Μπο­ρεί οι συ­ντα­ξιού­χοι να α­πο­χαι­ρέ­τη­σαν το δώ­ρο των Χρι­στου­γέν­νων ή­δη με τον ερ­χο­μό του 2013, αλ­λά ο κ. Σα­μα­ράς ε­πι­φύ­λα­ξε σ’ αυ­τούς και τους υ­πό­λοι­πους συ­νέλ­λη­νες έ­να πο­λύ με­γα­λύ­τε­ρο δώ­ρο κα­τά τη λή­ξη του δυ­σώ­νυ­μου αυ­τού έ­τους: την έ­ξο­δο α­πό τα μνη­μό­νια, το πρω­το­γε­νές πλεό­να­σμα και την υ­πό­σχε­ση της α­νά­καμ­ψης. Ένα δώ­ρο «τρία σε έ­να», που λό­γω της συ­γκυ­ρίας κιν­δυ­νεύει να χα­ρα­κτη­ρι­στεί «α­γιο­βα­σι­λιά­τι­κο», σαν «φλου­ριά» που βά­ζου­με στις βα­σι­λό­πι­τες.

Η α­νεύ­ρε­τη α­νά­καμ­ψη

Για την υ­πό­σχε­ση της α­νά­καμ­ψης δεν χρειά­ζε­ται να ε­πι­μεί­νου­με ι­διαί­τε­ρα, για­τί αυ­τή δεν εί­ναι σε θέ­ση να πεί­σει πα­ρά ε­λά­χι­στους πια εύ­πι­στους. Όλοι οι άλ­λοι έ­χουν ή­δη πει­στεί ό­τι α­νά­καμ­ψη δεν πρό­κει­ται να υ­πάρ­ξει ό­σο συ­νε­χί­ζε­ται, και στην Ελλά­δα και στο σύ­νο­λο της ευ­ρω­ζώ­νης, η πο­λι­τι­κή της κα­τα­στρο­φι­κής λι­τό­τη­τας και της ε­σω­τε­ρι­κής υ­πο­τί­μη­σης. Και ό­τι, αν φα­νούν κά­ποια τέ­τοια ση­μά­δια, θα πρό­κει­ται για α­ναι­μι­κές εν­δεί­ξεις που δεν μπο­ρούν να δια­ψεύ­σουν τη γε­νι­κή τά­ση: οι δεί­κτες της οι­κο­νο­μι­κής με­γέ­θυν­σης θα κι­νού­νται για πο­λύ με­γά­λο διά­στη­μα πέ­ριξ του μη­δε­νός και γι’ αυ­τό θα χρεια­στούν πε­ρί τις δύο δε­κα­ε­τίες για να α­ντι­σταθ­μι­στεί, αν α­ντι­σταθ­μι­στεί, η κα­τα­βύ­θι­ση που πα­ρα­κο­λου­θού­με την τε­λευ­ταία πε­ντα­ε­τία.
Οι τε­λευ­ταίοι δε που πρό­κει­ται να ω­φε­λη­θούν α­πό μια τέ­τοια «α­νά­καμ­ψη», θα εί­ναι οι μι­σθω­τοί, οι αυ­το­α­πα­σχο­λού­με­νοι και οι συ­ντα­ξιού­χοι, για­τί το δι­κό τους με­ρί­διο έ­στω και σ’ αυ­τή την α­ναι­μι­κή προο­πτι­κή εί­ναι ή­δη θε­σμι­κά συ­μπιε­σμέ­νο στα κα­τώ­τα­τα ό­ρια. Ο λό­γος εί­ναι α­πλός: η συ­μπίε­σή του α­πο­τε­λεί προϋπό­θε­ση της ό­ποιας α­ναι­μι­κής α­νά­καμ­ψης, έ­τσι ό­πως σχε­διά­ζε­ται στο πλαί­σιο της νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρης πα­γκο­σμιο­ποίη­σης.

Έξο­δος α­πό το μνη­μό­νιο, που πα­ρα­μέ­νει

Ας δού­με, ό­μως, το άλ­λο σκέ­λος του τρι­πλού α­γιο­βα­σι­λιά­τι­κου δώ­ρου του κ. Σα­μα­ρά: την έ­ξο­δο α­πό τα μνη­μό­νια. Να υ­πεν­θυ­μί­σου­με ό­τι το εύ­ρη­μα αυ­τό χρη­σι­μο­ποιεί­ται ου­σια­στι­κά ως α­ντι­στάθ­μι­σμα στην πρό­τα­ση –ε­πι­λο­γή του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ για κα­τάρ­γη­ση των μνη­μο­νίω­ν: το προ­πα­γαν­δι­στι­κό αί­τη­μα του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ θα πέ­σει στο κε­νό, κα­θώς με τη λή­ξη της ι­σχύος των μνη­μο­νίων, δεν θα έ­χει καν νό­η­μα.
Πο­λύ ω­ραίο για να εί­ναι α­λη­θι­νό… Ακό­μα και στο συ­γκε­κρι­μέ­νο πρω­το­χρο­νιά­τι­κο μή­νυ­μα του κ. Σα­μα­ρά, ω­στό­σο, διευ­κρι­νί­ζε­ται ό­τι αυ­τή η πε­ρί­φη­μη υ­πό­σχε­ση δεν εί­ναι τί­πο­τε πε­ρισ­σό­τε­ρο α­πό τη δυ­να­τό­τη­τα που υ­πο­τί­θε­ται ό­τι θα έ­χει η Ελλά­δα να προ­σφύ­γει στις «α­γο­ρές» και ό­χι στους «μη­χα­νι­σμούς στα­θε­ρό­τη­τας», που α­παι­τούν νέα μνη­μό­νια. Με α­πλά λό­για, δη­λα­δή, ο κ. Σα­μα­ράς υ­πό­σχε­ται ό­τι δεν θα υ­πάρ­ξουν «νέα μνη­μό­νια», ό­χι ό­τι θα κα­ταρ­γη­θούν τα πα­λιά. Εμείς ε­ξερ­χό­μα­στε α­πό τα μνη­μό­νια, πλην ό­μως αυ­τά… πα­ρα­μέ­νουν.
Πρό­κει­ται για μια πο­λύ πα­ρά­δο­ξη «έ­ξο­δο» α­πό τα μνη­μό­νια, που ση­μαί­νει πα­ρα­μο­νή στο οι­κο­νο­μι­κό, κοι­νω­νι­κό, δη­μο­σιο­νο­μι­κό, νο­μι­κό και γε­νι­κό­τε­ρα θε­σμι­κό πλαί­σιο που οι δε­σμεύ­σεις αυ­τών των μνη­μο­νίων έ­χουν ε­πι­βά­λει.
Η ει­κό­να που ται­ριά­ζει σ’ αυ­τή τη δια­δι­κα­σία ό­πως την έ­χουν στο μυα­λό τους, δεν εί­ναι της ε­ξό­δου α­πό έ­να σκο­τει­νό τού­νε­λ, απ’ το ο­ποίο εί­μα­στε υ­πο­χρεω­μέ­νοι να πε­ρά­σου­με, προ­κει­μέ­νου να α­να­κτή­σου­με την αλ­λο­τι­νή ε­λευ­θε­ρία. Πιο πο­λύ ται­ριά­ζει η ει­κό­να της χρυ­σα­λί­δας, που ό­ταν πια κα­τα­φέρ­νει να βγει α­πό το κου­κού­λι, έ­χει ή­δη α­πο­κτή­σει δια­φο­ρε­τι­κά χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά, που θα τα κου­βα­λά­ει διά βίου.

Από την έ­ξο­δο στην κα­τάρ­γη­ση

Γι’ αυ­τό δεν αρ­κεί ο­ποιου­δή­πο­τε εί­δους έ­ξο­δος α­πό τα μνη­μό­νια –με ή χω­ρίς ει­σα­γω­γι­κά. Αυ­τό που α­παι­τεί­ται δεν εί­ναι α­πλώς η στιγ­μιαία νο­μι­κή κα­τάρ­γη­σή τους, αλ­λά η σχε­δια­σμέ­νη άρ­ση των συν­θη­κών που έ­χουν ε­πι­βά­λει και των συ­νε­πειών που συ­νε­πά­γο­νται. Και τα δύο αυ­τά υ­πο­χρεώ­νουν σε μια κα­τάρ­γη­ση διαρ­κείας. Όπως το έ­γκλη­μά τους δεν ή­ταν στιγ­μιαίο, έ­τσι και η κά­θαρ­ση εί­ναι α­νά­γκη να έ­χει διάρ­κεια.
Στην ε­πι­χει­ρη­μα­το­λο­γία της α­ντι­μνη­μο­νια­κής λο­γι­κής, ό­σο πε­ρισ­σό­τε­ρο το­νί­ζε­ται η α­πο­λύ­τως α­να­γκαία ά­με­ση κα­τάρ­γη­ση του μνη­μο­νια­κού νο­μι­κού κα­θε­στώ­τος και πα­ράλ­λη­λα υ­πο­βαθ­μί­ζε­ται η διαρ­κής προ­σπά­θεια α­πο­βο­λής των μνη­μο­νια­κών συ­νε­πειών στην πρά­ξη, τό­σο πιο εύ­φο­ρο έ­δα­φος βρί­σκει η α­πά­τη των μνη­μο­νια­κών πε­ρί ε­πι­κεί­με­νης «ε­ξό­δου» α­πό τα μνη­μό­νια (με ά­θι­χτο, εν­νο­εί­ται, το κα­θε­στώς που αυ­τά έ­χουν δια­μορ­φώ­σει).
Κά­τι α­νά­λο­γο συμ­βαί­νει και με το τρί­το «δώ­ρο», τη δη­μιουρ­γία πρω­το­γε­νούς πλε­ο­νά­σμα­τος. Πριν α­κό­μα κα­τα­γρα­φεί ως πραγ­μα­τι­κό α­πο­λο­γι­στι­κό μέ­γε­θος, ο κ. Σα­μα­ράς το πε­ρι­φέ­ρει ως τρό­παιο. Όπως χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά το δια­τύ­πω­σε έ­γκυ­ρη φι­λο­κυ­βερ­νη­τι­κή ε­φη­με­ρί­δα, το 2014 «το πλεό­να­σμα θα ε­πι­στρέ­ψει «στους πιο α­δύ­να­μους και τους πιο α­δι­κη­μέ­νους», σύμ­φω­να με το πρω­θυ­πουρ­γι­κό μή­νυ­μα.

Από ποιους α­φαι­ρεί­ται το «πλεό­να­σμα»;

Όσοι γνω­ρί­ζουν ό­τι η δια­δι­κα­σία δη­μιουρ­γίας πλε­ο­νά­σμα­τος (και ελ­λείμ­μα­τος), κα­θώς και η δια­δι­κα­σία διά­θε­σής του δεν εί­ναι διό­λου τα­ξι­κά ου­δέ­τε­ρες, α­ντι­λαμ­βά­νο­νται πό­σο με­γά­λη ση­μα­σία έ­χει η χρή­ση του ρή­μα­τος «ε­πι­στρέ­φω» στη συ­γκε­κρι­μέ­νη φρά­ση.
Εί­ναι α­λή­θεια ό­τι το (λο­γι­στι­κό για την ώ­ρα) πλεό­να­σμα δη­μιουρ­γή­θη­κε με την α­φαί­ρε­ση ει­σο­δή­μα­τος κυ­ρίως «α­πό τους πιο α­δύ­να­μους και τους πιο α­δι­κη­μέ­νους». Όταν, λοι­πόν, α­ντι­πα­ρα­τί­θε­ται ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ στη δια­φή­μι­ση του πλε­ο­νά­σμα­τος α­πό την πλευ­ρά της κυ­βέρ­νη­σης, δεν αρ­κεί να το­νί­ζει το α­βέ­βαιο του πλε­ο­νά­σμα­τος, να αμ­φι­σβη­τεί την ύ­παρ­ξή του. Χρειά­ζε­ται κυ­ρίως να α­πο­κα­λύ­πτει τον τρό­πο με τον ο­ποίο ε­πι­χει­ρεί­ται η δη­μιουρ­γία του: δη­λα­δή με την ε­πι­βά­ρυν­ση των α­σθε­νέ­στε­ρων οι­κο­νο­μι­κά τά­ξεων προς ό­φε­λος των ι­σχυ­ρό­τε­ρων.
Ήδη η κυ­βέρ­νη­ση έ­χει ο­μο­λο­γή­σει ό­τι α­πό το ό­ποιο πλεό­να­σμα έ­να με­γά­λο μέ­ρος θα κα­τευ­θυν­θεί στους «πτω­χούς» δα­νει­στές. Το υ­πό­λοι­πο θα δια­τε­θεί, κα­τά την πρω­θυ­πουρ­γι­κή υ­πό­σχε­ση, σε χα­μη­λο­συ­ντα­ξιού­χους (αυ­τοί προ­φα­νώς εί­ναι οι «πιο α­δύ­να­μοι») και τους έν­στο­λους (αυ­τοί θεω­ρού­νται οι «πιο α­δι­κη­μέ­νοι»…)
Η τα­ξι­κά προσ­διο­ρι­σμέ­νη προ­τί­μη­ση της κυ­βέρ­νη­σης εί­ναι προ­φα­νής: τα θεω­ρού­με­να στη­ρίγ­μα­τά της πρέ­πει να πά­ψουν να… α­δι­κού­νται. Όσοι δε παίρ­νουν χα­μη­λή σύ­ντα­ξη, θα πρέ­πει γε­νι­κά και αό­ρι­στα να ε­νι­σχυ­θούν. Δεν έ­χει, ά­ρα­γε, α­κού­σει ο κ. Σα­μα­ράς ό­τι υ­πάρ­χουν νό­μοι που ο ί­διος ψή­φι­σε, οι ο­ποίοι α­φαι­ρούν πα­ντε­λώς τις χα­μη­λό­τα­τες συ­ντά­ξεις α­πό ο­μά­δες πλη­θυ­σμού που δεν έ­χουν άλ­λο πό­ρο; Αυ­τοί δεν εί­ναι «χα­μη­λο­συ­ντα­ξιού­χοι» εί­ναι μη συ­ντα­ξιού­χοι –και δεν προ­βλέ­πε­ται να α­πο­βά­λουν το στε­ρη­τι­κό μη με τον τα­ξι­κά προσ­διο­ρι­σμέ­νο τρό­πο δη­μιουρ­γίας και διά­θε­σης των πλε­ο­να­σμά­των, που υ­πό­σχε­ται ο κ. Σα­μα­ράς.
Με άλ­λα λό­για, πο­λύ ση­μα­ντι­κό­τε­ρο ζή­τη­μα α­πό την ύ­παρ­ξη ή μη πρω­το­γε­νούς πλε­ο­νά­σμα­τος εί­ναι ο τρό­πος με τον ο­ποίο δια­μορ­φώ­νε­ται και δια­τί­θε­ται, ε­φό­σον υ­πάρ­ξει.

Χ. Γεωρ­γού­λας



Ποντάροντας στο φόβο και την απειλή

Επειδή τα περί εξόδου από το μνημόνιο και περί ανάκαμψης δεν είναι διόλου πειστικά, οι υποστηρικτές του κυβερνητικού έργου αναλαμβάνουν υπηρεσία με ισχυρότερα όπλα από τη βεβιασμένη πρωθυπουργική αισιοδοξία. Ποντάρουν στο φόβο του κόσμου, του τον καλλιεργούν.
Με την είσοδο του νέου έτους, πριν προλάβουμε να πούμε τις, έστω τυπικές, ευχές για «καλή χρονιά», τρέχει ο κ. Πρετεντέρης να μας προειδοποιήσει μην τυχόν και χαλαρώσουμε κι αρχίσουμε να κάνουμε κακές σκέψεις για το πώς θα ψηφίσουμε στις ευρωεκλογές και τις αυτοδιοικητικές.
«Μόνο από το δικό μας χέρι εξαρτάται», γράφει, «αν θα διαφυλαχθούν η πολιτική σταθερότητα και η ομαλότητα». Και αφού απευθύνει έπαινο σε όσους «όρθωσαν το ανάστημά τους τον Ιούνιο του 2012 απέναντι στην εκτροπή», δηλώνει βέβαιος ότι και του λοιπού αυτό θα πράξουν.
Ο κ. Πρετεντέρης, βέβαια, θέλει να ξεκινάει ότι όλοι αυτοί που τους καλοπιάνει επαινώντας τη στάση τους, δεν «όρθωσαν ανάστημα», μάλλον υπέκυψαν στην τρομοκρατία της εξόδου από την ευρωζώνη, που και ο ίδιος καλλιέργησε.
Γι’ αυτό, άλλωστε, ξαναζεσταίνει το κρύο πιάτο αυτής της εξόδου χρησιμοποιώντας, μάλιστα, επιλεγμένες τρομοκρατικές διατυπώσεις, όπως η διαφύλαξη της ομαλότητας και ο κίνδυνος της εκτροπής.
Είναι δικαίωμά του να επιζητεί «πολιτική σταθερότητα», αλλά η πολιτική «ανωμαλία» και ο κίνδυνος «εκτροπής» έναντι τίνος επισείεται; Η μία εκδοχή είναι ότι ο κ. Πρετεντέρης θεωρεί ανωμαλία και εκτροπή την εκλογική επικράτηση του ΣΥΡΙΖΑ. Έτσι, όμως, όπως διατυπώνει την άποψή του, αφήνει περιθώριο για κινδυνολογικές ερμηνείες: «ανωμαλία» και «εκτροπή» θα μπορούσε να προκύψει λόγω της επικράτησης του ΣΥΡΙΖΑ.
Όσο αφήνεται να πλανάται αυτή η ηθελημένη ασάφεια, το «παιχνίδι» δεν παίζεται στο πεδίο της δημοκρατικής νομιμότητας. Ερωτοτροπεί επικίνδυνα με ιδέες εκτός δημοκρατικών συνόρων.

Χ.Γ.