Οι οργανωτές των διαδηλώσεων, σε ομιλίες και συνεντεύξεις τους, ενέταξαν τις διαμαρτυρίες στο πλαίσιο του αγώνα για δημοκρατία, ελευθερία και ενημέρωση και ενάντια στη διαφθορά και την περιστολή των δικαιωμάτων των πολιτών. Οι απαντήσεις των διαδηλωτών σε ερωτήσεις δημοσιογράφων κατέδειξαν μια αποστροφή για την πολιτική και τα κόμματα, καθώς και μια οργή για τη φορολόγηση του διαδικτύου και γενικότερα τους φόρους, τις περικοπές και τη διαφθορά.
Στις 31 Οκτωβρίου, ο Βίκτορ Όρμπαν απέσυρε το σχέδιο για την επιβολή του φόρου, με τη μορφή που είχε. Ορισμένοι διαδηλωτές το είδαν ως νίκη, ενώ άλλοι σκοπεύουν να συνεχίσουν την οργάνωση του αγώνα.
Οι νέες αυτές διαδηλώσεις συνέβησαν σε μια περίοδο αυξημένης πίεσης στην ουγγρική κυβέρνηση από τις Βρυξέλλες και την Ουάσιγκτον. Ένας από τους κύριους άξονες της πολιτικής Όρμπαν ήταν η αντικατάσταση της μονομερούς εξάρτησης από τη Δύση με πολλαπλή (δυτική και ανατολική), ώστε να αυξηθούν τα περιθώρια ελιγμών του αστικού συνασπισμού εξουσίας. Στη μέση νέων γεωπολιτικών εντάσεων, με τη χρήση όλο και περισσότερο ψυχροπολεμικής ορολογίας και έναν εν εξελίξει πόλεμο στην Ουκρανία, η προσέγγιση του Όρμπαν στη Ρωσία αναθέτει στην Ουγγαρία τον ρόλο μιας πιθανής ρωγμής στην ευρωατλαντική ασπίδα. Το νέο κύμα διαμαρτυριών για «το πρόβλημα δημοκρατίας» στην Ουγγαρία πρέπει να κατανοηθεί σε αυτό το πλαίσιο.
Σε γενικές γραμμές, το ζήτημα των ουγγρικών διαδηλώσεων αντιμετωπίζεται, εντός και εκτός της χώρας, με τη λογική του νέου Ψυχρού Πολέμου. Τα ουγγρικά μέσα ενημέρωσης της αντιπολίτευσης ακολουθούν αυτή τη γραμμή. Η αντίδραση της κυβέρνησης τροφοδοτεί την ένταση, καθώς αντιμετωπίζει το κίνημα ενάντια στη φορολόγηση του διαδικτύου ως ένα αντικυβερνητικό πολιτικό κίνημα, που υποστηρίζεται από την αντιπολίτευση και στηρίζεται από δυτικές δυνάμεις. Οι ίδιοι οι διαδηλωτές συχνά αποδέχονται αυτό το νέο πλαίσιο. Χαρακτηριστικά, σε πρωτοσέλιδο άρθρο των New York Times για τις ουγγρικές διαδηλώσεις, ο κύριος διοργανωτής τους χαρακτηρίζει τη φορολόγηση του διαδικτύου ως «μια προσπάθεια να δημιουργηθεί ένα ψηφιακό σιδηρούν παραπέτασμα γύρω από την Ουγγαρία».
***
Οι άρχουσες τάξεις και ελίτ της Ουγγαρίας είναι ιστορικά συνδεδεμένες με σχέσεις εξάρτησης. Τη συμβολική αντίθεση Ανατολής και Δύσης την ενστερνίστηκαν καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας της Ουγγαρίας διάφορες ομάδες, που αγωνίστηκαν για πολιτική επιρροή μέσα σε ένα τοπίο πολλαπλής εξάρτησης.
Η μετασοσιαλιστική μετάβαση της Ουγγαρίας στη «δημοκρατία» πραγματοποιήθηκε σε καθεστώς εξάρτησης από το ευρω-ατλαντικό κέντρο. Μέσω της ιδιωτικοποίησης της κρατικής σοσιαλιστικής οικονομίας, το κεφάλαιο συγκεντρώθηκε στα χέρια εγχώριων και δυτικών καπιταλιστών, ενώ ο προλεταριοποιημένος πληθυσμός στερήθηκε τα μέσα παραγωγής και τις πολιτικές εγγυήσεις για εργασία και κοινωνική πρόνοια. Για να γεφυρωθεί η αντίφαση μεταξύ πολιτικού εκδημοκρατισμού και οικονομικού αποκλεισμού, οι μετα-σοσιαλιστικές ελίτ ανέπτυξαν δύο αλληλοενισχυόμενες τεχνικές.
Η μετα-σοσιαλιστική δεξιά πτέρυγα ισχυρίστηκε ότι υπερασπίζεται το «εθνικό συμφέρον» έναντι του συνασπισμού της παλιάς σοσιαλιστικής εξουσίας με το ξένο κεφάλαιο, απευθυνόμενη στα συναισθήματα εθνικής ταυτότητας για να γεφυρώσει συμβολικά το χάσμα μεταξύ των συμφερόντων του ντόπιου κεφαλαίου και του προλεταριοποιημένου πληθυσμού. Η συμμαχία Σοσιαλιστών-Φιλελεύθερων υιοθέτησε τον ορισμό του «εθνικού συμφέροντος» και οικοδόμησε τη νομιμοποίησή της στον ισχυρισμό ότι υπερασπίζεται τη δημοκρατία από εθνικιστικές, λαϊκιστικές (και συχνά αντισημιτικές) βλέψεις.
Σήμερα, η στρατηγική του Fidesz, του κόμματος του πρωθυπουργού Όρμπαν, για συστράτευση στο δικό του μπλοκ εξουσίας, παρουσιάζοντας την προσπάθειά του ως έναν απελευθερωτικό αγώνα του έθνους ενάντια στον δυτικό νεοφιλελευθερισμό, βρίσκει αντίπαλο την αντιπολίτευση (με την υποστήριξη του δυτικού Τύπου), που την χαρακτηρίζει εθνικιστικό κίνδυνο ο οποίος απειλεί τον δυτικού τύπου εκσυγχρονισμό. Σε ιδεολογικό επίπεδο, η μάχη δίνεται για την ευημερία του λαού της Ουγγαρίας, με βάση τις αντικρουόμενες ιδεολογικές «αλήθειες» (τον δυτικού τύπου φιλελεύθερο εκσυγχρονισμό, και την κοινοτιστική εθνική ανάπτυξη) σε έναν πολυπολικό κόσμο. Σε επίπεδο συσσώρευσης, ωστόσο, αυτή η μάχη διεξάγεται από ομάδες καπιταλιστών που εκμεταλλεύονται τον ιδρώτα του ουγγρικού λαού. Αυτή η σύγκρουση συμφερόντων αποσιωπείται εδώ και δεκαετίες από τις ηγεμονικές παρατάξεις με τεχνικές συμφιλίωσης.
Καθώς οι προσπάθειες του Όρμπαν ενισχύουν τις γεωπολιτικές εντάσεις στη χώρα, το παραδοσιακό δίδυμο των ντόπιων πολιτικών ιδεολογιών αποκτά νέα ισχύ. Η ευημερία των ανθρώπων μεταφράζεται, ολοένα και περισσότερο, σε επιλογή μεταξύ δύο μορφών εξάρτησης — και επιλογή της άρχουσας τάξης που διαμεσολαβεί σ’ αυτήν.
H Agnes Gagyi διδάσκει στο Eszterházy Károly College στο Έγκερ της Ουγγαρίας. Ασχολείται ερευνητικά με τα κοινωνικά κοινήματα της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, στην ιστορική και διεθνή προοπτική τους.
μετάφραση Γιάννης Χατζηδημητράκης
