Δεκέμβρης του 2008. Συμπυκνωμένη η δεκαετία του 2000 μέσα σε έναν μόνο μήνα. Μια εξέγερση-εικόνα από ένα συλλογικό μέλλον που αποδείχθηκε κατώτερο των περιστάσεων. Η δολοφονία ενός παιδιού αναδεικνύει όλες τις κοινωνικές αντιθέσεις. Δεν υπάρχει, ασφαλώς, αυθόρμητο: Υπάρχουν υπόγεια ρεύματα, και κάποτε ξεχειλίζει το καπάκι.
Η εξέγερση εκείνη ήταν η δεύτερη-μετά από αυτήν στα γκέτο του Παρισιού-εξέγερση σε ευρωπαϊκό έδαφος ενάντια στο νεοφιλελεύθερο καθεστώς: Διάλυση της κοινωνίας-το κράτος απογυμνωμένο από τις αναδιανεμητικές του πλευρές, περιορισμένο στον ρόλο διαχειριστή της καταστολής. Τα ζητήματα εξουσίας και των όρων της κοινωνικής αναπαραγωγής δεν έχουνε μπει όπως μπήκαν-έστω άγαρμπα, ανοργάνωτα, πρόχειρα-μέσα σε έναν μόνο μήνα, σε εκείνον τον μήνα, δεν έχουνε μπει, λοιπόν, σε κανένα σημείο της μετέπειτα, και ίσαμε εδώ, περίοδο της μνημονιακής υπαγωγής της χώρας. Όπου βασιλεύει η εξατομίκευση και ''το δίκιο'' των μεσοστρωμάτων!
Το πολιτικό περιβάλλον της εποχής: Βατοπέδι, Ζαχόπουλοι, υποκλοπές, κουμπάροι, Siemens, απαγωγή Πακιστανών, ζαρντινιέρες, πυρκαγιές του 2007, 28 δις στις τράπεζες, ανεργία και επισφάλεια για την νεολαία. Η κυβέρνηση Καραμανλή μπορεί να μοιάζει να υπήρξε έναν αιώνα πριν συγκριτικά με ό,τι έχει μεσολαβήσει, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ήταν μια διεφθαρμένη και λαομίσητη κυβέρνηση, βουτηγμένη στην διαφθορά, και που ήδη είχε εισάγει την Ελλάδα στις πύλες της μετέπειτα κρίσης. Ο κόσμος της εργασίας δοκίμαζε ήδη την ανασφάλιστη εργασία, οι νέοι μια διευρυμένη αγωνία. Οι τράπεζες και συνολικά η οικονομία της δανεικής υπερκατανάλωσης ένα γενικευμένο κραχ.
Ο Δεκέμβρης δεν θα μπορούσε να είναι απάντηση σε όλα αυτά. Καθώς δεν θα μπορούσε να αναδιοργανώσει ένα αποσαθρωμένο λαϊκό κίνημα, πόσο μάλλον να συγκροτήσει μαζικές κοινωνικές συσσωματώσεις. Ήταν, όμως, μια ερώτηση που μπήκε ανοιχτά. Και πρέπει να πούμε ότι πέρα από την-μάλλον ανώφελη-ριζοσπαστικοποίηση ενός κομματιού της νεολαίας, τα ερωτήματα απαντήθηκαν περισσότερο από την άλλη μεριά: Ακόμα περισσότερη καταστολή, ακόμα περισσότερη φτώχεια και εξατομίκευση.
Συχνά αποδίδεται στον Δεκέμβρη ένα μεγάλο βάρος: Το βάρος εκπροσώπησης ενός τεράστιου ιδεολογικοπολιτικόυ κενού από εκείνους που τον επικαλούνται. Σήμερα μπορούμε να πούμε απλώς ότι ένα κομμάτι της κοινωνίας μετρήθηκε υγιές στο τεστ αντοχής που της έκανε η Ιστορία. Με αντανακλαστικά και ψυχή. Το γεγονός ότι, επίσης διευρυμένα, από ένα άλλο κομμάτι μπήκε και το ελάχιστο ακόμα ερώτημα για το αν ίσως ήταν ο φόνος δικαιολογημένος καταδεικνύει ότι από τότε ήδη η κοινωνία βρισκότανε σε έσχατη σήψη και παρακμή, αλλά και ότι με αφορμή τον Δεκέμβρη αναδείχτηκαν τα δύο ρεύματα που έκτοτε συντροφεύουν μονίμως την κοινωνική διαπάλη: Της δημοκρατίας και του φασισμού.
Πέρα από την καθαρά πολιτική διαχείριση ένθεν κακείθεν του Δεκέμβρη, θυμάμαι έντονα την νέα αρχιτεκτονική όψη της πόλης, όπου μία οδός, μία πλατεία ή ένα κτίριο δεν είχανε πλέον ούτε την χρηστική, ούτε την αισθητική διάσταση που έχουν πάντα, θυμάμαι την απέραντη ζεστασιά ενός κόσμου που επιτέλους συναντιόταν. Το αναποδογύρισμα των ωρών, και ένα διάχυτο αίσθημα ότι όλα είναι εφικτά. Και ότι όλα δεν αργούν.
Επίσης, φεύγοντας από το επίκεντρο των εξελίξεων, διακόσια μέτρα παρακάτω από τα Εξάρχεια, να βλέπεις, όπως πάντα, τις πιάτσες για ναρκωτικά και τις εκδιδόμενες κοπέλες, σαν απότομο ξύπνημα από εκείνο που νόμισες μια μικρή επανάσταση, και που προφανώς και δεν ήταν, εφόσον: Άλλος ο κόσμος πάνω από την Πατησίων, ο ίδιος ανέγγιχτος κάτω από αυτήν.
Πολλά συνθήματα μπήκαν από το κίνημα. Από το ''Κάτω το κράτος'', μέχρι το ''Να διαλυθούν τα ΜΑΤ''. Ο χώρος της αναρχοαυτονομίας διεκδικεί την ηγεμονία του Δεκέμβρη, σάμπως να μπορούμε να είμαστε περήφανοι για την ήττα του. Το κράτος δεν διαλύθηκε-όχι τουλάχιστον πριν το απαιτήσει η δημοσιονομική προσαρμογή των δανειστών και της ασύμμετρης ''ανάπτυξης''-των δανεικών.
Εκείνο που υπερασπιστήκαμε πολλές και πολλοί ήταν ένα συγκεκριμένο πολιτικό αίτημα, που θα μπορούσε να γίνει αιχμή ευρύτερων και νικηφόρων συμμαχιών ενόψει μιας νέας κοινωνικοπολιτκής πλατφόρμας: να πέσει η κυβέρνηση Καραμανλή. Σαν προσωποποιημένη ευθύνη για την συλλογική παρακμή μιας κοινωνίας που μπορεί και να σκοτώνει τα παιδιά της.
Ίσως, αν στο νεολαίιστικο εκείνον ξεσηκωμό είχαν προσδιοριστεί σοβαρά πολιτικά επίδικα, αν είχαν προκύψει δηλαδή κεντρικές πολιτικές εξελίξεις υπό την πίεση του, η χώρα να μην είχε υποστεί τόσο κυνικά, βίαια και με τέτοια ταξική ανισομέρεια την μνημονιακή της υπαγωγή. Σήμερα μπορούμε να πούμε ότι αυτή την προοπτική την πολέμησαν πρώτα από όλους τα ίδια εκείνα πολιτικά υποκείμενα που δεν είναι δήθεν της ποιότητας τους να λερώσουν τα χέρια τους με την βρώμικη πραγματικότητα. Αλλά η ζύμωση με την Ιστορία δεν σε αφήνει ποτέ με καθαρά τα χέρια.
Από το μεγαλύτερο κομμάτι, το πιο ''επαναστατικό'', του κινήματος, ένα τέτοιο σύνθημα απορρίφτηκε σαν ρεφορμιστικό. ''Και ποιος να έρθει; Ο Παπανδρέου;"', η γνωστή ΚΚΕδίστικη-που έχει διαποτίσει ολόκληρη την Αριστερά-εκλογίστικη λογική, λες και η κοινωνία μάς υπέδειξε ότι θέλει να περάσει στην αναρχία. Ή λες και το να πέσει μια κυβέρνηση από μια λαϊκή εξέγερση είναι μικρή υπόθεση. Ή λες και έτσι οι επόμενοι που θα έρχονταν θα ένιωθαν ασφαλείς έπειτα από μια τέτοια μεγάλη νίκη του λαού.
Και όμως, ήταν το πλέον επαναστατικό σύνθημα δεδομένων των συσχετισμών.
Μέσα σε λιγότερο από έναν χρόνο η κυβέρνηση εκείνη έπεσε σαν σάπιο μήλο, και ήρθε...ο Παπανδρέου, με τον λαό στην γωνία και με την γνωστή συνέχεια. Αυτό λέγεται: Συσσώρευση, και έπειτα διαχείριση, της ήττας. Συνηθισμένα πράγματα για την Αριστερά. Που ακόμα δεν θέλει να αντιμετωπίσει το ενδεχόμενο της νίκης.
Για αυτό και σήμερα ανάγει την παρούσα κυβέρνηση σε υπέρτατο εχθρό, δίχως σοβαρές πολιτικές προϋποθέσεις ανάλυσης της πραγματικότητας.
Αλέξη, σού χρωστούσαμε τη συγγνώμη μας, που η κοινωνία που κατορθώσαμε να φτιάξουμε επιτρέπει να σε δολοφονούν και να ψάχνουν έπειτα και για δικαιολογίες. Ή αφορμές πολιτικής και κινηματικής υπεραξίας. Να μια φράση που, δυστυχώς, κανείς από τους φορείς της εξέγερσης δεν ένιωσε. Ή δεν εξέφρασε, έστω. Το κλείσιμο του ματιού σε όλα τα μικρά και μεγάλα, η παραίτηση από επιμέρους διεκδικήσεις μπροστά στα μεγάλα και τρανά συνθήματα των ψευτοεπαναστατικών ονειρώξεων, ή ακόμα περισσότερο σε συντεχνιακές λογικές και διεκδικήσεις, όλα αυτά έχουνε το δικό τους μερίδιο ευθύνης, για όποιον/α αντέχει να το δει και έτσι.
Και, ως εκ τούτου, ακόμα σού χρωστάμε τη συγγνώμη μας.
