Αρχή του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου η 1η Σεπτέμβρη 1939, αρχή σκοτεινής και φρικιαστικής πενταετούς περιόδου για την ανθρωπότητα. Βία και τρομοκρατία εντός της Γερμανίας στο όνομα της εθνικής καθαρότητας μετά την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία το 1933, επέκτασή τους στην κατεχόμενη Ευρώπη μετά το 1939. Γενικευμένη επίθεση στα δικαιώματα του ανθρώπου, στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια, στην ίδια τη ζωή.
Διωγμοί και στην ελεύθερη επιστημονική σκέψη, με συνέπεια επιστήμονες σαν τον Αϊνστάιν να γίνουν πρόσφυγες. Εισβολή και ναζιστική κατοχή της Ελλάδας από τον Απρίλη του 1941 ώς τον Οκτώβρη του 1944. Ζωτικός χώρος για το δόγμα Χίτλερ σήμαινε επεκτατισμό και πόλεμο. Ηττήθηκε, όμως, τελικά και παραδόθηκε άνευ όρων στις 9 Μαΐου 1945 η τελειότερη πολεμική μηχανή εκείνης της εποχής. Ιδεολογικά και πολιτικά είχε ηττηθεί νωρίτερα μέσα στους λαούς, που είχαν αναπτύξει αντιφασιστικά απελευθερωτικά κινήματα, όπως το ΕΑΜ στην πατρίδα μας.
Καρβούνης Νίκος, δημοσιογράφος και συγγραφέας, πρωτεργάτης του διεθνούς αντιφασισμού από τον Μεσοπόλεμο, μετέφρασε την «Καστανή Βίβλο», με περιεχόμενο τα πορίσματα της αντιδίκης του Λονδίνου, που ήταν η απάντηση στη δίκη της Λιψίας.
Λειτούργησε η προβοκάτσια αυτή ως μπούμερανγκ εναντίον του ναζιστικού καθεστώτος. «Μαύρα κοράκια με νύχια γαμψά / πέσανε πάνω στην εργατιά» τραγουδούσαν τότε, διαδηλώνοντας οι αντιφασίστες της Ευρώπης. «No pasaran» διακήρυσσε και η δημοκρατική Ισπανία μαζί με τις Διεθνείς Ταξιαρχίες. Ηττήθηκαν, όμως, από τον Φράνκο, που είχε την αμέριστη βοήθεια του Χίτλερ και του Μουσολίνι. Ξανά πόλεμος στην Ευρώπη και παγκοσμίως, μόλις εικοσιένα χρόνια μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1918). Ολοκληρωτικός πόλεμος πλέον, που καταργούσε τις διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στις αντιμαχόμενες ένοπλες δυνάμεις και τον άμαχο πληθυσμό.
«Ποτέ πια φασισμός – Ποτέ πια πόλεμος» το σύνθημα που υψώθηκε πάνω από τα ερείπια και τη φρίκη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, ύστερα από την αντιφασιστική νίκη. Ράκη ανθρώπινα βγήκαν ελεύθερα από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και εξόντωσης, Αουσβιτς, Νταχάου, Μπιρκενάου, Μαουτχάουζεν Στάλινγκραντ, η μάχη του έκρινε τον πόλεμο, μαζί με τη συγκρότηση της Αντιχιτλερικής Συμμαχίας (ΕΣΣΔ, ΗΠΑ, Βρετανία). Αλλιώς, δεν θα είχαν ηττηθεί οι δυνάμεις του Αξονα.
Τραγικό παιχνίδι και συνάμα δίδαγμα της Ιστορίας ότι σήμερα οδός Στάλινγκραντ υπάρχει στο Παρίσι αλλά όχι στη Μόσχα. Υπότροπη δεν θα γίνει η Γερμανία, όπου σήμερα έχουν ισχυρά θεμέλια ο αντιμιλιταρισμός και το κίνημα ειρήνης. Φασισμός σημαίνει πόλεμος, προειδοποιούσαν οι αριστερές δυνάμεις στη διάρκεια του Μεσοπολέμου. Τώρα οφείλουν σύσσωμες οι κοινωνίες της Ευρώπης να πουν: «Δεν θα ξεχάσουμε ποτέ – Δεν θα αφήσουμε να ξανασυμβεί».
Χατίρι στους νοσταλγούς του Χίτλερ δεν χωρεί, η δίκη τους να ολοκληρωθεί με πραγματική απόδοση δικαιοσύνης. Ψηλά οι σημαίες του αντιφασισμού για να σωθεί και η υπόθεση της Ενωμένης Ευρώπης. Ωρα για δράση, ιδιαίτερα από τα κινήματα της δημοκρατικής νεολαίας, που πάντοτε πρωταγωνίστησαν στους δημοκρατικούς και αντιφασιστικούς αγώνες.
* μέλος του Συμβουλίου Διεθνούς Γραφείου Ειρήνης
