Τους τελευταίους δύο μήνες, παρακολουθούμε συγκλονισμένοι ακόμη τις εξελίξεις μετά τις στυγερές δολοφονίες των δύο γυναικών, της Ελένης και της Αγγελικής. Πρόκειται για εγκλήματα, καθώς αποτελούν εκδηλώσεις ακραίας έμφυλης βίας. Οι δολοφόνοι της Ελένης δεν ήθελαν να δεχτούν το «όχι» της απέναντι στις σεξουαλικές τους διαθέσεις και ο πατέρας της Αγγελικής σκότωσε το παιδί του επειδή δεν ενέκρινε τον σύντροφό της. Αυτές οι νέες γυναίκες χάθηκαν επειδή οι επιλογές τους δεν ήταν αρεστές σε κάποιους, επειδή θέλησαν να ορίσουν οι ίδιες τις επιλογές και τις ζωές τους. Επέλεξαν να προβάλλουν το δικαίωμα του αυτεξούσιου της ύπαρξης τους απέναντι στην πατριαρχία και το μισογυνισμό.
Η έμφυλη βία έχει πολλές μορφές: σωματική, ψυχολογική, σεξουαλική, λεκτική κλπ. Η βία κατά των γυναικών είναι ένα φαινόμενο που μας αφορά όλους. Δεν είναι και δεν πρέπει να θεωρείται προσωπική υπόθεση του θύματος. Και φυσικά, δεν πρέπει επ’ ουδενί να γίνεται λόγος για «μεμονωμένα περιστατικά» ενδοοικογενειακής βίας. Είναι ένα ζήτημα που αφορά όλη την κοινωνία και η εξάλειψή του θα έχει μεγάλο αντίκτυπο σε πολλές πτυχές της κοινωνικής ζωής. Από την καθημερινότητα των οικογενειών μέχρι την πολιτική.
Ήδη έχουν γίνει σημαντικά βήματα προς την κατεύθυνση της ισότητας των φύλων. Οι αγώνες του γυναικείου κινήματος, που κορυφώθηκαν τον προηγούμενο αιώνα, επέφεραν σημαντικές αλλαγές σε αρκετά ζητήματα που αφορούν τη γυναίκα. Βέβαια, οι αγώνες συνεχίζονται και πρέπει να ενταθούν γιατί ακόμη βλέπουμε γύρω μας ανισότητες, εκμετάλλευση και βία, τρανά παραδείγματα φυσικά οι δολοφονίες της Ελένης και της Αγγελικής.
Στο σημείο αυτό, οφείλουμε να επισημάνουμε ότι και η Πολιτεία δεν έχει μείνει αμέτοχη απέναντι σε αυτό το ζήτημα. Τον Μάρτιο του προηγούμενου χρόνου ψηφίστηκε στη Βουλή η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, η οποία αποσκοπεί στην πρόληψη και καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας. Βασικό χαρακτηριστικό της Σύμβασης είναι η έμφαση που δίνεται στην πρόληψη (προβλέπεται κατάρτιση επαγγελματιών για τη φροντίδα των θυμάτων, θεραπευτικά προγράμματα για τους δράστες, δράσεις ενημέρωσης κα). Η προστασία των γυναικών έναντι κάθε μορφής βίας η ποινική δίωξη, η καταπολέμηση των διακρίσεων, περιλαμβάνονται στους βασικούς στόχους της Σύμβασης, καθώς επίσης και η παροχή βοήθειας σε όλα τα θύματα, όπως και η παροχή υποστήριξης και συνδρομής σε οργανισμούς και φορείς επιβολής του δικαίου για αποτελεσματική συνεργασία τους με στόχο την υιοθέτηση μίας συνεκτικής προσέγγισης που οδηγεί στην εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας. Και φυσικά, η προαγωγή διεθνούς συνεργασίας για τον ίδιο σκοπό.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, δολοφονίες όπως της Ελένης αποτελούν το 35% του συνόλου των δολοφονιών γυναικών. Παρόμοια περιστατικά έχουν συμβεί και στη χώρα μας πολλές φορές. Βάσει στοιχείων, οι γυναίκες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να δεχτούν επίθεση στο σπίτι τους, παρά στον δρόμο. Οι δολοφονίες και γενικότερα οι επιθέσεις που δέχονται οι γυναίκες επιτελούνται συχνότερα από άτομα του οικογενειακού ή φιλικού τους περιβάλλοντος. Προς επίρρωση αυτού, σύμφωνα με έρευνα της Ελληνικής Ιατροδικαστικής Εταιρείας, που διεξήχθη το 2017, ένα ποσοστό ύψους 24% έχει υποστεί σωματική βία και 6% σεξουαλική βία. Το μεγαλύτερο μέρος αυτών των ποσοστών (18% και 5% αντίστοιχα), έχουν κακοποιηθεί από τους συντρόφους τους. Δεν είναι, λοιπόν, λύση ο εγκλεισμός και η αποφυγή της δημόσιας ζωής. Δεν είναι λύση, σε καμία περίπτωση ο φόβος και η σιωπή που αυτός επιφέρει.
Δυστυχώς, στη χώρα μας, η νοοτροπία της γενικότερης υποβάθμισης του γυναικείου φύλου έχει βαθιές ρίζες. Μια νοοτροπία που παρά τους αγώνες τόσων χρόνων, παρά τις νίκες του κινήματος, εξακολουθεί να περνάει από γενιά σε γενιά. Ίσως σε μικρότερα ποσοστά από ότι παλαιότερα. Αλλά ακόμη περνάει και αυτό φαίνεται από τα – φαινομενικά – αθώα αστεία για τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία που ακούγονται στις παρέες των νέων ανθρώπων, από την συμβίωση των νέων ζευγαριών που παραμένει, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, πιστή στην «παράδοση» κατά την οποία «οι δουλειές του σπιτιού είναι γυναικεία υπόθεση», μέχρι την σεξουαλική παρενόχληση από τον εργοδότη, την κάθε είδους κακοποίηση από τον σύντροφο, τη δολοφονία από τον πατέρα που δεν μπορεί να δεχτεί τις επιλογές της κόρης του.
Σημαντικό όπλο για την αντιμετώπιση του ζητήματος είναι η παιδεία. Είναι ανάγκη πλέον η Ισότητα, τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, η Δημοκρατία, η Ηθική, ο Σεβασμός να μην παραμένουν μόνο έννοιες και ορισμοί, αλλά να αποτελούν κυρίαρχες αξίες για όλους. Πολιτεία και κοινωνία πρέπει να συμβάλλουν στην διαπαιδαγώγηση των νέων. Είναι ο μοναδικός και σίγουρος τρόπος για να φτάσουμε στην εξάλειψη της βίας και της εκμετάλλευσης των γυναικών, της βίας και της εκμετάλλευσης γενικότερα.
Όλοι μπορούμε και οφείλουμε να δράσουμε. Η πλήρης ισότητα δεν είναι ουτοπία. Μπορεί να γίνει πραγματικότητα.
