Ξεφυλλίζοντας το (μάλλον φτωχό) πρόγραμμα της Λυρικής για το μπαλέτο Ρωμαίος και Ιουλιέττα (μουσική Προκόφιεφ, χορογραφία Τζανέλλα), το μάτι πέφτει σε μια «λεπτομέρεια».  Είναι στο ένθετο με το καστ: «Ντανίλο Ζέκα, Ρωμαίος. Γεννήθηκε στα Τίρανα όπου σπούδασε στην Κρατική Ακαδημία Χορού (1992/96). Την περίοδο 1996/7 συμμετείχε στα Μπαλέτα της Κρατικής Όπερας της Αλβανίας. Το 1997 χόρεψε στη Γενεύη και εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα, όπου συνεργάστηκε κτλ κτλ». Λίγες σελίδες ποιο πέρα, άλλη μια λεπτομέρεια: «Μπλέντι Λατίφι, Μπενβόλιος. Γεννήθηκε στα Τίρανα. Σπούδασε στην Κρατική Ακαδημία Χορού των Τιράνων και το 1988 έγινε μέλος του Μπαλέτου της Κρατικής Όπερας Αλβανίας (Corps de Ballet). Από το 1991 και εξής συνεργάστηκε με διάφορες ελληνικές ομάδες χορού κτλ κτλ».

Η «λεπτομέρεια» που χτυπάει στο μάτι είναι βέβαια η εθνική καταγωγή των δύο πρωτοκλασάτων χορευτών της Λυρικής. Το βαθιά ριζωμένο μέσα μας στερεότυπο λέει ότι ένας Αλβανός μπορεί να είναι οικοδόμος, υδραυλικός κι εργάτης γης∙ μπορεί επίσης να είναι ληστής κι έμπορος ναρκωτικών –αυτές είναι μάλιστα οι ιδιότητες που ανακαλεί συνήθως ο νους μας στο άκουσμα της λέξης. Αλλά να υπάρχουν Αλβανοί «αστέρια» του Μπαλέτου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής; Αλβανοί που να χορεύουν με ευαισθησία και τεχνική επάρκεια δύο από τους μεγάλους ρόλους του κλασικού ρεπερτορίου της ορχηστικής τέχνης; Πόσο μάλλον όταν οι δύο χορευτές ανδρώθηκαν καλλιτεχνικά στη γείτονα, και όχι σε κάποιο μητροπολιτικό κέντρο της Δυτικής Ευρώπης… Μα μπορεί η Αλβανία να βγάζει σημαντικούς χορευτές του κλασικού μπαλέτου, οι οποίοι μάλιστα να είναι τόσο καλοί ώστε να κάνουν καριέρα στην Ελλάδα των εκατοντάδων σχολών χορού;

Η απάντηση είναι βέβαια ναι, η Αλβανία βγάζει σπουδαίους χορευτές. Μπορεί να το πιστοποιήσει το κοινό που κατέκλυσε το Μέγαρο για να χειροκροτήσει τον Ρωμαίο και την Ιουλιέττα της Λυρικής. Το κοινό αυτό που επευφήμησε τους Έλληνες χορευτές και τις Ελληνίδες χορεύτριες, εξίσου με τους ξένους συναδέλφους τους. Γιατί το κοινό χειροκροτεί όχι με βάση την εθνικότητα του καλλιτέχνη, αλλά με βάση το αν ο καλλιτέχνης μπόρεσε να το συγκινήσει. Γι’ αυτό άλλωστε το ελληνικό κοινό, που γενικά δεν φείδεται επευφημιών, έχει «υιοθετήσει» στο παρελθόν καλλιτέχνες όπως ο Νουρέγιεφ και ο Μορίς Μπεζάρ, αλλά και πιο πρόσφατα η Σιλβί Γκιλέμ.  Στις τέχνες ο καλός αποθεώνεται, ακόμα και αν κατάγεται από το Δέλτα του Κενταύρου.

Αφού λοιπόν είναι καταφατική η απάντηση στο αν η Αλβανία βγάζει πολύ καλούς χορευτές, εύλογα γεννιούνται τρία ερωτήματα. Το πρώτο είναι αν μπορούμε να σκεφτούμε την πραγματικότητα που ζούμε (αυτήν την τόσο πολύπλοκη πραγματικότητα…) πέρα από τα κυρίαρχα στερεότυπα. Το στερεότυπο είναι ένας πολύ απλός τρόπος για να οργανώνει κανείς την αντίληψη του για τον κόσμο (γι’ αυτό πολλές φορές είναι αναγκαίο) και συνήθως έχει σαν αφετηρία μια αληθή διαπίστωση. Είναι αλήθεια λοιπόν ότι οι Αλβανοί (οι μετανάστες εν γένει) είναι συνήθως χειρώνακτες εργάτες. Είναι επίσης ότι αρκετοί μετανάστες (όπως άλλωστε κι ένας διαρκώς αυξανόμενος αριθμός Ελλήνων) βγάζει τα προς το ζην παρανομώντας. Αν μείνει κανείς όμως προσκολλημένος στο στερεότυπο (που όπως είπαμε έχει σαν αφετηρία αληθείς διαπιστώσεις) καταλήγει στη διαστρέβλωση της πραγματικότητας. Οι μετανάστες δεν είναι μόνο εργάτες ή παράνομοι, αλλά και χορευτές (όπως είδαμε), καθηγητές, νοσηλευτές, δικηγόροι, μεταφραστές, τεχνικοί ηλεκτρονικών υπολογιστών και άλλα πολλά.  Για την ακρίβεια, το εν λόγω στερεότυπο (που καλλιεργείται συστηματικά από τα ΜΜΕ) καλύπτει ένα μικρό μόνο κομμάτι της μεγάλης πραγματικότητας της μετανάστευσης: Σπανίως (σχεδόν ποτέ δηλαδή) βλέπουμε τους μετανάστες στις τηλεοράσεις ως άξιους επαγγελματίες. Όπως επίσης δεν τους βλέπουμε ως θύματα (και όχι θύτες) εγκληματικών πράξεων. Δεν υπάρχει δηλαδή ρεπορτάζ για το μετανάστη που δούλευε στα χωράφια και όταν ήρθε η ώρα της πληρωμής το αφεντικό φώναξε την αστυνομία να τον πιάσει γιατί δεν είχε χαρτιά∙ ή δεν θα γίνει ειδική εκπομπή για τη μετανάστρια που κάποιος «Γιώργος» της υποσχέθηκε δουλειά στην Ελλάδα για να τη βγάλει εντέλει στο κλαρί. Ενώ λοιπόν είναι αλήθεια ότι  μετανάστες είναι και εργάτες και παράνομοι, εντούτοις, το να γενικεύουμε αυτή τη μερική αλήθεια ισοδυναμεί τελικά με ένα ολόκληρο ψέμα.

Το δεύτερο ερώτημα είναι τι θα είχε συμβεί αν όντως είχε τεθεί σε εφαρμογή το σύνθημα «να φύγουν όλοι οι ξένοι». Το ερώτημα βέβαια είναι υποθετικό, μια άσκηση του νου. Το να διωχτούν κάποιες εκατοντάδες χιλιάδες από την Ελλάδα και κάποια εκατομμύρια απ’ όλη την Ευρώπη, είναι αδύνατο. Πρόκειται για κάτι πιο απίθανο ακόμα από την εγκαθίδρυση της παγκόσμια ειρήνης. Ας πούμε όμως για την οικονομία της κουβέντας ότι θα  μπορούσε να γίνει. Η πρώτη άμεση επίπτωση θα ήταν ότι το μπαλέτο της Λυρικής θα αντιμετώπιζε φαινόμενα διάλυσης. Με μια πρόχειρη ματιά στο καστ βλέπουμε έναν Ιταλό χορογράφο, και από τους χορευτές, δύο Αλβανούς, έναν Ρουμάνο, έναν Λευκορώσο κι έναν Σέρβο –ίσως να υπάρχουν και άλλοι. Εν ολίγοις, η Λυρική θα είχε πρόβλημα να ανεβάζει πολυπρόσωπες παραγωγές (αφού φαίνεται ότι δεν μπορεί να βρει εύκολα ικανούς Έλληνες χορευτές), κάτι που θα έκανε την πολιτιστική παραγωγή μας φτωχότερη. Ανάλογα φαινόμενα θα είχαμε και σε άλλους κλάδους της οικονομίας, από τη γεωργία ως τη φροντίδα αρρώστων και ηλικιωμένων. Αν μπορούσε λοιπόν να εφαρμοστεί  το έτσι κι αλλιώς ουτοπικό σύνθημα «να φύγουν όλοι οι ξένοι» δεν θα καταστρέφαμε μόνο τις ζωές χιλιάδων έντιμων ανθρώπων που πασχίζουν με πολύ ιδρώτα να ζήσουν απ’ τη δουλειά τους, αλλά θα κάναμε πιο φτωχή την οικονομία και τον πολιτισμό της χώρας μας.

Το τρίτο και τελευταίο ερώτημα που προκύπτει από τη διαπίστωση περί πολύ καλών Αλβανών χορευτών, είναι το ποιους θέλουμε τελικά να μετέχουν της κοινής Ελληνικής πατρίδας. Είναι άραγε πιο «Έλληνες» απ’ τους Ζέκα και Λατίφι, οι «εγέρθητοι Καιάδες» που το μόνο που ξέρουν είναι να ανοίγουν κεφάλια και τραγουδάνε ύμνους για το Άουσβιτς; Μήπως είναι πιο αναγκαίος σε αυτήν την Ελληνική πατρίδα ο αλλοεθνής που δημιουργεί και σέβεται το κοινωνικό σύνολο, από τον ντόπιο που έχει κάνει ιδεολογία τη βαρβαρότητα και σπέρνει το φόβο; Μήπως τελικά αυτή η κοινή Ελληνική πατρίδα θα ήταν πολύ πιο φτωχή και μίζερη χωρίς τους Αλβανούς χορευτές της Λυρικής, αλλά θα μπορούσε να ζήσει μια χαρά χωρίς τους Έλληνες νοσταλγούς του Ολοκαυτώματος; Η απάντηση που θα δώσουμε, θα καθορίσει εν πολλοίς την πορεία της κοινωνίας μας στο άμεσο μέλλον.

Αναδημοσίευση: rednotebook