδή ευνοεί τους έχοντες (δηλαδή εκείνους που δεν αντιμετωπίζουν έντονο πρόβλημα επιβίωσης) και τους χαρίζει το 30 % του δανείου. Όμως για εκείνους, που έχουν διαπιστωμένη αδυναμία αποπληρωμής, έστω και αν είναι ανάπηροι ή ανήκουν στους ασθενέστερους οικονομικά πολίτες δεν θα υπάρξει καμία διαγραφή, αλλά τελικά οι υποχρεώσεις τους με την επιμήκυνση θα αυξηθούν και οι ίδιοι θα αναγκαστούν να παραχωρήσουν την κυριότητα του σπιτιού τους και να καταβάλλουν ένα ενοίκιο για κάποια χρόνια μέχρι να αποκατασταθεί η αγορά ακινήτων και να επιτραπεί στις τράπεζες να εκπλειστηριάσουν τα ακίνητα που θα κατέχουν. Μια τέτοια ρύθμιση, φημολογείται, ότι προωθείται από τους κυβερνητικούς κύκλους αλλά και από την Τράπεζα της Ελλάδος.
Έτσι συμπεραίνεται ότι ο σχεδιασμός των ρυθμίσεων δεν γίνεται για την ανακούφιση των οφειλετών, που στενάζουν κάτω από το βάρος των υποχρεώσεών τους και αντιμετωπίζουν προβλήματα επιβίωσης, αλλά για να ελαφρύνουν τους ισολογισμούς των τραπεζών και να επιβραβεύσουν τους οφειλέτες, που έχουν κάποια εισοδήματα, έτσι ώστε να έχουν δυνατότητα αποπληρωμής του μεγαλύτερου μέρους των οφειλών τους.
Αναρωτήθηκε κανείς ποιοι είναι εκείνοι, που έχουν τη δυνατότητα να αποπληρώνουν το 70 % της δόσης τους ; Θεωρούμε ότι παρά τις δηλώσεις και τις εξαγγελίες της κυβέρνησης κανείς δεν περίμενε την εφαρμογή κάποιων ρυθμίσεων σε όφελος των αδυνάτων και των ασθενέστερα οικονομικά πολιτών .
Η λύση στο πρόβλημα των κόκκινων δανείων εκτός από την πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ για παράταση του καθεστώτος προστασίας και απαγόρευση της πώλησης των κόκκινων δανείων σε ξένα funds, θεωρούμε ότι είναι η άμεση θεσμοθέτηση ενός πλαισίου ρύθμισης των τραπεζικών οφειλών με βάση καθορισμένες απαραίτητες δαπάνες διαβίωσης των νοικοκυριών, έτσι ώστε η εξυπηρέτηση των δανειακών υποχρεώσεων να γίνεται από το περίσσευμα και όχι από το υστέρημα του οικογενειακού εισοδήματος. Παράλληλα θα πρέπει να περιλαμβάνει διαγραφή των οφειλών, που δεν υπάρχει η δυνατότητα να αποπληρωθούν, για την ανακούφιση των δανειοληπτών. Να δοθεί προτεραιότητα σε εκείνους, που είναι χρόνια ασθενείς, ανάπηροι, άνεργοι, απολυμένοι και ανήκουν σε οικογένειες, που δεν έχουν ούτε έναν εργαζόμενο.
Η εφαρμογή της πρότασή μας στοχεύει στην πραγματική ανακούφιση των δανειοληπτών, στην εξυγίανση των τραπεζών αλλά και στη σταθεροποίηση της αγοράς ακινήτων, ως απαραίτητες συνθήκες οικονομικής ανάκαμψης. Ο ΣΥΡΙΖΑ είχε έγκαιρα προειδοποιήσει ότι το πρόγραμμα ανακεφαλαιοποίησης έπρεπε εξαρχής να συνδυαστεί με ένα αποτελεσματικό συνολικό σχέδιο διαχείρισης των κόκκινων δανείων, προκειμένου να σταθεροποιηθεί πραγματικά το τραπεζικό σύστημα, εξασφαλίζοντας τη δυνατότητα παροχής ρευστότητας στην ελληνική οικονομία, αλλά και να ανακουφιστούν με κοινωνικά δίκαιο τρόπο τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά.
Καμία προσπάθεια οικονομικής και κοινωνικής ανάταξης, παραγωγικής ανασυγκρότησης, εξόδου από την οικονομική κρίση, δεν μπορεί να επιτύχει αν δεν αντιμετωπιστεί με άμεσο και ουσιαστικό τρόπο το πρόβλημα της υπερχρέωσης των νοικοκυριών της πόλης και των αγροτικών περιοχών, των επαγγελματιών, των αυτοαπασχολούμενων και των μικρομεσαίων επιχειρηματιών.
