Η πολιτική και η άσκησή της είναι λόγος και πρακτικές σε ένα δεδομένο πεδίο. Πέρα από το περιεχόμενο του λόγου, σημασία έχει και η εκφορά του. Αποτυπώνει και μαρτυρά το ήθος άσκησης της εξουσίας, τη στάση σε φίλους και ανταγωνιστές. Συνιστά μέρος του πολιτικού πολιτισμού.
Στα συντόμως δύο χρόνια διακυβέρνησής της, η σημερινή κυβέρνηση δεν τα πηγαίνει καθόλου καλά στο ζήτημα της εκφοράς του λόγου. Ανεξάρτητα από τα αίτια, μπορούμε να της προσάψουμε έναν στιλ διακυβέρνησης πρωτόγνωρο. Στον αντίποδα του «σεμνά και ταπεινά» προηγούμενων νεοδημοκρατικών κυβερνήσεων - έστω σε επίπεδο λόγου.
Συστηματική επιθετικότητα σε φορείς και κομματικούς ανταγωνιστές, παντελής απουσία διαλόγου, διαρκής μέριμνα απαξίωσής τους. Αυταρέσκεια με μπόλικη αλαζονεία. Σύμβολο της πολιτικής αυτής ο πρώην κυβερνητικός εκπρόσωπος Στ. Πέτσας, ο οποίος ξεπερνούσε τον εαυτό του στην απαξίωση ανταγωνιστών ακόμη και σημαινόντων πολιτειακών προσώπων. Ταυτόχρονα, πολλοί υπουργοί πολιτεύονται και νομοθετούν ως κάτοχοι της αλήθειας, ως εκφραστές κοινού καλού.
Η κυβερνητική στάση άρχισε να ενοχλεί όλο και πιο πολύ, να θυμώνει. Εγινε ακόμη πιο ενοχλητική μετά από πρακτικές που μόνο φιλελεύθερες δεν μπορεί να τις πει κανείς. Καταπάτηση θεσπισμένων κανόνων, απευθείας αναθέσεις, δώρα σε κολλητούς, διορισμούς «ημετέρων», αγνόηση των άλλων, αιφνιδιασμοί, παραποίηση συμβάντων και δεδομένων. Ολα αυτά άρχισαν να φουσκώνουν το κύμα του θυμού και της οργής. Μπορεί οι θυμωμένοι να μην ήταν και ενδεχομένως να μην είναι ούτε σήμερα τόσοι που να γκρεμίσουν την κυβέρνηση. Αποτελεί όμως κοινό μυστικό ότι τα συναισθήματα βαραίνουν στην πολιτική σκηνή, θεριεύουν ακόμη και σε κοινωνίες πολύπλοκες, όπως οι σημερινές, απλώνονται σαν τη φωτιά, μπορούν να ανατρέψουν συσχετισμούς και καταστάσεις.
Ηδη τα συναισθήματα αυτά παράγουν απτά αποτελέσματα. Ολο και περισσότεροι ενεργοποιούνται στον δημόσιο χώρο, συμμετέχουν σε διαδηλώσεις, σε φόρα. Προϊόν των συναισθημάτων αυτών είναι ένα γενικευμένο αίσθημα ασφυξίας προερχόμενο όχι μόνο από την πανδημία αλλά και από τις συγκεκριμένες κυβερνητικές πρακτικές. Παράγωγό τους, οι σφοδρές αντιδράσεις στον δημόσιο χώρο, μεταξύ τους και οι ποικιλόμορφες παρεμβάσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: από τις ειρωνικές αντιδράσεις σε κυβερνητικά στελέχη μέχρι τις μαζικότατες αποδοκιμασίες των αναρτήσεων του Κυριάκου Μητσοτάκη.
Οδηγούμαστε προοδευτικά σε μια κατάσταση όπου αυξανόμενο μέρος του πληθυσμού όχι απλά δεν ακούει την κυβέρνηση, την ειρωνεύεται. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ειδικός για να κατανοήσει ότι δεν υπάρχει δεινότερη κατάσταση για μια κυβέρνηση, για έναν πρωθυπουργό, από το να μην τους παίρνει στα σοβαρά σημαντικό τμήμα του πληθυσμού, ιδιαίτερα νέοι.
Στην πρόσφατη συζήτηση σε επίπεδο αρχηγών κομμάτων στη Βουλή είδαμε έναν κάπως διαφορετικό πρωθυπουργό. Υπερόπτης και αμήχανος, αλλά ταυτόχρονα πιο ανοιχτός και πιο διαλλαχτικός, έτοιμος, κατά δήλωσή του, να ακούσει και τις προτάσεις των άλλων, της αντιπολίτευσης. Ταυτόχρονα, καίτοι έκδηλος, ήταν λιγότερο έντονος ο μεσσιανικός του λόγος. Θα μπορούσε να αποδώσει κανείς την σε πρώτη ματιά πιο διαλλακτική στάση του πρωθυπουργού στις αυξανόμενες δυσκολίες της κυβέρνησης σε πλείστα μέτωπα, τις πολλαπλές πιέσεις που της ασκούνται και, βεβαίως, τις δημοσκοπήσεις που αποτυπώνουν τη διαρκώς διογκούμενη μη αποδοχή των κυβερνητικών πρακτικών, την εκλογική της φθορά.
Ακόμη και έτσι, μια μεταστροφή στο ήθος της διακυβέρνησης είναι καλοδεχούμενη. Θα άλλαζε η προσέγγιση της διακυβέρνησης, θα διευρύνονταν τα περιθώρια διαλόγου με τα κόμματα και τους κοινωνικούς φορείς. Με δύο λόγια, μια τέτοια στροφή θα ήταν εκσυγχρονιστική, με την έννοια ότι θα συνέβαλε στη συγκρότηση πολιτικού πολιτισμού που σημαίνει έναν δημόσιο χώρο ανταλλαγής απόψεων και επιχειρημάτων στη βάση των οποίων θα μπορούσε να χαραχτεί η καλύτερη δυνατή πολιτική.
Πιθανολογώ ότι αυτή η μεταστροφή είναι συγκυριακή, δεν πρόκειται να ολοκληρωθεί. Δύο χρόνια κοντά ο κυβερνητικός λόγος έχει πολλά στοιχεία μεσσιανισμού. Στη λογική αυτή υλοποιήθηκαν πολιτικές σε μεγάλο βαθμό αυταρχικές, συγκροτήθηκαν ομάδες ανθρώπων μέσα και γύρω από την κυβέρνηση που συντηρούν τον λόγο αυτό και συντηρούνται από αυτόν. Μεταστροφή θα σήμαινε την περιθωριοποίηση πολλών από αυτούς - ιδιαίτερα εκείνων, και δεν είναι λίγοι, που βρέθηκαν αίφνης στον δημόσιο χώρο, χωρίς ιδιαίτερα εφόδια και περγαμηνές.
