Η εύθραυστη εκεχειρία που συμφωνήθηκε στις 5 Σεπτεμβρίου στο Μινσκ, μπορεί να μη διατηρηθεί, ωστόσο «φωτογράφισε» το συσχετισμό δυνάμεων που είχε διαμορφωθεί εκείνη τη στιγμή. Ο Ουκρανός πρόεδρος Ποροσένκο είχε υποσχεθεί να επιτύχει οριστική νίκη εντός εβδομάδων από τότε που ανέλαβε τη διακυβέρνηση. Σχεδίαζε να καταλάβει τόσο το Λουγκάνσκ όσο και το Ντονέτσκ μέχρι τα τέλη Αυγούστου ώστε να συμπέσει με την εθνική γιορτή της ανεξαρτητοποίησης από την ΕΣΣΔ. Αυτό μαρτυρά η ένταση των επιθέσεων τους προηγούμενους μήνες και οι αδιάκριτοι βομβαρδισμοί που οδήγησαν σε μαζικούς θανάτους αμάχων.
Ωστόσο, την κρίσιμη στιγμή η βοήθεια που ήρθε πίσω από τα σύνορα, αντέστρεψε την κατάσταση: χιλιάδες Ουκρανοί στρατιώτες περικυκλώθηκαν και εξουδετερώθηκαν, ενώ άλλες μονάδες του στρατού τράπηκαν σε σχεδόν άτακτη υποχώρηση (ταυτόχρονα συνεχίστηκε και το μεγάλο κύμα λιποταξιών από τις τάξεις του επίσημου στρατού). Η κατάληψη, εκ μέρους των αυτονομιστών, των αεροδρομίων του Λουγκάνσκ (και πιθανώς και του Ντονέτσκ) και, κυρίως, η επέλαση προς τη Μαριούπολη ολοκλήρωσαν μια καταστροφική εικόνα για τις ουκρανικές δυνάμεις. Συνολικά, οι νεκροί, οι τραυματίες και οι λιποτάκτες του ουκρανικού στρατού μπορεί να ξεπερνούν τις 15.000.
Συμφωνία
Έτσι ο Ποροσένκο σύρθηκε –πιθανόν πιεζόμενος από Ουκρανούς ολιγάρχες που συνεχίζουν να παλατζάρουν μεταξύ Δύσης και Ρωσίας αλλά και από τη Γερμανία– σε έναν προσωρινό συμβιβασμό υπό τους όρους των ανταρτών και της Μόσχας: Κατ’ αρχάς στο Μινσκ βρέθηκαν και διαπραγματεύτηκαν με την ουκρανική αντιπροσωπεία, ο πρωθυπουργός και ο αναπληρωτής πρωθυπουργός της «Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντονέτσκ», Ολ. Ζαχαρτσένκο και Α. Πούργκιν αντίστοιχα, καθώς και άλλο ένα ηγετικό στέλεχος των αυτονομιστών, ο Ι. Πλοτνίτσκι. Κι όμως λίγους μήνες πριν οι ηγέτες του Κιέβου διαμήνυαν με κάθε τρόπο ότι δεν συζητούν με τρομοκράτες, όπως ονόμαζαν την ηγεσία των αυτονομιστών! Ο Ποροσένκο ταπεινώθηκε περαιτέρω λίγες ώρες πριν από τη συμφωνία του Μινσκ, όταν το γραφείο Τύπου του αναγκάστηκε να διορθώσει την αρχική ανακοίνωση για επίτευξη τηλεφωνικής συμφωνίας με τον Πούτιν, ύστερα από απαίτηση του Κρεμλίνου, το οποίο ήθελε τέτοια διατύπωση ώστε να είναι ξεκάθαρο ότι η Ρωσία δεν μετέχει στη σύρραξη.
Ο ίδιος ο Ποροσένκο ανακοίνωσε τα 12 σημεία της συμφωνίας για την εκεχειρία, τα οποία μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν σχεδόν όλα όσα ζητούσαν οι αυτονομιστές: Αναγνώριση οικονομικής αυτοτέλειας για το Ντονέτσκ και το Λουγκάνσκ με αποκέντρωση των εξουσιών, καθώς και αναγνώριση της ρωσικής γλώσσας και των ρωσικών εθίμων. Δέχθηκε επίσης απομάκρυνση των βαριών όπλων και τη διάνοιξη διαδρόμων για τη διέλευση ανθρωπιστικής βοήθειας. Επίσης την αποστολή διεθνών παρατηρητών για την τήρηση της εκεχειρίας, ενώ τέλος συμφωνήθηκε και η ανταλλαγή αιχμαλώτων.
Η Ρωσία
Η αντιστροφή της κατάστασης στο στρατιωτικό πεδίο δεν ήρθε μόνο από την αποφασιστικότητα των αυτονομιστών. Κυρίως προέκυψε από τη ρωσική βοήθεια. Εκτός από τα βαριά όπλα που η Μόσχα προμηθεύει στους αντάρτες, στην Α. Ουκρανία υπάρχουν χιλιάδες Ρώσοι στρατιώτες των επίλεκτων μονάδων. Η ρωσική ΜΚΟ «Επιτροπή Μητέρων των Ρώσων Στρατιωτών» εκτιμά ότι συνολικά έχουν σταλεί εκεί 15.000 Ρώσοι στρατιώτες. Ο ίδιος ο Ζαχαρτσένκο παραδέχθηκε στα τέλη Αυγούστου ότι στην περιοχή του δρούσαν από την έναρξη των εχθροπραξιών 3.000-4.000 ένοπλοι από τη Ρωσία. Η δικαιολογία που έδωσε ο ίδιος (ότι πρόκειται για Ρώσους στρατιωτικούς που προτίμησαν να μην κάνουν διακοπές και να πολεμήσουν στο πλευρό των εξεγερμένων στην Α. Ουκρανία) μόνο γέλιο μπορεί να προκαλέσει.
Εκτός από αυτούς, μεταξύ των ανταρτών περιλαμβάνονται και φασίστες από τη Ρωσία: Σύμφωνα με τον «Ριζοσπάστη», η ναζιστική οργάνωση «Ρωσική Εθνική Ενότητα» υποστηρίζει πως έχει αποστείλει 200 ενόπλους, ενώ ενόπλους έχουν αποστείλει και η «Μαύρη Εκατονταρχία», ο «Ρωσικός Ορθόδοξος Στρατός» κ.ά. (Παρά την αναντίρρητη αυτή πραγματικότητα, προσωπικότητες της Αριστεράς στη Ρωσία, εξαιτίας της χρόνιας απομόνωσής τους από τις ευρύτερες λαϊκές μάζες, φαντασιώνονται τώρα κοινωνική εξέγερση στην Α. Ουκρανία, ενώ αντίθετα θα έπρεπε να βλέπουν ως μόνη ελπίδα το μικρό αλλά υπαρκτό αντιπολεμικό κίνημα στη Ρωσία.)
Προοπτικές
Σε κάθε περίπτωση η εκεχειρία είναι πολύ δύσκολο να διατηρηθεί και ακόμη πιο δύσκολο να τηρηθούν τα συμφωνηθέντα, κυρίως γιατί ο Ποροσένκο δεν μπορεί να επιβιώσει πολιτικά αν προσπαθήσει να υλοποιήσει τις παραχωρήσεις στις οποίες προέβη, ειδικά αν αυτό εμφανίζεται να συμβαίνει κάτω από συνθήκες στρατιωτικής νίκης των αυτονομιστών. Οι ακροδεξιοί σύμμαχοί του στο Κίεβο, οι Ουκρανοί ολιγάρχες που εκτέθηκαν αλλάζοντας στρατόπεδο (από το ρωσικό στο δυτικό), αλλά και τα γεράκια του ΝΑΤΟ δεν θα είναι καθόλου ευχαριστημένοι. Ήδη ο προσωρινός πρωθυπουργός Α. Γιάτσενιουκ δήλωσε ότι το ειρηνευτικό σχέδιο έπρεπε να περιλαμβάνει «απόσυρση των ρωσικών δυνάμεων και των Ρώσων κακοποιών και τρομοκρατών και αποκατάσταση των συνόρων της Ουκρανίας με τη Ρωσία», όροι που φυσικά δεν συμφωνήθηκαν. Ο Γιάτσενιουκ έχει μάλιστα εξαγγείλει –κατά τα πρότυπα του Ισραήλ– τη δημιουργία ενός τείχους μήκους 2.000 χλμ. με ηλεκτροφόρα σύρματα και ναρκοπέδια κατά μήκος των συνόρων με τη Ρωσία, προϋπολογισμού 100 εκατ. ευρώ! Την ίδια στιγμή που το ΔΝΤ επιβάλλει τη γνωστή σε μας αιματηρή λιτότητα στο λαό της Ουκρανίας…
Οι κυρώσεις της ΕΕ προς τη Ρωσία μπορεί να γίνουν μπούμερανγκ
Ο Ομπάμα, ο Βρετανός Κάμερον και ο Δανός γραμματέας του ΝΑΤΟ Ράσμουσεν θέλουν ακραία ρήξη. Πίεσαν την ΕΕ για να επιβάλει περαιτέρω κυρώσεις προς τη Μόσχα, αυτήν τη φορά βάζοντας στο στόχαστρο τις τρεις μεγαλύτερες ρωσικές κρατικές εταιρείες φυσικού αερίου (Rosneft, Gazprom Neft και Transneft). Η ΕΕ τελικά υιοθέτησε τις κυρώσεις με την αίρεση της τήρησης της εκεχειρίας στην Ουκρανία. Αν τελικά επιβληθούν οι κυρώσεις, τότε η Ρωσία θα πληγεί σοβαρά, καθώς θα χάσει 4,5 δισ. ευρώ από τα έσοδα για κάθε μήνα του εμπάργκο, οδηγώντας τον κρατικό προϋπολογισμό σε πραγματική κατάρρευση –τουλάχιστον μέχρι το 2020 όταν θα αρχίσει να λειτουργεί ο αγωγός που θα στέλνει αέριο στην Κίνα. Και δεν είναι μόνον οι μελλοντικές συνέπειες. Ήδη, λόγω των κυρώσεων, στην Α. Πετρούπολη οι τιμές του κρέατος έχουν αυξηθεί κατά 23% και σε άλλα τρόφιμα κατά 70%.
Τα γεράκια του ΝΑΤΟ πιέζουν και για περαιτέρω στρατιωτικοποίηση γύρω από τα δυτικά σύνορα της Ρωσίας. Σχετικές πολεμοχαρείς αποφάσεις ελήφθησαν στο Νιούπορτ. Τα κοινά γυμνάσια του πολεμικού ναυτικού των ΗΠΑ και της Ουκρανίας στη Μαύρη Θάλασσα απειλούν κυριολεκτικά την ειρήνη όλου του πλανήτη. Η δε οδηγία για αύξηση των πολεμικών δαπανών στο 2% του ΑΕΠ κάθε χώρας-μέλους είναι ενδεικτική των προθέσεων.
Ωστόσο οι υπόλοιπες ποσοτικές κινήσεις που αποφασίστηκαν ήταν αναιμικές: Η δημιουργία της «Δύναμης Ταχείας Αντίδρασης» και το συνακόλουθο σχέδιο για ανάπτυξη 4.000 στρατιωτών στις χώρες-μέλη που συνορεύουν με τη Ρωσία, καθώς και το αστείο ποσό των 15 εκατ. ευρώ για οικονομική ενίσχυση του ουκρανικού στρατού, δεν αποτελούν παρά επικοινωνιακά τερτίπια στην προσπάθεια ανύψωσης του ηθικού των ηγετών των χωρών-μελών του ΝΑΤΟ στην Α. Ευρώπη.
Οι αποφάσεις είναι διστακτικές γιατί οι δυτικοί ιμπεριαλιστές έχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ τους, όσον αφορά τις προθέσεις για ρήξη των σχέσεων με τη Ρωσία. Η εξάρτηση χωρών, όπως η Γερμανία, από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες οδηγεί σε διαφορετικές τοποθετήσεις. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Οικονομικών της Ενέργειας του Πανεπιστημίου της Κολονίας, αν η Ρωσία διακόψει τις εξαγωγές φυσικού αερίου για εννιά μήνες, τότε η Φινλανδία θα γνωρίσει έλλειψη 100% της ποσότητας που καταναλώνει, αλλά και σε όλη την υπόλοιπη Ευρώπη –και κύρια στη Γερμανία– τα προβλήματα θα είναι πολύ σοβαρά καθώς θα λείψουν 46 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα.
Και δεν είναι μόνον το αέριο. Στη Γερμανία, αν συνεχιστεί η επιβολή των κυρώσεων προς τη Ρωσία, κινδυνεύουν να χαθούν άμεσα 350.000 θέσεις εργασίας. Σύμφωνα με δήλωση του Μεντβέντεφ, τα ρωσικά αντίποινα σε περίπτωση τελικής επιβολής των κυρώσεων προς τις εταιρείες υδρογονανθράκων, θα είναι το κλείσιμο του εναέριου χώρου για τις ευρωπαϊκές αεροπορικές εταιρείες. Αυτό θα σημάνει ότι μόνο η Λουφτχάνσα θα χάσει ένα δισ. ευρώ τους επόμενους τρεις μήνες, οι δε εταιρείες χαμηλού κόστους μπορεί να οδηγηθούν σε κλείσιμο.
Ξέροντας λοιπόν ότι το εμπάργκο μπορεί να γίνει μπούμερανγκ, η Μέρκελ διευκρίνισε ότι, αν τηρηθεί η εκεχειρία, οι κυρώσεις προς τη Ρωσία πρέπει να ανακληθούν. Μάλιστα, σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες η Γερμανία δεν επιθυμεί καμία στρατιωτική βοήθεια προς το Κίεβο. «Η καγκελάριος και ο υπουργός Εξωτερικών έχουν πει επανειλημμένα ότι δεν θεωρούν επ’ ουδενί πιθανό να δοθεί μια στρατιωτική βοήθεια στη σύγκρουση αυτή», είπε Γερμανός αξιωματούχος στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ, σύμφωνα με το ΑΠΕ-ΜΠΕ. Ο Γερμανός αξιωματούχος τόνισε ακόμη πως ούτε η πιθανή μελλοντική εισδοχή της Ουκρανίας στο NATO συμπεριλαμβάνεται στα θέματα της συνόδου.
Αντίστοιχες επιφυλάξεις για τις αντιρωσικές ενέργειες εξέφρασε και ο Τσέχος πρωθυπουργός Μπ. Σομπότκα, προειδοποιώντας πως η κλιμάκωση των κυρώσεων είναι επικίνδυνη, ενώ ο πρωθυπουργός της Σλοβακίας Ρ. Φίτσο έχει απειλήσει να ασκήσει βέτο σε οποιαδήποτε μέτρα μπορεί να βλάπτουν τα συμφέροντα της Σλοβακίας. Η Αυστρία και η Ουγγαρία είναι επίσης επιφυλακτικές. Ο ευρωπαϊκός ιμπεριαλισμός βρίσκεται ενώπιον ενός πολύ σοβαρού και πρωτοφανούς διλήμματος.
