Ομιλία στο Ετήσιο Τακτικό Συνέδριο της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδος απηύθυνε σήμερα, 3 Δεκεμβρίου 2018, ο Υπουργός Εσωτερικών, Αλέξης Χαρίτσης.

Ο Υπουργός Εσωτερικών τόνισε ότι βρίσκεται σε εξέλιξη μία μεγάλη και συστηματική προσπάθεια της Κυβέρνησης, σε στενή συνεργασία με τους φορείς της αυτοδιοίκησης, για να καλυφθούν οι τεράστιες ελλείψεις σε πόρους, μέσα και ανθρώπινο δυναμικό, που δημιούργησαν τα μνημόνια και οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές τους ΟΤΑ.

Ο κυβερνητικός σχεδιασμός για την ενίσχυση της Τ.Α, υπογράμμισε ο κ. Χαρίτσης, υλοποιείται ταυτόχρονα σε πολλά επίπεδα, με στόχο την ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών, τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών και τον τερματισμό της εργασιακής   ομηρίας χιλιάδων εργαζομένων.

Χρηματοδότηση

Στον κρίσιμο τομέα της χρηματοδότησης τα πράγματα ήταν πολύ δύσκολα. Τα πρώτα χρόνια της κρίσης η κρατική χρηματοδότηση προς τους ΟΤΑ μειώθηκε κατά 60%.  Η δε Συλλογική Απόφαση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΣΑΤΑ) μειώθηκε σε ποσοστό 85%.

Εμείς, παρά τους δημοσιονομικούς περιορισμούς:

• αυξήσαμε για πρώτη φορά μετά από χρόνια την κρατική χρηματοδότηση προς τους ΟΤΑ (ΚΑΠ) τόσο το 2018 όσο και το 2019.
• προχωρήσαμε (στον Κλεισθένη) και στη θέσπιση νέων κριτηρίων για την πιο δίκαιη και ορθολογική κατανομή τους. Εκτός από τον πληθυσμό, τώρα λαμβάνονται υπόψη και μια σειρά άλλοι παράμετροι όπως η ορεινότητα, η νησιωτικότητα, το επίπεδο της ανεργίας και της φτώχειας.
• Πέρα ωστόσο , από τους ΚΑΠ, στο ΥΠΕΣ αξιοποιήσαμε το ξεχασμένο από τις προηγούμενες κυβερνήσεις ΠΔΕ. Από τα προγράμματα για την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών και της λειψυδρίας δόθηκαν στους ΟΤΑ περισσότερα από 124 εκατ. ευρώ την περίοδο 2015-2018. Θυμίζω ότι αντίστοιχο ποσό για την περίοδο 2012-2014 ήταν λιγότερα από 8 εκατ. ευρώ.
• Ακόμη, από το πολύ σημαντικό πρόγραμμα ΑΚΣΙΑ για την πληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών, οι ΟΤΑ ενισχύθηκαν  την ίδια περίοδο (2015-2018) με άλλα 134 εκατ. ευρώ.
• Επιπλέον, 41 εκατ. ευρώ δόθηκαν για την ενίσχυση ορεινών και νησιωτικών δήμων.
• Και 95 εκατ. ευρώ διατίθενται τώρα για την αναβάθμιση των παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών και την εναρμόνιση τους με τις προδιαγραφές που ορίζει το νέο προεδρικό διάταγμα.
• Και το πιο σημαντικό, προχωρήσαμε στη δημιουργία νέων καινοτόμων χρηματοδοτικών εργαλείων για την κάλυψή τους, όπως το Πρόγραμμα <<ΦιλόΔημος>>, που ξεκίνησε με αρχικό προϋπολογισμό 500 εκατ. ευρώ αλλά θα ξεπεράσει το  1,8 δισ. ευρώ, μέχρι το τέλος του έτους. Η ανταπόκριση στο πρόγραμμα ήταν τεράστια. Από 15 Ιουνίου έως και σήμερα εντάσσονται κάθε μέρα δύο έργα ύψους εώς και 5 εκατ. ευρώ.
• Με τον ΦιλόΔημο μπορούν για πρώτη φορά οι Δήμοι να καλύψουν βασικές ανάγκες σε υποδομές στον τομέα της ύδρευσης, της αποχέτευσης, της αγροτικής οδοποιίας, της αποκατάστασης των ΧΑΔΑ, αλλά και σε έργα αντιπλημμυρικής προστασίας και αποκατάστασης ζημιών από φυσικές καταστροφές, επανάχρηση δημοτικών κτιρίων,  κατασκευή-ανέγερση νέων δημοτικών κτιρίων και σχολικών κτιρίων, ανέγερση παιδικών σταθμών, ενώ πολύ σύντομα θα ακολουθήσουν άλλες δύο προσκλήσεις για την επισκευή και συντήρηση αθλητικών εγκαταστάσεων και για τη σύνταξη Γενικών Σχεδίων Ύδρευσης.
• Η απάντηση της ΝΔ σε όλες αυτές τις προσπάθειες χρηματοδοτικής ενίσχυσης των δήμων από την Πολιτεία είναι η περικοπή των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων και η αντικατάσταση τους με τον ΕΝΦΙΑ η είσπραξη του οποίου θα περάσει στους δήμους. Είναι μια πρόταση καταστροφική για την Αυτοδιοίκηση που θα δημιουργήσει τεράστιες ανισότητες μεταξύ των δήμων. Κερδισμένοι θα βγουν λίγοι πλούσιοι δήμοι με υψηλής αξίας ακίνητα στην επικράτειά τους, ενώ οι φτωχοί σε κτηριακό απόθεμα και οι μικροί απομακρυσμένοι δήμοι θα γνωρίσουν δραστική μείωση στους πόρους τους.

Προσλήψεις – στελέχωση

Το άλλο μεγάλο πρόβλημα της Αυτοδιοίκησης είναι η υποστελέχωση. Το πάγωμα των προσλήψεων σε συνδυασμό με τη μεταφορά αρμοδιοτήτων του κεντρικού κράτους στην ΤΑ έφεραν τα προηγούμενα χρόνια, τους ΟΤΑ στα όρια λειτουργίας τους. Αυτή την πραγματικότητα την αλλάζουμε αποφασιστικά.

• Προχωρήσαμε στη μεγάλη προκήρυξη 3Κ για 8.166 νέες προσλήψεις μόνιμου και σταθερού προσωπικού στις ανταποδοτικές υπηρεσίες των δήμων (καθαριότητα – ΔΕΥΑ) με βάση τις ανάγκες που οι ίδιοι προσδιόρισαν.
• Άλλες 758 προσλήψεις έχουν σταλεί για επεξεργασία στο ΑΣΕΠ - για ανταποδοτικού χαρακτήρα υπηρεσίες ως «ουρά» του διαγωνισμού 3Κ μετά από συγκεκριμένα αιτήματα που καταθέτουν οι ίδιοι οι Δήμοι.
• Στο ενδιάμεσο και για να μη διαταραχθεί η ομαλή λειτουργία των δήμων, δίνουμε παράταση στις συμβάσεις των ήδη εργαζόμενων, μέχρι να βγουν οι οριστικοί πίνακες των επιτυχόντων. Τις αμέσως επόμενες μέρες θα καταθέσουμε τη σχετική ρύθμιση στη Βουλή.
• Τις αμέσως επόμενες μέρες φέρνουμε, επίσης, στη Βουλή τη σχετική ρύθμιση για την προκήρυξη 3200 θέσεων μόνιμου προσωπικούστο Βοήθεια στο Σπίτι. Ήδη προβλέπεται το κονδύλι στον προϋπολογισμό του 2019.
• Ακολουθούν 118 θέσεις επιστημονικού και τεχνικού προσωπικού σε μικρούς ορεινούς και νησιωτικούς Δήμους, που αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες ελλείψεις, σε βαθμό που κάποιοι από αυτούς δυσκολεύονται να φτιάξουν ακόμη και προϋπολογισμό.
• Και 165 νέες θέσεις στα ΚΕΠ, με ταυτόχρονη ηλεκτρονική αναβάθμιση των υπηρεσιών που προσφέρουν στους πολίτες.
• Τέλος, θέλω να ανακοινώσω από αυτό εδώ το βήμα ότι ολοκληρώσαμε την προηγούμενη βδομάδα τις σχετικές διαδικασίες με το Υπουργείο Διοικητικής Ανασυγκρότησης για ένα νέο τριετές πρόγραμμα 1500 προσλήψεων στους ΟΤΑ, ξεκινώντας από τις αρχές 2019. Προτεραιότητα είναι η κάλυψη των αναγκών σε επιστημονικό προσωπικό.

Οι προσλήψεις αυτές έγιναν εφικτές διότι ως Κυβέρνηση πετύχαμε την επαναφορά του κανόνα 1/1 – μία πρόσληψη και κάθε αποχώρηση. Και εδώ πρέπει όλος ο κόσμος της αυτοδιοίκησης – εσείς οι ίδιοι- να τοποθετηθείτε. Συμφωνείτε με αυτό το μέτρο ή θέλετε να επιστρέψουμε στο 1/5 – μία πρόσληψη για κάθε πέντε αποχωρήσεις – που ζητά η αξιωματική αντιπολίτευση.

Βελτίωση συνθηκών εργασίας στους ΟΤΑ

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι και οι εργαζόμενοι της. Δουλέψαμε από την πρώτη στιγμή και συνεχίζουμε να παλεύουμε για την άρση των αδικιών σε βάρος των εργαζομένων στην ΤΑ, τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και την κατοχύρωση των δικαιωμάτων τους. Σε αυτό το πλαίσιο:

• Προχωρήσαμε, μετά από χρόνια, στη σύναψη συλλογικών συμβάσεων εργασίας με όλες τις ομοσπονδίες εργαζομένων και στους δύο βαθμούς της τοπικής αυτοδιοίκησης, τόσο για τους μόνιμους εργαζόμενους όσο και για το προσωπικό ιδιωτικού δικαίου.
• Συνεργαζόμαστε στενά με τα συναρμόδια υπουργεία για τη βελτίωση των συνθηκών και του πλαισίου εργασίας των σχολικών καθαριστριών. Εδώ πρέπει και οι Δήμοι να αναλάβουν τις ευθύνες τους, να καταβάλουν τακτικά τις αμοιβές τους και να διορθώσουν τις αδικίες που υφίστανται αυτές οι εργαζόμενες που προσφέρουν πολύτιμες υπηρεσίες.
• Επιπλέον, εδώ και δύο χρόνια το ΥΠΕΣ έχει προχωρήσει σε σειρά νομοθετικών ρυθμίσεων για την προστασία της υγείας και της ασφάλειας στην εργασία όλων των εργαζομένων στην ΤΑ.
• Τέλος, το ΥΠΕΣ  έχει συγκροτήσει ήδη εδώ και καιρό ομάδας εργασίας για  τη ριζική αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου για την προστασία της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και στις αρχές του νέου θα κατατεθεί το σχετικό νομοσχέδιο.

Κλεισθένης: μια προοδευτική – δημοκρατική τομή για την Τοπική Αυτοδιοίκηση

Επιτρέψτε μου τώρα να κάνω μια σύντομη αναφορά στον Κλεισθένη, το νέο θεσμικό πλαίσιο για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, που είναι πλέον νόμος του κράτους.

• Για πρώτη φορά στη χώρα μας υλοποιείται μια τόσο μεγάλη προσπάθεια ενδοδημοτικής αποκέντρωσης, με εμβάθυνση της δημοκρατίας και άνοιγμα της Αυτοδιοίκησης στην κοινωνία.
• Με την απλή αναλογική η λαϊκή βούληση θα αποτυπώνεται πλέον, με ακρίβεια στη σύνθεση των συμβουλίων τα οποία καθίστανται τα αποφασιστικά και δημοκρατικά νομιμοποιημένα όργανα. Η ψήφος των πολιτών αναβαθμίζεται, όπως και ο ρόλος τους στα αυτοδιοικητικά πράγματα.
• Ο Κλεισθένης όμως δεν είναι μόνο η απλή αναλογική. Φέρνει και μια σειρά θεσμικές παρεμβάσεις όπως η αποσύνδεση των κοινοτικών εκλογών από τα δημοτικά ψηφοδέλτια, η ενίσχυση των κοινοτήτων με πόρους και αρμοδιότητες, τα δημοτικά/περιφερειακά δημοψηφίσματα, η ισχυροποίηση των επιτροπών διαβούλευσης και των λαϊκών συνελεύσεων.
• Ο Κλεισθένης δίνει τη δυνατότητα ουσιαστικής παρέμβασης στα αυτοδιοικητικά πράγματα σε πολίτες, κινήσεις και πρωτοβουλίες που μέχρι τώρα ήταν εκτός των «τειχών».

Και κάτι ακόμη πιο σημαντικό:

 Ο Κλεισθένης δημιουργεί το έδαφος για την ανάπτυξη προγραμματικών συγκλίσεων και συναινέσεων. Σπρώχνει σε συνεργασίες πάνω στα βασικά προβλήματα των τοπικών κοινωνιών. Αλλάζει δηλαδή όλη την κουλτούρα, τον τρόπο που διεξάγεται η πολιτική στην Αυτοδιοίκηση. Από την αντίληψη του «ο νικητής τα παίρνει όλα» σε μια λογική ανάπτυξης συγκλίσεων και συνεργασιών για να αντιμετωπιστούν τα κοινά προβλήματα.

Παρότι ο Κλεισθένης είναι πλέον νόμος του κράτους, η συζήτηση με τους φορείς της Αυτοδιοίκησης, για τη βελτίωσή του Κλεισθένη, όπου υπάρχει περιθώριο, δεν έχει τελειώσει.

Ανακοινώνω λοιπόν από αυτό το βήμα ορισμένες βελτιώσεις που θα φέρουμε τις επόμενες μέρες στη Βουλή και οι οποίες ήταν και δικές σας προτάσεις.

1. Η πρώτη αφορά την αλλαγή του τρόπου εκλογής του προέδρου των κοινοτήτων η οποία θα γίνεται πλέον ανάμεσα στους δύο πρώτους σε ψήφους, υποψηφίους, των δύο πρώτων συνδυασμών.

2. Και η δεύτερη, την αύξηση του ορίου των υποψηφίων για την κατάρτιση των ψηφοδελτίων. Με τη  βελτιωτική ρύθμιση που θα φέρουμε στη Βουλή, ο αριθμός των υποψήφιων δημοτικών συμβούλων πρέπει να είναι τουλάχιστον ίσος με τον αριθμό των εδρών κάθε εκλογικής περιφέρειας με δυνατότητα προσαύξησης έως και 50%.

Ολόκληρη η ομιλία του ΥΠΕΣ στο Ετήσιο Τακτικό Συνέδριο της ΚΕΔΕ:

Κυρίες και κύριοι σύνεδροι,

Είναι χαρά και την τιμή μου να παρευρίσκομαι στο τακτικό συνέδριο της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας. Είναι ευτύχημα ότι το συνέδριο αυτό γίνεται τόσο σύντομα από την ανάληψη των καθηκόντων μου στο ΥΠΕΣ. Μου δίνει και μας δίνει την ευκαιρία να συζητήσουμε διεξοδικά τα μεγάλα προβλήματα και τις προκλήσεις της Αυτοδιοίκησης και να σχεδιάσουμε από κοινού τα επόμενα βήματα για την αντιμετώπισή τους.

Με τους περισσότερους και τις περισσότερες από εσάς δεν γνωριζόμαστε τώρα. Έχουμε συνεργαστεί στενά από την προηγούμενη θητεία μου στο Υπουργείο Οικονομίας. Αυτή τη συνεργασία θέλω να συνεχίσουμε και να εμβαθύνουμε από τη νέα μου θέση.

Είναι βαθιά πεποίθησή μου ότι όταν ξεκινάς από το πρόβλημα που έχεις μπροστά σου τότε το έδαφος για συνεργασία και κοινό βηματισμό αυξάνεται κατά πολύ. Όλες και όλοι εδώ μέσα μοιραζόμαστε, πιστεύω, την ίδια αγωνία για το καλό της Αυτοδιοίκησης. Έχουμε κοινούς στόχους που δεν είναι άλλοι από την αντιμετώπιση των πολλών και επιτακτικών προβλημάτων στις τοπικές κοινωνίες.

Όπως όλοι γνωρίζετε, η Τοπική Αυτοδιοίκηση ήταν ένα από τα μεγαλύτερα θύματα της κρίσης. Τα μνημόνια και οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές στέρησαν τους ΟΤΑ από τους πόρους, τα μέσα και τους ανθρώπους που θα τους επέτρεπαν να εκπληρώσουν τον πολύ κρίσιμο ρόλο τους.

Τα προβλήματα ωστόσο ξεκίνησαν πριν την κρίση. Με τις διαδοχικές μεταρρυθμίσεις στην Αυτοδιοίκηση οι ΟΤΑ επωμίστηκαν μεγάλες αρμοδιότητες και καθήκοντα.

Οι αλλαγές αυτές όμως έγιναν χωρίς ταυτόχρονα να εξασφαλίσουν στους δήμους και την ανάλογη χρηματοδότηση και την απαραίτητη στελέχωση σε προσωπικό. Οι δήμοι βρέθηκαν ξαφνικά με σημαντικά αυξημένες αρμοδιότητες αλλά με περιορισμένα μέσα στη διάθεσή τους για να τις φέρουν σε πέρας. Είχαμε δηλαδή αποκέντρωση, αλλά κουτσουρεμένη αποκέντρωση, που δημιούργησε περισσότερα προβλήματα από όσα έλυσε.

Αυτή, δυστυχώς, ήταν η κατάσταση στην Αυτοδιοίκηση. Αυτή προσπαθούμε να αλλάξουμε βήμα το βήμα, με κάθε μας παρέμβαση και πάντα, σε στενή συνεργασία με εσάς. Επιτρέψτε μου να παρουσιάσω κάποια από τα πεπραγμένα αλλά και τον σχεδιασμό μας για το επόμενο διάστημα, στους βασικούς τομείς πολιτικής που μας αφορούν.

1)  Χρηματοδότηση

• Στον κρίσιμο τομέα της χρηματοδότησης γνωρίζουμε όλοι ότι τα πράγματα ήταν πολύ δύσκολα. Τα πρώτα χρόνια της κρίσης η κρατική χρηματοδότηση προς τους ΟΤΑ μειώθηκε κατά 60%.  Η δε Συλλογική Απόφαση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΣΑΤΑ) μειώθηκε σε ποσοστό 85%.

• Εμείς, παρά τους δημοσιονομικούς περιορισμούς, αυξήσαμε για πρώτη φορά μετά από χρόνια την κρατική χρηματοδότηση προς τους ΟΤΑ (ΚΑΠ) τόσο το 2018 όσο και το 2019. Μικρή αύξηση - δεν θα διαφωνήσω - είναι η πρώτη όμως που γίνεται μετά από τόσα χρόνια μειώσεων.  

• Επιτρέψτε μου σε αυτό το σημείο να απαντήσω και στην παραπληροφόρηση που διακινείται από διάφορα κέντρα για  δήθεν περιστολή των ΚΑΠ στον προϋπολογισμό του 2019, με αφορμή τη μεταφορά της υποχρέωσης για την καταβολή των προνοιακών επιδομάτων από τους Δήμους στον ΟΠΕΚΑ. Καμία μείωση δεν υπάρχει.

• Η δαπάνη για την καταβολή των επιδομάτων αυτών το 2018 από τους Δήμους ανέρχεται περίπου στα 678 εκατ. €.  Συνεπώς, από το σύνολο των επιχορηγήσεων που θα λάβουν φέτος οι Δήμοι μέσω των ΚΑΠ (2.402 εκατ. €), τις λειτουργικές και τις επενδυτικές δραστηριότητές τους αφορούν τα 1.723 εκατ. €. Τα υπόλοιπα ήταν απλώς μεταβιβαστική πληρωμή στους Δήμους για να καταβάλλουν τα προνοιακά επιδόματα.

• Το 2019 το ποσό αυτό αυξάνεται στα 1.760 εκατ. €. Υπάρχει δηλαδή πραγματική αύξηση των ΚΑΠ κατά 37 εκατ. €. Το πραγματικό όφελος για τους Δήμους ωστόσο, είναι ακόμα μεγαλύτερο. Οι ανθρώπινοι και υλικοί πόροι που οι δήμοι ήταν υποχρεωμένοι να αφιερώσουν για την καταβολή των προνοιακών επιδομάτων τώρα απελευθερώνονται και μπορούν να αξιοποιηθούν σε άλλες ανάγκες.

• Εκτός όμως από την αύξηση των ΚΑΠ, προχωρήσαμε (στον Κλεισθένη) και στη θέσπιση νέων κριτηρίων για την πιο δίκαιη και ορθολογική κατανομή τους. Εκτός από τον πληθυσμό, τώρα λαμβάνονται υπόψη και μια σειρά άλλοι παράμετροι όπως η ορεινότητα, η νησιωτικότητα, το επίπεδο της ανεργίας και της φτώχειας. Άλλες ανάγκες, για παράδειγμα, έχει ένας αστικός δήμος (Αθήνα πχ) που δεν επιβαρύνεται με τη διαχείριση του δικτύου ύδρευσης και αποχέτευσης και άλλες ένας επαρχιακός δήμος που καλείται να λειτουργήσει με ίδιους πόρους ένα τέτοιο δίκτυο.

• Η απάντηση της ΝΔ σε όλες αυτές τις προσπάθειες χρηματοδοτικής ενίσχυσης των δήμων από την Πολιτεία είναι η περικοπή των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων και η αντικατάσταση τους με τον ΕΝΦΙΑ η είσπραξη του οποίου θα περάσει στους δήμους. Είναι μια πρόταση καταστροφική για την Αυτοδιοίκηση που θα δημιουργήσει τεράστιες ανισότητες μεταξύ των δήμων. Κερδισμένοι θα βγουν λίγοι πλούσιοι δήμοι με υψηλής αξίας ακίνητα στην επικράτειά τους, ενώ οι φτωχοί σε κτηριακό απόθεμα και οι μικροί απομακρυσμένοι δήμοι θα γνωρίσουν δραστική μείωση στους πόρους τους.

Πρόσθετη χρηματοδότηση

• Πέρα ωστόσο , από τους ΚΑΠ, στο ΥΠΕΣ αξιοποιήσαμε το ξεχασμένο από τις προηγούμενες κυβερνήσεις ΠΔΕ. Από τα προγράμματα για την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών και της λειψυδρίας δόθηκαν στους ΟΤΑ περισσότερα από 124 εκατ. ευρώ την περίοδο 2015-2018. Θυμίζω ότι αντίστοιχο ποσό για την περίοδο 2012-2014 ήταν λιγότερα από 8 εκατ. ευρώ.

• Αναφέρω μόνο ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Από το πρόγραμμα λειψυδρίας  δόθηκαν για τα έτη 2012- 2014 συνολικά 400.000 €. Λιγότερα δηλαδή από όσα δώσαμε στη ΔΕΥΑ Σικυωνίων (500.000 ευρώ) πριν λίγες εβδομάδες με μία μόνο απόφαση.

• Ακόμη, από το πολύ σημαντικό πρόγραμμα ΑΚΣΙΑ για την πληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών, οι ΟΤΑ ενισχύθηκαν  την ίδια περίοδο (2015-2018) με άλλα 134 εκατ. ευρώ.

• Επιπλέον, 41 εκατ. ευρώ δόθηκαν για την ενίσχυση ορεινών και νησιωτικών δήμων.

• Και 95 εκατ. ευρώ διατίθενται τώρα για την αναβάθμιση των παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών και την εναρμόνιση τους με τις προδιαγραφές που ορίζει το νέο προεδρικό διάταγμα.

φιλόΔημος

• Επειδή ωστόσο, οι ανάγκες της Αυτοδιοίκησης είναι πολύ μεγάλες, προχωρήσαμε στη δημιουργία νέων καινοτόμων χρηματοδοτικών εργαλείων για την κάλυψή τους.

• Για χρόνια οι δήμοι ζητούσαν ένα δικό τους πρόγραμμα από το ΕΣΠΑ. Δυστυχώς στον σχεδιασμό του τρέχοντος ΕΣΠΑ που έγινε από την προηγούμενη κυβέρνηση σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2014, δεν υπήρχε τέτοια πρόβλεψη. Τον σχεδιασμό αυτό δεν μπορούσαμε να τον αλλάξουμε. Προχωρήσαμε όμως στη δημιουργία ενός καλύτερου, πιο γρήγορου και πιο ευέλικτου προγράμματος, ειδικά σχεδιασμένου για τους Δήμους.

• Αναφέρομαι, φυσικά, στον Φιλόδημο – ένα πρόγραμμα στοχευμένο στις ανάγκες της Αυτοδιοίκησης - ο οποίος, από τον Φεβρουάριο που ενεργοποιήθηκε, έχει ξεπεράσει κάθε προσδοκία.

• Ξεκίνησε με αρχικό προϋπολογισμό 500 εκατ. ευρώ αλλά θα ξεπεράσει το  1,8 δισ. ευρώ, μέχρι το τέλος του έτους.

• Με τον ΦιλόΔημο μπορούν για πρώτη φορά οι Δήμοι να καλύψουν βασικές ανάγκες σε υποδομές στον τομέα της ύδρευσης, της αποχέτευσης, της αγροτικής οδοποιίας, της αποκατάστασης των ΧΑΔΑ – όπου όπως γνωρίζετε η χώρα μας πληρώνει κάθε χρόνο δυσβάσταχτα πρόστιμα. Υποδομές που είναι απολύτως κρίσιμες για την υγεία και την ποιότητα ζωής των πολιτών αλλά και για την αναπτυξιακή προοπτική των τοπικών κοινωνιών. Έργα που θα έπρεπε να έχουν υλοποιηθεί εδώ και δεκαετίες.

• Η ανταπόκριση στο πρόγραμμα ήταν τεράστια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το πρόγραμμα για την ύδρευση. Ξεκίνησε 15 Ιουνίου 2018 και μέχρι τα τέλη Ιουνίου το ποσό των αιτήσεων στην ύδρευση είχε φτάσει τα 214 εκ €. Εντός δύο εβδομάδων δηλαδή έφτασαν και ξεπέρασαν οι αιτήσεις το συνολικά διαθέσιμο ποσό. Προφανώς υπήρχε τεράστια ανάγκη. Το ίδιο και στην αποχέτευση. μέχρι τα τέλη Ιουνίου 2018, το ποσό των αιτήσεων είχε φτάσει τα 190 εκ €. Είναι σαφές ότι ο ΦιλόΔημος αφουγκράσθηκε το σφυγμό και την ανάγκη της Αυτοδιοίκησης.

• Για να καλύψουμε αυτή τη μεγάλη ζήτηση, αυξήσαμε την προηγούμενη βδομάδα, και για μία ακόμη φορά, κατά 250 εκατ. ευρώ τον προϋπολογισμό για έργα ύδρευσης και αποχέτευσης.

• Ίδια και καλύτερη είναι η εικόνα και στις εντάξεις. Μέσα σε λίγους μήνες εντάχθηκαν στον Φιλόδημο έργα π/υ 243 εκατ. ευρώ στον τομέα της αποχέτευσης σε όλη την Ελλάδα, 240 εκατ. ευρώ στην ύδρευση, 23 εκατ. στην αγροτική οδοποιία, 70 εκατ. για την κατασκευή παιδικών χαρών, 60 εκατ. για την προμήθεια μηχανημάτων έργου.

• Από 15 Ιουνίου έως και σήμερα εντάσσονται δύο έργα κάθε μέρα και ύψους έως 5 εκατ. ευρώ  την ημέρα!

• Να επισημάνουμε ότι αυτή η χρηματοδότηση δεν επιβαρύνει καθόλου τους δήμους αφού καλύπτεται στο ακέραιο από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων.

• Αυτά δεν είναι αφηρημένα νούμερα. Με το ΦιλόΔημο πήγε πόσιμο νερό σε περιοχές της χώρας που δεν είχαν ακόμη δίκτυο ύδρευσης (ναι υπάρχουν και τέτοιες περιοχές το 2018 στη χώρας μας όπως π.χ. οικισμοί του Δήμου Ζηρού). Με το ΦιλόΔημο γίνονται έργα αποχέτευσης σε περιοχές με ιδιαίτερη περιβαλλοντική ευαισθησία (π.χ. διαχείριση λυμάτων οικισμών στη Λίμνη Πλαστήρα) τα οποία δεν μπορούσαν να μπουν στο ΕΣΠΑ λόγω του στενού κριτηρίου των 2000 κατοίκων και της ανεπάρκειας των διαθέσιμων πόρων. Ο ΦιλόΔημος λειτούργησε και λειτουργεί με ένα πολύ πετυχημένο συμπληρωματικό τρόπο με το ΕΣΠΑ και τα υπόλοιπα διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία.

• Ο Φιλόδημος όμως δεν εξαντλείται στην ύδρευση και στην αποχέτευση. Πριν δυο βδομάδες ενεργοποιήσαμε δύο νέες προσκλήσεις του προγράμματος.

• Η πρώτη αφορά έργα αντιπλημμυρικής προστασίας και αποκατάστασης ζημιών από φυσικές καταστροφές, ύψους 200 εκατ. ευρώ. Απευθύνεται τόσο σε Δήμους όσο και στις Περιφέρειες.

• Πρόκειται για έναν τομέα ιδιαίτερα κρίσιμο σήμερα που οι επιπτώσεις τις κλιματικής αλλαγής γίνονται όλο και πιο ορατές και τα ακραία καιρικά φαινόμενα πολλαπλασιάζονται, με δραματικές συνέπειες πάνω στις ζωές και τις περιουσίες των πολιτών.

• Η δεύτερη πρόσκληση έχει προϋπολογισμό 320 εκατ. ευρώ και αφορά έργα για την επανάχρηση δημοτικών κτιρίων, την κατασκευή-ανέγερση νέων δημοτικών κτιρίων και σχολικών κτιρίων:

• Με την πρόσκληση αυτή κάνουμε πράξη τη δέσμευση μας προς τους δήμους ότι θα ενταχθούν στον «Φιλόδημο» όλα τα ώριμα σχέδια για την ανέγερση παιδικών σταθμών, ώστε να προχωρήσει άμεσα η υλοποίησή τους και να καλυφθούν τα μεγάλα κενά που υπάρχουν σε επίπεδο υποδομών για τη φιλοξενία των παιδιών. Επιπλέον οι Δήμοι θα μπορέσουν να αξιοποιήσουν το κτηριακό απόθεμά τους για πολιτιστικούς και αναπτυξιακούς σκοπούς και να καλύψουν τις μεγάλες ανάγκες σε δημοτικά και σχολικά κτήρια.

• Προγράμματα που προέκυψαν μετά τις συναντήσεις που είχα στο Υπουργείο με τα Διοικητικά Συμβούλια ΚΕΔΕ και ΕΝΠΕ. Παράδειγμα υποδειγματικής συνεργασίας.

• Τις επόμενες μέρες θα ακολουθήσουν άλλες δύο προσκλήσεις για την επισκευή και συντήρηση αθλητικών εγκαταστάσεων και για τη σύνταξη Γενικών Σχεδίων Ύδρευσης.

• Θέλω επίσης να τονίσω ότι οι προσκλήσεις του Φιλόδημου δεν διαφέρουν στο επίπεδο ωριμότητας και πληρότητας φακέλου υποβολής από αυτές του ΕΣΠΑ. Τα κριτήρια αξιολόγησης είναι απολύτως εναρμονισμένα με αυτά του ΕΣΠΑ.

• Δεν εντάσσονται δηλαδή έργα ανώριμα ή αμφισβητούμενης σκοπιμότητας, αλλά αντιθέτως εντάσσονται έργα απολύτως αναγκαία και σε προχωρημένο στάδιο ωριμότητας. Αυτό για την αποφυγή κάθε παρεξήγησης.

• Οι μέρες των έργων βιτρίνας και της διασπάθισης του δημόσιου χρήματος έχουν παρέλθει ανεπιστρεπτί. Όπως επίσης και οι εντάξεις με μηδενικό αντίκρισμα πιστώσεων από πίσω τους. Εντάσσονται μόνο έργα ουσίας και έργα ανάγκης για τις τοπικές κοινωνίες, με εξασφαλισμένο όλο το πλαίσιο υποστήριξης για την ομαλή υλοποίησή τους.

• Τόσους πολλούς και στοχευμένους σε πραγματικές ανάγκες, πόρους η Αυτοδιοίκηση δεν έχει δει ποτέ ξανά. Αυτός είναι ο λόγος που ο Φιλόδημος έχει τύχει καθολικής αποδοχής από τους ανθρώπους της Αυτοδιοίκησης, ανεξαρτήτως πολιτικής και κομματικής τοποθέτησης.

2) Προσλήψεις – Στελέχωση

Το άλλο μεγάλο πρόβλημα της Αυτοδιοίκησης είναι η υποστελέχωση. Το πάγωμα των προσλήψεων σε συνδυασμό με τη μεταφορά αρμοδιοτήτων του κεντρικού κράτους στην ΤΑ έφεραν τα προηγούμενα χρόνια, τους ΟΤΑ στα όρια λειτουργίας τους. Υπεύθυνα για αυτή την κατάσταση δεν ήταν μόνο τα μνημόνια αλλά και οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές των προηγούμενων κυβερνήσεων που στόχευαν στην ιδιωτικοποίηση της Αυτοδιοίκησης.

Κάπως έτσι, φτάσαμε ολόκληρες υπηρεσίες - κρίσιμες υπηρεσίες - όπως η καθαριότητα, να παραχωρούνται σε ιδιωτικά συμφέροντα με διπλό κόστος. Και για τους δημότες που πλήρωναν περισσότερο. Και για τους εργαζόμενους που εργάζονταν υπό καθεστώς ομηρίας και κάτω από πλήρως ελαστικοποιημένες σχέσεις εργασίας. Αυτή την πραγματικότητα την αλλάζουμε αποφασιστικά.

Τι κάνουμε εμείς:

• Προχωρήσαμε στη μεγάλη προκήρυξη 3Κ – για 8.166 νέες προσλήψεις μόνιμου και σταθερού προσωπικού στις ανταποδοτικές υπηρεσίες των δήμων (καθαριότητα – ΔΕΥΑ) με βάση τις ανάγκες που οι ίδιοι προσδιόρισαν. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο διαγωνισμό για την πρόσληψη νέου προσωπικού, από καταβολής ελληνικού κράτους. Τρέχει κατά προτεραιότητα από το ΑΣΕΠ και πολύ σύντομα, πριν το τέλος του έτους, θα έχουμε τους οριστικούς πίνακες των επιτυχόντων.

• Άλλες 758 προσλήψεις έχουν σταλεί για επεξεργασία στο ΑΣΕΠ - για ανταποδοτικού χαρακτήρα υπηρεσίες ως «ουρά» του διαγωνισμού 3Κ μετά από συγκεκριμένα αιτήματα που καταθέτουν οι ίδιοι οι Δήμοι.

• Στο ενδιάμεσο και για να μη διαταραχθεί η ομαλή λειτουργία των δήμων, δίνουμε παράταση στις συμβάσεις των ήδη εργαζόμενων, μέχρι να βγουν οι οριστικοί πίνακες των επιτυχόντων. Τις αμέσως επόμενες μέρες θα καταθέσουμε τη σχετική ρύθμιση στη Βουλή.

• Βοήθεια στο Σπίτι. Τις αμέσως επόμενες μέρες φέρνουμε, επίσης, στη Βουλή τη σχετική ρύθμιση για την προκήρυξη 3200 θέσεων μόνιμου προσωπικού στο Βοήθεια στο Σπίτι. Ήδη προβλέπεται το κονδύλι στον προϋπολογισμό του 2019. Ένα πολύ σημαντικό κοινωνικό πρόγραμμα που αγκαλιάστηκε από τον κόσμο και τις τοπικές κοινωνίες, γίνεται μόνιμος θεσμός του κοινωνικού κράτους, διασφαλίζεται η σταθερή χρηματοδότησή του από τον κρατικό π/υ και λήγει επιτέλους το απαράδεκτο καθεστώς εργασιακής ομηρίας για χιλιάδες εργαζόμενους.

• Ακολουθούν 118 θέσεις επιστημονικού και τεχνικού προσωπικού σε μικρούς ορεινούς και νησιωτικούς Δήμους, που αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες ελλείψεις, σε βαθμό που κάποιοι από αυτούς δυσκολεύονται να φτιάξουν ακόμη και προϋπολογισμό.

• Και 165 νέες θέσεις στα ΚΕΠ, με ταυτόχρονη ηλεκτρονική αναβάθμιση των υπηρεσιών που προσφέρουν στους πολίτες.

• Τέλος, θέλω να ανακοινώσω από αυτό εδώ το βήμα ότι ολοκληρώσαμε την προηγούμενη βδομάδα τις σχετικές διαδικασίες με το Υπουργείο Διοικητικής Ανασυγκρότησης για ένα νέο τριετές πρόγραμμα 1500 προσλήψεων στους ΟΤΑ, ξεκινώντας από τις αρχές 2019. Προτεραιότητα είναι η κάλυψη των αναγκών σε επιστημονικό προσωπικό. Να στελεχωθούν αποτελεσματικά οι οικονομικές και τεχνικές υπηρεσίες των ΟΤΑ. Σας καλώ να συνεργαστούμε για να προσδιορίσουμε με ακρίβεια τις ανάγκες και να προχωρήσουμε γρήγορα στην κάλυψή τους.

Τις προσλήψεις αυτές και όσες θα ακολουθήσουν τις περιμένει χρόνια η Αυτοδιοίκηση. Είναι προσλήψεις που καλύπτουν πάγιες και διαρκείς ανάγκες των ΟΤΑ και αναβαθμίζουν τις αναπτυξιακές δυνατότητες τους.  Δίνουν επιπλέον τη δυνατότητα στους ΟΤΑ, και αυτό είναι πολύ σημαντικό, να εκμεταλλευθούν τα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία που έχουμε δημιουργήσει και να υλοποιήσουν κρίσιμα και αναγκαία έργα στις τοπικές κοινωνίες.

Οι προσλήψεις αυτές όμως, έγιναν εφικτές διότι ως Κυβέρνηση πετύχαμε την επαναφορά του κανόνα 1/1 – μία πρόσληψη και κάθε αποχώρηση. Και εδώ πρέπει όλος ο κόσμος της αυτοδιοίκησης – εσείς οι ίδιοι- να τοποθετηθείτε. Συμφωνείτε με αυτό το μέτρο ή θέλετε να επιστρέψουμε στο 1/5 – μία πρόσληψη για κάθε πέντε αποχωρήσεις – που ζητά η αξιωματική αντιπολίτευση. Είναι μήπως ρουσφετολογικές οι προλήψεις που γίνονται τώρα μέσω ΑΣΕΠ για τους ΟΤΑ;

Εμείς απαντάμε στις δικές σας εκκλήσεις που λένε ότι η υποστελέχωση είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα της Αυτοδιοίκησης. Αυτό προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε.

3) Βελτίωση συνθηκών εργασίας στους ΟΤΑ

Η Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι και οι εργαζόμενοι της. Για χρόνια παρακολουθήσαμε την ελαστικοποίηση των σχέσεων εργασίας και την υποβάθμιση των συνθηκών εργασίας στους ΟΤΑ, ως αποτέλεσμα των μνημονίων και των νεοφιλελεύθερων πολιτικών. Η δική μας λογική είναι ακριβώς η αντίθετη. Δουλέψαμε από την πρώτη στιγμή και συνεχίζουμε να παλεύουμε για την άρση των αδικιών σε βάρος των εργαζομένων στην ΤΑ, τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και την κατοχύρωση των δικαιωμάτων τους. Σε αυτό το πλαίσιο:

• Προχωρήσαμε, μετά από χρόνια, στη σύναψη συλλογικών συμβάσεων εργασίας με όλες τις ομοσπονδίες εργαζομένων και στους δύο βαθμούς της τοπικής αυτοδιοίκησης, τόσο για τους μόνιμους εργαζόμενους όσο και για το προσωπικό ιδιωτικού δικαίου.

• Συνεργαζόμαστε στενά με τα συναρμόδια υπουργεία για τη βελτίωση των συνθηκών και του πλαισίου εργασίας των σχολικών καθαριστριών. Εδώ πρέπει και οι Δήμοι να αναλάβουν τις ευθύνες τους, να καταβάλουν τακτικά τις αμοιβές τους και να διορθώσουν τις αδικίες που υφίστανται αυτές οι εργαζόμενες που προσφέρουν πολύτιμες υπηρεσίες.

• Επιπλέον, εδώ και δύο χρόνια το ΥΠΕΣ έχει προχωρήσει σε σειρά νομοθετικών ρυθμίσεων για την προστασία της υγείας και της ασφάλειας στην εργασία όλων των εργαζομένων στην ΤΑ. 

• νομοθετήθηκε το αυτονόητο, ότι τα ΜΑΠ τα δικαιούνται, πέρα από τους μόνιμους εργαζόμενους, και οι συμβασιούχοι.

• Δόθηκαν αναδρομικά για τη μη χορήγηση των ΜΑΠ παρελθόντων ετών.

• Επεκτάθηκε το επίδομα επικίνδυνης και ανθυγιεινής εργασίας σε σειρά ειδικοτήτων που δεν το λάμβαναν (εργαζόμενοι σε αποχετευτικές εγκαταστάσεις, απολυμαντές κ.α.).

• Προβλέφθηκε ότι και οι ΟΤΑ, όταν παραβιάζουν τη νομοθεσία για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία, θα επιβαρύνονται με σοβαρά διοικητικά πρόστιμα.

• Τέλος, το ΥΠΕΣ  έχει συγκροτήσει ήδη εδώ και καιρό ομάδας εργασίας για  τη ριζική αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου για την προστασία της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και για τους όρους απονομής των Μέσων Ατομικής Προστασίας (ΜΑΠ). Η μελέτη όλων των ζητημάτων έχει προχωρήσει σε βάθος και στις αρχές του νέου θα κατατεθεί το σχετικό νομοσχέδιο.

4) Θεσμικές – λειτουργικές παρεμβάσεις

Προχωρήσαμε σε μια σειρά θεσμικές παρεμβάσεις για τον εξορθολογισμό και τη βελτίωση της λειτουργίας των δήμων. Σταχυολογώ μερικές μόνο από αυτές.

• Αναμορφώσαμε και εκσυγχρονίσαμε το θεσμικό πλαίσιο οργάνωσης και λειτουργίας των ΔΕΥΑ, οι οποίες αναγνωρίζονται πλέον και οργανώνονται ως διαχειριστές ενός φυσικού δημόσιου αγαθού.

• Προχωρήσαμε σε  προεδρικό διάταγμα (π.δ. 99/2017)  (σε συνεργασία με το Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης) με το οποίο καθορίζονται για πρώτη φορά οι προϋποθέσεις για τη χορήγηση άδειας ίδρυσης και λειτουργίας των παιδικών βρεφικών και βρεφονηπιακών σταθμών, οι τεχνικές προδιαγραφές, οι ειδικοί όροι καταλληλότητάς τους, καθώς και η διαδικασία ελέγχου τους με σκοπό την απρόσκοπτη λειτουργία τους και την ασφαλή φιλοξενία των παιδιών.

• Εκπονήσαμε επίσης, νέο Πρότυπο Κανονισμό Λειτουργίας των Δημοτικών σταθμών, ούτως ώστε να ανταποκρίνονται πλήρως στις σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες και απαιτήσεις. 

• Χρηματοδοτούμε με 95 εκατ. ευρώ από εθνικούς πόρους τους δήμους για την προσαρμογή των σταθμών στα νέα πρότυπα. Ήδη έχουμε τις πρώτες εντάξεις ύψους 1 εκατ. ευρώ για 7 δήμους της χώρας και έπεται η συνέχεια.

• Θεσμοθετήσαμε κίνητρα σε εργαζόμενους ορεινών και μικρών νησιωτικών δήμων, με την πρόβλεψη της δυνατότητας διασφάλισης δωρεάν σίτισης και κατάλληλου καταλύματος διαμονής  σε ιατρικό/νοσηλευτικό προσωπικό, εκπαιδευτικούς, υπαλλήλους του ΕΚΑΒ, της αστυνομίας, πυροσβεστικής, λιμενικού κλπ.

• Δώσαμε τη δυνατότητα χορήγησης αντιμισθίας σε αντιδημάρχους που μέχρι σήμερα δεν λάμβαναν και αποζημίωσης για τη συμμετοχή στα δημοτικά συμβούλια μη αστικών δήμων, σε δημοτικούς συμβούλους που διαμένουν σε μεγάλη απόσταση από την έδρα του δήμου τους.

• Θεσμοθετήσαμε τη δυνατότητα ρύθμισης οφειλών προς τους δήμους με πολύ ευνοϊκούς όρους (μεγάλος αριθμός δόσεων, απαλλαγή από προσαυξήσεις και τόκους), ώστε να αυξηθεί η εισπραξιμότητα και να μπορέσει να ανταπεξέλθει στις υποχρεώσεις του προς τους δήμους, μεγάλος αριθμός πολιτών που σήμερα αδυνατεί.

• Θεσμοθετήσαμε και οργανώνεται ήδη το «Μητρώο Πολιτών», για την ηλεκτρονική διασύνδεση των βάσεων δεδομένων δημοτολογίων και ληξιαρχείων. Στόχος μας είναι η πάταξη της γραφειοκρατίας και η διευκόλυνση των πολιτών.

• Επανεξετάζουμε το ισχύον θεσμικό πλαίσιο για τις διαδικασίες χορήγησης των αποζημιώσεων στους πληγέντες από φυσικές καταστροφές. Σκοπός μας είναι η επικαιροποίηση του πλαισίου και η τυποποίηση των διαδικασιών που ακολουθούν οι δήμοι για τη συγκέντρωση των σχετικών δικαιολογητικών, η πρόβλεψη αντιμετώπισης ειδικών περιπτώσεων, όπως και η καθιέρωση συστήματος ελέγχου. Να γίνεται πιο γρήγορα και πιο δίκαια η καταβολή των αποζημιώσεων στους δικαιούχους.

• Ψηφιακή Αυτοδιοίκηση - Τέλος, μια πολύ σημαντική παρέμβαση που υλοποιούμε από κοινού, η ψηφιακή αναβάθμιση των ΟΤΑ. Ένα έργο σημαία για το επιχειρησιακό μας πρόγραμμα,  ένα έργο εξειδικευμένο με 30 εκατ. ευρώ στο ΕΣΠΑ, το  οποίο περιλαμβάνει:

- Την προώθηση της ψηφιακής Αυτοδιοίκησης και της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης στους ΟΤΑ.

- Την επιτάχυνση, απλούστευση και αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών μέσα από την αποτελεσματική αξιοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρουν οι τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών.

 

- Τη διαμόρφωση δομών και διαδικασιών σύγχρονών και φιλικών προς τους πολίτες μέσα από την οργανωτική και λειτουργική αναδιάρθρωση των δήμων και των περιφερειών.

 

- Την εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού της ΤΑ προκειμένου να μπορεί να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της ψηφιακής εποχής και του νέου ρόλου που καλούνται να επιτελέσουν οι ΟΤΑ.

 

- Την απελευθέρωση ανθρώπινου δυναμικού από διοικητικές λειτουργίες και την αξιοποίηση του για την ενίσχυση των κοινωνικών και αναπτυξιακών υπηρεσιών των ΟΤΑ.

 

- Την ενίσχυση της διαφάνειας στη λειτουργία των ΟΤΑ καθώς και της συμμετοχής των πολιτών. 

Έχουν κλείσει όλες οι εκκρεμότητες και μέσα στην εβδομάδα δημοσιεύεται η προκήρυξη για την πρώτη φάση του έργου (ύψους 2 εκατ. ευρώ).

5) Κλεισθένης: μια προοδευτική – δημοκρατική τομή για την Τοπική Αυτοδιοίκηση

Επιτρέψτε μου τώρα να κάνω μια σύντομη αναφορά στον Κλεισθένη, το νέο θεσμικό πλαίσιο για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, που είναι πλέον νόμος του κράτους.

• Για πρώτη φορά στη χώρα μας υλοποιείται μια τόσο μεγάλη προσπάθεια ενδοδημοτικής αποκέντρωσης, με εμβάθυνση της δημοκρατίας και άνοιγμα της Αυτοδιοίκησης στην κοινωνία.

• Με την απλή αναλογική η λαϊκή βούληση θα αποτυπώνεται πλέον, με ακρίβεια στη σύνθεση των συμβουλίων τα οποία καθίστανται τα αποφασιστικά και δημοκρατικά νομιμοποιημένα όργανα. Η ψήφος των πολιτών αναβαθμίζεται, όπως και ο ρόλος τους στα αυτοδιοικητικά πράγματα.

• Ο Κλεισθένης όμως δεν είναι μόνο η απλή αναλογική. Φέρνει και μια σειρά θεσμικές παρεμβάσεις όπως η αποσύνδεση των κοινοτικών εκλογών από τα δημοτικά ψηφοδέλτια, η ενίσχυση των κοινοτήτων με πόρους και αρμοδιότητες, τα δημοτικά/περιφερειακά δημοψηφίσματα, η ισχυροποίηση των επιτροπών διαβούλευσης και των λαϊκών συνελεύσεων.

• Ο Κλεισθένης δίνει τη δυνατότητα ουσιαστικής παρέμβασης στα αυτοδιοικητικά πράγματα σε πολίτες, κινήσεις και πρωτοβουλίες που μέχρι τώρα ήταν εκτός των «τειχών».

• Και κάτι ακόμη πιο σημαντικό:

Ο Κλεισθένης δημιουργεί το έδαφος για την ανάπτυξη προγραμματικών συγκλίσεων και συναινέσεων. Σπρώχνει σε συνεργασίες πάνω στα βασικά προβλήματα των τοπικών κοινωνιών. Αλλάζει δηλαδή όλη την κουλτούρα, τον τρόπο που διεξάγεται η πολιτική στην Αυτοδιοίκηση. Από την αντίληψη του «ο νικητής τα παίρνει όλα» σε μια λογική ανάπτυξης συγκλίσεων και συνεργασιών για να αντιμετωπιστούν τα κοινά προβλήματα.

Ο Κλεισθένης περιλαμβάνει ακόμη, και ένα πλήθος θεσμικών ρυθμίσεων που βελτιώνουν τη λειτουργία των ΟΤΑ και ενισχύουν τις αναπτυξιακές τους δυνατότητες.

Αναπτυξιακές δυνατότητες των ΟΤΑ – οικονομική λειτουργία

• Δίνεται η δυνατότητα στους ΟΤΑ να ιδρύουν αυτοτελώς ή από κοινού με άλλους ΟΤΑ νομικά πρόσωπα στα αντικείμενα της ενέργειας, του περιβάλλοντος και της αξιοποίησης τοπικών φυσικών αγαθών και πόρων.

• Οι ΟΤΑ μπορούν πλέον να συμμετέχουν στο μετοχικό κεφάλαιο επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας, με στόχο την κατοχύρωση του δημόσιου χαρακτήρα τους και τη λειτουργία τους σε όφελος των τοπικών κοινωνιών.

• Οργανώνεται και εξορθολογίζεται η διαδικασία κατάρτισης Τετραετών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων για Δήμους και Περιφέρειες, με στόχο έναν πιο μακροχρόνιο και ολοκληρωμένο αναπτυξιακό σχεδιασμό.

• Προβλέπονται νέες δυνατότητες παροχής υποστήριξης στους Δήμους από τη ΜΟΔ, στις διαδικασίες εκπόνησης, ανάθεσης και επίβλεψης μελετών και στην ωρίμαση ή δημοπράτηση έργων. Επιπλέον, δήμοι που δεν διαθέτουν επαρκή τεχνική υπηρεσία μπορούν τώρα να συνεργάζονται  με την ΕΕΤΑΑ, για τη διεξαγωγή της διαδικασίας σύναψης, εποπτείας και επίβλεψης δημοσίων συμβάσεων και μελετών.

• Θεσπίζεται η δυνατότητα συγκρότησης κοινής τεχνικής υπηρεσίες, μεταξύ δήμων του ίδιου νομού ή όμορων δήμων της ίδιας περιφέρειας, οι οποίοι δεν διαθέτουν επαρκείς τεχνικές υπηρεσίες.

• Το Δημοτικό Συμβούλιο θα μπορεί να ορίζει γενικούς και ειδικούς συντελεστές (ανάλογα με τη χρήση ή τη γεωγραφική ζώνη των ακινήτων) για τον καθορισμό του ενιαίου ανταποδοτικού τέλους. Επιδιώκεται έτσι μια πιο ισορροπημένη και δίκαιη κατανομή των τελών.

• Επικαιροποιείται και εκσυγχρονίζεται το πλαίσιο οργάνωσης και λειτουργίας του Παρατηρητηρίου Οικονομικής Αυτοτέλειας των ΟΤΑ.

Εποπτεία ΟΤΑ – Έλεγχος νομιμότητας

Στο κρίσιμο ζήτημα της εποπτείας των ΟΤΑ, με τον Κλεισθένη ικανοποιείται ένα πάγιο αίτημα της Αυτοδιοίκησης. Ο έλεγχος νομιμότητας αποσπάται από τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις.

• Συγκροτούνται οι Αυτοτελείς Υπηρεσίες Εποπτείας ΟΤΑ (περιφερειακές υπηρεσίες του ΥΠΕΣ), οι Επόπτες επιλέγονται από το ΕΣΕΔ (και είναι πρόσωπα υψηλών προσόντων με νομικές γνώσεις), ενώ στις εν λόγω υπηρεσίες διορίζονται και δικηγόροι με εμπειρία στα σχετικά ζητήματα.

• Τα πεδία υποχρεωτικού ελέγχου νομιμότητας περιορίζονται στα όντως αναγκαία, ενώ διαμορφώνεται και σύστημα ανάλυσης κινδύνου (risk analysis), ώστε οι δειγματοληπτικοί έλεγχοι να κατευθύνονται προοδευτικά στα πεδία όπου όντως εντοπίζονται συνήθως οι παραβάσεις.

• Συγκροτείται Συμβούλιο Εποπτών ΟΤΑ και Επιτροπή Συντονισμού και Ελέγχου Εποπτείας ΟΤΑ (με Πρόεδρο τον ΥΠΕΣ και τη συμμετοχή ανώτατων δικαστικών και ανεξάρτητων διοικητικών αρχών) για την ποιοτική αναβάθμιση και την ομογενοποίηση των όρων ελέγχου νομιμότητας.

Αρμοδιότητες ΟΤΑ

Σημαντικές βελτιώσεις ωστόσο, έχουμε και στο άλλο μεγάλο και δύσκολο ζήτημα. Αυτό των αρμοδιοτήτων ων ΟΤΑ.

• Συγκροτούνται για πρώτη φορά στη χώρα Διυπουργικές Επιτροπές Ανακαθορισμού Αρμοδιοτήτων και Διαδικασιών για το ξεκαθάρισμα και την ομογενοποίηση των αρμοδιοτήτων μεταξύ των τριών επιπέδων διοίκησης (Δήμοι – Περιφέρειες – Κράτος/Αποκεντρωμένες), στη βάση της εγγύτητας, της επικουρικότητας και της αποτελεσματικότητας.

• Συγκροτείται Μόνιμη Επιτροπή Ελέγχου Αρμοδιοτήτων Τοπικής Αυτοδιοίκησης στο ΥΠΕΣ (με τη συμμετοχή ΚΕΔΕ και ΕΝΠΕ), με αντικείμενο το διαρκή έλεγχο, την εποπτεία και την παροχή γνώμης για κάθε ζήτημα σχετικό με τη μεταβολή του νομοθετικού πλαισίου καθορισμού των αρμοδιοτήτων των ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού.

• Κάθε νομοθέτημα που μεταβάλλει με τον οποιονδήποτε τρόπο τις αρμοδιότητες τις αυτοδιοίκησης θα πρέπει, πριν την κατάθεσή του, να εισάγεται για παροχή γνώμης στην Επιτροπή (με επισημασμένες τις διατάξεις που αφορούν τις αρμοδιότητες των ΟΤΑ και τους πόρους που τυχόν απαιτούνται για την άσκηση νέων αρμοδιοτήτων).

• Φυσικά αυτά δεν είναι αρκετά, γι αυτό έχουμε δεσμευτεί ότι θα ακολουθήσει και Κλεισθένης ΙΙ που θα αντιμετωπίζει ακριβώς αυτό το πολύ σοβαρό ζήτημα. Το ξεκαθάρισμα και την ομογενοποίηση δηλαδή των αρμοδιοτήτων ανάμεσα στους δήμους, τις περιφέρειες και το κράτος.

Βελτιώσεις του Κλεισθένη

Ο Κλεισθένης είναι νόμος του Κράτους.

Η συζήτηση ωστόσο, με τους φορείς της Αυτοδιοίκησης, για τη βελτίωσή του, όπου υπάρχει περιθώριο, δεν έχει τελειώσει.

Η εφαρμογή άλλωστε ενός νόμου κρίνεται στην πράξη και εμείς έχουμε αποδείξει ότι είμαστε ανοικτοί στη συζήτηση και τις προτάσεις του κόσμου της Αυτοδιοίκησης για αλλαγές που μπορούν να βοηθήσουν στην καλύτερη εφαρμογή του.

Ανακοινώνω λοιπόν από αυτό το βήμα ορισμένες βελτιώσεις που θα φέρουμε τις επόμενες μέρες στη Βουλή και οι οποίες ήταν και δικές σας προτάσεις.

Κατ’ αρχάς να πω ότι είμαστε διατεθειμένοι, εφόσον υπάρχει ολοκληρωμένη πρόταση που δεν βρίσκεται σε αντίθεση με τον πυρήνα της μεταρρύθμισης, να συζητήσουμε την αλλαγή του τρόπου εκλογής των τοπικών συμβουλίων στην περίπτωση συνένωσης δύο και μόνο αστικών προ-Καποδιστριακών δήμων.

Βελτιώσεις

1. Η πρώτη αφορά την αλλαγή του τρόπου εκλογής του προέδρου των κοινοτήτων η οποία θα γίνεται πλέον ανάμεσα στους δύο πρώτους σε ψήφους, υποψηφίους, των δύο πρώτων συνδυασμών.

2. Και η δεύτερη, την αύξηση του ορίου των υποψηφίων για την κατάρτιση των ψηφοδελτίων. Με τη  βελτιωτική ρύθμιση που θα φέρουμε στη Βουλή, ο αριθμός των υποψήφιων δημοτικών συμβούλων πρέπει να είναι τουλάχιστον ίσος με τον αριθμό των εδρών κάθε εκλογικής περιφέρειας με δυνατότητα προσαύξησης έως και 50%.

6) Συνταγματική αναθεώρηση και Τοπική Αυτοδιοίκηση

Η  έξοδος από τα μνημόνια μας επιτρέπει να προχωρήσουμε σε σειρά  θεσμικών παρεμβάσεων για την εμβάθυνση της δημοκρατίας και της λαϊκής κυριαρχίας και για την ενίσχυση της αντιπροσώπευσης.

Από το 2015 ξεκινήσαμε τις θεσμικές παρεμβάσεις, ψηφίσαμε την απλή αναλογική ως εκλογικό σύστημα στις βουλευτικές και αυτοδιοικητικές εκλογές, αλλάζοντας τους όρους αντιπροσώπευσης και κατοχυρώνοντας όχι μόνο την τυπική, αλλά και την ουσιαστική ισότητα της ψήφου.

Η κυβέρνηση ανέλαβε την νομοθετική  πρωτοβουλία, ώστε η επόμενη Βουλή να είναι αναθεωρητική, έτσι ώστε να προωθηθούν ρυθμίσεις και προβλέψεις στον καταστατικό χάρτη της χώρας:

για την ενίσχυση:

• του κοινοβουλίου, αλλά και για τον έλεγχο, που αυτό ασκεί στις εκάστοτε κυβερνήσεις

• της λαϊκής παρέμβασης και της αντιπροσώπευσης

• της προστασίας των κοινωνικών δικαιωμάτων (δημόσιων αγαθών όπως το νερό και η ηλεκτρική ενέργεια)

για την αντιμετώπιση των παθογενειών της οργάνωσης του κράτους:

Στο πλαίσιο της πρότασης για την αναθεώρηση διατάξεων το Υπουργείο μας θεωρεί ότι έχουν ωριμάσει οι συνθήκες για μια διαφορετική αρχιτεκτονική του διοικητικού μας συστήματος και άρα και για μια βαθύτερη συνταγματική τομή.

Στην πρόταση που θα καταθέσουμε στο δημόσιο διάλογο για τη συνταγματική αναθεώρηση και αφορά στα άρθρα του Συντάγματος για την Τοπική Αυτοδιοίκηση:     

• Αποσαφηνίζεται ότι οι ΟΤΑ α και β βαθμού και τα όργανα μητροπολιτικής Αυτοδιοίκησης, θα είναι οι φορείς της κατά τόπους αποκέντρωσης (άρθρο 101).

• Αναδιατάσσονται οι αρμοδιότητες με βάση τις αρχές της επικουρικότητας και της εγγύτητας (τεκμήριο αρμοδιότητας για τις τοπικές δημόσιες υποθέσεις άρθρο 101).

• Παρέχεται η δυνατότητα έκδοσης κανονιστικών πράξεων από τους ΟΤΑ, ως όργανα της κατά τόπον Διοίκησης, σύμφωνα με τον ψηφισμένο Ευρωπαϊκό Χάρτη Τοπικής Αυτονομίας.

• Δίνεται η δυνατότητα κατοχύρωσης του δικαιώματος  νομοθετικής πρωτοβουλίας των θεσμικών εκπροσώπων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

• Αναγνωρίζονται πολιτικά δικαιώματα και σε αλλοδαπούς που διαμένουν και εργάζονται μόνιμα στην Ελλάδα ώστε να μπορούν να μετέχουν στις αυτοδιοικητικές εκλογές.

Συνεχίζουμε λοιπόν με τη συνταγματική αλλαγή στις σχέσεις κράτους και τοπικής αυτοδιοίκησης τη δημοκρατική εμβάθυνση του ελληνικού πολιτειακού συστήματος, η οποία έχει ήδη συντελεστεί ως έναν βαθμό  με την εφαρμογή της απλής αναλογικής στον Κλεισθένη Ι.

Είναι μονόδρομος αυτή η προσπάθεια για την ενεργοποίηση των τοπικών κοινωνιών και την αξιοποίηση των τοπικών και αναπτυξιακών πλεονεκτημάτων τους, τα οποία με την σειρά τους θα συμβάλλουν ουσιαστικά στην παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας μας.

Κυρίες και κύριοι,

Η χώρα μας βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Εξήλθε από τα μνημόνια και τη σκληρή επιτροπεία.

Βγαίνει από την κρίση που τόσο πολύ δοκίμασε τις αντοχές της κοινωνίας.

Μια μοναδική ευκαιρία διανοίγεται μπροστά μας.

Να αφήσουμε πίσω μας τις αδιέξοδες νοοτροπίες του παρελθόντος και να εργαστούμε από κοινού για την ανάταξη της οικονομίας και της κοινωνίας.

Η κυβέρνηση προχωρά ήδη σε μια σειρά μέτρα που ανακουφίζουν την κοινωνική πλειοψηφία και αίρουν τις αδικίες που συσσωρεύτηκαν τα προηγούμενα χρόνια.

Με ιδιαίτερη έμφαση στις πιο αδύναμες κοινωνικές ομάδες αλλά και στα μεσαία στρώματα που επιβαρύνθηκαν δυσανάλογα από τις μνημονιακές πολιτικές.

Η ενίσχυση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι για εμάς κεντρική προτεραιότητα και δέσμευση που έχουμε αναλάβει απέναντι στον ελληνικό λαό και τον κόσμο της Αυτοδιοίκησης.

Όχι μόνο επειδή υπήρξε ένα από τα μεγαλύτερα θύματα της κρίσης, αλλά γιατί πιστεύουμε ότι η ισχυρή Αυτοδιοίκηση είναι προϋπόθεση της βιώσιμης και δίκαιης ανάπτυξης που θέλουμε.

Οι δήμοι μπορούν και πρέπει να πρωταγωνιστήσουν στην παραγωγική ανασυγκρότηση που έχει ανάγκη η χώρα.

Γιατί, ακόμη, πιστεύουμε ότι η αναζωογόνηση της δημοκρατίας και η ανάκτηση της εμπιστοσύνης των πολιτών στους θεσμούς ξεκινά από τις τοπικές κοινωνίες.

Αυτή τη δέσμευση κάνουμε πράξη με όλες τις πρωτοβουλίες που ανέπτυξα πριν – με τον Κλεισθένη, με τον ΦιλόΔημο και τα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία για τους ΟΤΑ που δημιουργήσαμε, με τις χιλιάδες νέες προσλήψεις στην Αυτοδιοίκηση που βρίσκονται σε εξέλιξη, με την στήριξη των εργαζόμενων στους ΟΤΑ.

Οι πόρτες του Υπουργείου Εσωτερικών ήταν και παραμένουν πάντα ανοικτές για τους εκπροσώπους και τους εργαζόμενος της Αυτοδιοίκησης.

Σας καλώ να εργαστούμε μαζί για να δώσουμε στην Αυτοδιοίκηση τους πόρους, τα μέσα, και τους ανθρώπους που θα της επιτρέψουν να επιτελέσει τον κρίσιμο ρόλο της.

Σας ευχαριστώ.