Είναι αλήθεια ότι σε όλη την Ευρώπη παρατηρείται άνοδος των ρατσιστικών κομμάτων και ιδεολογιών. Το νέο-ναζιστικό κόμμα Jobbik στην Ουγγαρία μετακινήθηκε από το 2% στις εκλογές του 2006 στο 17% το 2012, το Κόμμα Ελευθερίας του Geerd de Wilder στην Ολλανδία από το 6% το 2006 πήγε στο 16% το 2010 και το Γαλλικό Εθνικό Μέτωπο από το 11% το 2007 στο 18% το 2012.  Και φυσικά η Χρυσή Αυγή. Την ίδια περίοδο η ανεργία στην Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται πάνω από το 10% με την ανεργία των νέων στο 22%. Η Ελλάδα βρίσκεται πρώτη στη λίστα με 52%. Η κρίση και η λιτότητα εξοντώνουν μια ολόκληρη γενιά, διαπράττοντας μια γενοκτονία, για την οποία η συνομοταξία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δε φαίνεται να νοιάζεται πολύ.

Η καταστροφή του κοινωνικών υποδομών μέσω της λιτότητας είναι μια συνήθης αιτία της ανόδου του φασισμού και του ρατσισμού.  Ωστόσο ιστορικές και πολιτικές διαφορές οδηγούν σε διαφορετικές μορφές του. Η υψηλή ανεργία στην Ισπανία δεν έχει οδηγήσει σε άνοδο του φασισμού, ενώ η σταθερή εργασία στην Γαλλία από την άλλη πλευρά συμπίπτει με την άνοδο του Εθνικού Μετώπου. Στην Ολλανδία, Γαλλία και Βρετανία, η ακροδεξιά στοχοποιεί τους Μουσουλμάνους και την ισλαμική θρησκεία. Στην Ουγγαρία, όπου υπάρχει μικρή μετανάστευση, τους Εβραίους, τους Ρωμά και τους ομοφυλόφιλους, στην Ελλάδα τους μετανάστες και τους ομοφυλόφιλους. Τα κοινά χαρακτηριστικά όλων παραμένουν η επιλογή ενός αδύναμου και ευάλωτου «άλλου», ο οποίος παρουσιάζεται ως η αιτία όλων των κακών. Αλλά σε αντίθεση με παλαιότερες περιόδους, όταν ο αντισημιτισμός, οποίος ένωνε την ακροδεξιά σε ολόκληρη την Ευρώπη, ο ρατσισμός και ο φασισμός των ημερών μας είναι «μεταμοντέρνος»: έχει μια πληθώρα στόχων, που μεταβάλλονται από τόπο σε τόπο ακόμη και εντός της ίδια χώρας.

Στη Βρετανία για παράδειγμα το μοτίβο του αποδιοπομπαίου τράγου μετακινήθηκε από τους Ασιάτες το 60’ και το 70’, στους λεγόμενους ψευδό-πρόσφυγες του 90’ και, στους "παράνομους" μετανάστες(λαθρομετανάστες) τελευταία. Ο σύγχρονος ρατσισμός είναι δικτυωμένος, οριζόντιος και ευκίνητος. Δίνει έμφαση στην κοινή συμπεριφορά παρά στην κοινή λογική. Ο Νορβηγός δολοφόνος Μπρέιβικ μπορεί να αποτελεί μια ακραία περίπτωση αλλά στους ασυνάρτητους συνειρμούς του και στις ανατριχιαστικές δολοφονίες του, συμβολίζει αυτό το πεδίο. 

Η ποικιλία ανά τις χώρες συνδέεται επίσης με τις πολιτικές στρατηγικές των αστικών κομμάτων. Ένα κατάλοιπο ιστορικού ρατσισμού ενυπάρχει σε όλες της ευρωπαϊκές χώρες. Ωστόσο συνήθως ενσωματώνεται από τα αστικά δεξιά κόμματα. Αυτό τελευταία έχει μεταβληθεί και ρατσιστικές δηλώσεις και ενέργειες πολιτικών, που έχουν συντελέσει στην άνοδο της ακροδεξιάς. Ο Βίκτορ Ορμπάν, ο ακροδεξιός πρωθυπουργός της Ουγγαρίας έχει επιτεθεί στους Ρωμά και στους ομοφυλόφιλους και έχει δημιουργήσει το κλίμα μέσα στο οποίο αναπτύχθηκε το Jobbik. Οι πολιτικές του Σαρκοζί εναντίον των Ρωμά και του Ισλάμ έχουν δώσει μεγάλη ώθηση στο ΝF. Με παρόμοιο τρόπο η Νέα Δημοκρατία επιτίθεται στους μετανάστες και στις οροθετικές και δημιουργεί μια πολιτική ατζέντα για την Χρυσή Αυγή. Αυτά είναι τα άμεσα αποτελέσματα της μετακίνησης της πολιτικής σε μια τεχνοκρατική διακυβέρνηση και σε έναν ακραίο μηδενισμό των πολιτικών ελίτ. Η ηθική παρακμή του συστήματος εξουσίας είναι ένα από τα χειρότερα χαρακτηριστικά της «μεταδημοκρατικής κατάστασης».

Αν στραφούμε τώρα στην επιχειρηματολογία που επιστρατεύουν ο ρατσισμός και ο φασισμός για να προσηλυτίσουν τους οπαδούς του μπορούμε να ανιχνεύσουμε δύο ψυχολογικές στρατηγικές σε λειτουργία. Η πρώτη είναι η πίστη ότι «άλλος» υφαρπάζει την απόλαυσή μας. Καίτοι φτωχοί και διωκόμενοι, αυτοί οι «άλλοι» έχουν καλύτερη μουσική και φαγητό, ισχυρές κοινότητες και καλό σεξ, αξιαγάπητα παιδιά και διασκέδαση, αυτού του είδους τα πράγματα που «εμείς» έχουμε χάσει. Μνησικακία, φθόνος και μίσος είναι τα αποτελέσματα. Η εχθρικότατα απέναντι σε αυτούς τους «κατώτερους» άλλους είναι μια στρατηγική άμυνας και μια συμπτωματική αντιστροφή του αισθήματος ότι «εμείς», οι γηγενείς και οι καθαροί, είμαστε στην πραγματικότητα κατώτεροι. Η δεύτερη στρατηγική είναι σχεδόν η αντίθετη, μια ακραία προσπάθεια εκλογίκευσης. Βασισμένη στην πίστη ότι τίποτα δεν υπάρχει χωρίς κάποιο λόγο, προσπαθεί να ανακαλύψει μια κοινή αιτία για όλα τα κακά που μας συμβαίνουν.

Η πληθώρα προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε ως άτομα, οι οικονομικές δυσκολίες, η πολιτική ανικανότητα, η κοινωνική παρακμή, οι οικογενειακές δυσλειτουργίες και η ηθική κατάρρευση ερμηνεύονται ως εάν να έχουν όλα μια κοινή αιτία. Φυσικά τα αίτια της κρίσης είναι πολλά, ποικίλα και συχνά μη συσχετιζόμενα. Αλλά η στρατηγική της εκλογίκευσης προτείνει ότι ο «άλλος» τα συνδέει όλα και προσφέρει μια εξήγηση για το σύνολο των προβλημάτων μας. Μια σατανική παρουσία είναι υπεύθυνη για όλα όσα πάνε στραβά. Εδώ ο «άλλος» λειτουργεί ως συνδετικό στοιχείο το οποίο συνέχει και διατηρεί όλα τα υπόλοιπα του κομμάτια του πάζλ.

Αλλά υπάρχει ένας επιπλέον παράγοντας ιδιαιτέρως σημαντικός στην στρατολόγηση των νέων. Νεαροί άνδρες νιώθουν αυξανόμενα αποξενωμένοι και απειλούμενοι από την αβεβαιότητα, την έλλειψη ευκαιριών , μια ζωή στα όρια. Οι νέες γυναίκες τα καταφέρνουν πολύ καλύτερα στα σπουδές και οι παραδοσιακοί ρόλοι του «φύλου» στην εργασία και στην οικογένεια έχουν αρχίσει να αλλάζουν. Μια αίσθηση ανεπάρκειας ακόμη και ένας μίσος προς τον ίδιο του τον εαυτό βρίσκει εκτόνωση σε βίαιες ταινίες και σε  φονικά ηλεκτρονικά και διαδικτυακά παιχνίδια. Αυτή ακριβώς την εύθραυστη ταυτότητα εκμεταλλεύονται οι ακροδεξιές οργανώσεις. Πολλοί νέοι άνδρες που μπορεί να οργανώνονται στη Χρυσή Αυγή δεν είναι κατ’ ανάγκη φασίστες ή ακραίοι εθνικιστές. Πράγματι δεν είναι ιδιαιτέρως ιδεολογική η θέση τους στην αρχή. Μπορεί να γίνονται εκ των υστέρων υπό την καθοδήγηση γηραιότερων και ιδεολογικά στρατευμένων στελεχών. Η Χρυσή Αυγή προσφέρει στους νέους άνδρες μια κοινότητα (ρητορικά και ενεργητικά) βίαιων ανδρών με αναγνωρίσιμους στόχους. Αυτό βοηθάει στην απόκρυψη του ενδημικού αυτό-μίσους πίσω από τη συντροφική αγωνιστικότητα και τις επιθέσεις εναντίον ανθρώπων, για τους οποίους έχουν πληροφορηθεί ότι έχουν ακόμη χαμηλότερο κοινωνικό status.

Ο θρίαμβος του Κασσιδιάρη ήταν ακριβώς το αποτέλεσμα μια τέτοιας κουλτούρας, της ατομικής απογοήτευσης και πολιτιστικής βίας. Αυτό φυσικά σημαίνει ότι τα νεαρά μέλη δεν πρέπει να ξεγράφονται ως σκληροπυρηνικοί φασίστες. Μπορεί να είναι ευάλωτοι άνθρωποι που έχουν ανάγκη για βοήθεια.

H «ιδέα της Ευρώπης» και του Διαφωτισμού μας έχουν κληροδοτήσει τις μεγάλες καθολικές αξίες της αξιοπρέπειας, της ισότητας, της αλληλεγγύης και της δημοκρατίας καθώς και κάποιες από τις πιο αποκρουστικές πράξεις ιστορίας της ανθρωπότητας. Η καλύτερη πρόσφατη φιλοσοφία μας, έχει προωθήσει την θετική πλευρά της διαλεκτικής του Διαφωτισμού. Καθένας από εμάς είναι ένα «κόσμος», ένα μοναδικό πάντρεμα στιγμών του παρελθόντος και ελπίδων του μέλλοντος, ονείρων και συναντήσεων, εραστών, φίλων και ξένων, εμπειριών, γνώσης και αξιών, κάποια διδαγμένα κάποια αυτοδημιούργητα. Όπως ένας κόσμος, είμαι μοναδικός. Αλλά η μοναδικότητά μου είναι το αποτέλεσμα μια συνεχούς διείσδυσης στο σύμπαν μου άλλων συμπάντων. Το να είμαι εαυτός σημαίνει ότι βρίσκομαι στους άλλους και ότι άλλοι βρίσκονται σε εμένα, είμαι μοναδικός στην ετερότητά μου και διαφορετικός στην ομοιότητά μου. 

Αυτά είναι τα θεμέλια της υποκειμενικότητας καθενός από εμάς, καθενός σκεπτόμενου ανθρώπου ή πολίτη (οι διανοούμενοι στην Ελλάδα έχουν προσφάτως απαξιωθεί καθώς συστηματικά μπερδεύουν το ιδιωτικό τους συμφέρον με την δημόσια αρετή και δεν μπορούμε να χρησιμοποιούμε τον όρο πλέον).

Ο συνδυασμός της μοναδικότητας και ετερότητας που εγώ αποκαλώ «εαυτό» δημιουργεί μια ηθική ευθύνη και μια οντολογική αναγκαιότητα να προστατεύσει τον άλλο και να υπερασπιστεί τον αδύνατο. Όχι ως αποτέλεσμα της φιλανθρωπίας και της λογικής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Και τα δύο επιβεβαιώνουν την ανωτερότητα του εαυτού έναντι των άλλων. Όχι, αυτό είναι το απότοκο μια αναγνώρισης, ίσως ασυνείδητης, του γεγονότος ότι όταν ο άλλος υποφέρει ή πεθαίνει, πεθαίνω και εγώ εφόσον ο άλλος είναι ένα οικείο κομμάτι του εαυτού μου.

Μέσα από την αγωνιστική δράση και την διαρκή προώθηση αυτού που είναι γνησίως Ελληνικό: φιλία, φιλοτιμία, φιλοξενία. Αλλά οι λέξεις δεν είναι αρκετές, και η ιερή επωδός «εκπαίδευση, εκπαίδευση, εκπαίδευση» ήταν η συμβουλή των φιλελεύθερων για τουλάχιστον 300 χρόνια. Σήμερα χρειαζόμαστε μάλλον αλλαγή στην συμπεριφορά παρά αλλαγή στις ιδέες, αν και αυτό παραμένει σημαντικό. Οι αντιρατσιστές, η αριστερά, η νεολαία πρέπει να ξεκινήσουν να φροντίζουν τους ευάλωτους, τους διωκόμενους, τους αδύναμους. Μέσα από την αλληλεγγύη και την άμυνα, μέσα από πράξεις και λόγια, μπορούμε να απεγκλωβίσουμε τους ευάλωτους και ανασφαλείς ανθρώπους από τις ψευδείς υποσχέσεις του φασισμού και της βίας. Όπως γνωρίζουμε από τον Πασκάλ και τον Αλτουσέρ, η συμπεριφορά μεταβάλλει την ιδεολογία, όχι το αντίστροφο.