Τη Δευτέρα, η φαρμακευτική εταιρεία GlaxoSmithKline ανακοίνωσε ότι θα ξεκινήσει κλινικές δοκιμές του εμβολίου κατά του ιού Έμπολα πριν από το ορισμένο χρονοδιάγραμμα. Και την Τρίτη, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας απεφάνθη ότι η χρήση πειραματικών φαρμάκων για τη θεραπεία ασθενών από τον ιό Έμπολα είναι ηθική εφόσον οι ασθενείς δίνουν τη συγκατάθεσή τους. Αλλά προς το παρόν δεν υπάρχουν φάρμακα που θεραπεύουν αποδεδειγμένα τον ιό Έμπολα και οι ειδικοί αμφιβάλλουν ότι υπάρχει νέο φάρμακο ή εμβόλιο που θα κερδίσει το χαμένο έδαφος από την τρέχουσα επιδημία στη Σιέρα Λεόνε, τη Λιβερία και τη Γουινέα.

(...)

Ένα εμβόλιο Έμπολα, εν τω μεταξύ, δεν θα μπορούσε να βοηθήσει στον περιορισμό της εξάπλωσης της νόσου, εκτός εάν χορηγούνταν σε τεράστιο αριθμό ανθρώπων. Η GlaxoSmithKline, που εργάζεται για την παρασκευή εμβολίου σε συνεργασία με τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας, έχει παραγάγει μονάχα μερικές εκατοντάδες δόσεις, προορισμένες για μελλοντικές κλινικές δοκιμές. Στην καλύτερη περίπτωση, το εμβόλιο θα βγει στην αγορά κάποια στιγμή του χρόνου.

Όταν ένα νέο φάρμακο ή εμβόλιο γίνεται τελικά διαθέσιμο, το ιατρικό προσωπικό στη Δυτική Αφρική αντιμετωπίζει δυσκολίες να φτάσει στους ανθρώπους που το χρειάζονται. Η δυσπιστία στους γιατρούς έχει ήδη δυσχεράνει τις προσπάθειες να δοθεί βοήθεια σε περιοχές που πλήττονται και στις οποίες δεν υπάρχει σχεδόν καμία υποδομή.

(...)

Η σταθεροποίηση των φαρμάκων, ώστε να παραμείνουν ισχυρά σε τροπικά κλίματα με αναξιόπιστες συνθήκες ψύξης δημιουργεί ένα ιδιαίτερο πρόβλημα.

Αν και τα νέα φάρμακα κατά πάσα πιθανότητα δεν θα καταφέρουν να εμποδίσουν την τρέχουσα κρίση, η Τεζάν Σι, που η οικογένειά της ζει στη Σιέρα Λεόνε, ελπίζει πως όσο το συντομότερο αναπτυχθούν νέα φάρμακα τόσο καλύτερη θα είναι αντιμετώπιση μελλοντικών ξεσπασμάτων. Αυτό ελπίζει και η ιατρική κοινότητα.

"Πολλά από αυτά τα φάρμακα αντιδρούν μια χαρά στον δοκιμαστικό σωλήνα, σε ποντίκια και πρωτεύοντα θηλαστικά", λέει η Έρικα Σαφάιρ, μοριακή βιολόγος στο Ινστιτούτο Ερευνών Scripps, που μελετά την αποτελεσματικότητα των φαρμάκων για τον ιό Έμπολα ZMapp. Το φάρμακο είναι ένα κοκτέιλ αντισωμάτων που κολλούν στον ιό ή στα μολυσμένα ανθρώπινα κύτταρα, δίνοντας σήμα πως είναι κατάλληλα για καταστροφή από το ανοσοποιητικό σύστημα και "κλειδώνουν" τον μηχανισμό του ιού ώστε να να μην μπορεί να προσβάλει υγιή κύτταρα.

"Τα ποντίκια", λέει η Σαφάιρ, "όταν λαμβάνουν για πολλές μέρες πολλές δόσεις του ιού, σε μεγάλο ποσοστό μετά τη θεραπεία σώζονται. Πράγμα θετικό. Όταν ένας ασθενής έρθει στο νοσοκομείο, δεν ξέρει πόσο καιρό έχει προσβληθεί".

Η φύση του Έμπολα μπορεί τελικά να επιτρέψει στους ερευνητές να αναπτύξουν ένα φάρμακο που παραμένει αποτελεσματικό έναντι του ιού για χρόνια. Σε αντίθεση με άλλους ιούς, όπως ο HIV, που μπορούν να ζήσουν σε έναν ασθενή για μεγάλες χρονικές περιόδους, ο Έμπολα είτε σκοτώνει τον ξενιστή του ή εξαλείφεται από το ανοσοποιητικό σύστημα μέσα σε εβδομάδες ή και ημέρες. Η ταχύτητα του Έμπολα είναι εν μέρει και αυτό που τον κάνει τόσο τρομακτικό. Αλλά η σύντομη διάρκεια ζωής του μέσα σε έναν ανθρώπινο οργανισμό σημαίνει ότι ο ιός αλληλεπιδρά μόνο με τα φάρμακα που παίρνει αυτός ο ασθενής και έτσι έχει περιορισμένες δυνατότητες να αναπτύξει ανθεκτικότητα στη θεραπευτική αγωγή.

Το ZMapp δεν δείχνει να θεραπεύει όλα τα στελέχη του ιού Έμπολα, όπως τον Sudan Ebolavirus, τον τύπο του ιού Έμπολα που είναι ενδημικός σε περιοχές της Ανατολικής Αφρικής. (Κανένα από αυτά τα στελέχη δεν έχει σχέση με την τρέχουσα επιδημία, η οποία περιορίζεται σε τρεις χώρες της Δύσης.) Αλλά οι ερευνητές ετοιμάζονται και για μελλοντικά κρούσματα αυτών των στελεχών. Το Εθνικό Ινστιτούτο Αλλεργιών και Λοιμωδών Νοσημάτων έχει δώσει στους ερευνητές του Έμπολα 28.000.000 δολάρια σε διάστημα πέντε ετών για να συνδυάσουν και να ελέγξουν θεραπείες που αναπτύχθηκαν στα εργαστήρια του Καναδά, της Ιαπωνίας και του Σαν Ντιέγκο κατά των διαφόρων στελεχών του ιού.

Αν και τα καινούργια φάρμακα μπορεί να μην είναι το κλειδί για να εμποδιστούν νέα κρούσματα του Έμπολα, μπορούν να σώσουν ζωές. "Για ανθρωπιστικούς λόγους και για λόγους σωστής περίθαλψης -και επειδή είναι το σωστό-, πρέπει να χορηγήσουμε αυτά τα φάρμακα σε όσο περισσότερο κόσμο μπορούμε" λέει ο Ρόμπερτ Γκάρι, ερευνητής Ιολογίας. "Το καλύτερο στο οποίο μπορούμε να ελπίζουμε, για φάρμακα και εμβόλια για αυτό το συγκεκριμένο ξέσπασμα, είναι να μας δώσουν πληροφορίες", λέει για το κατά πόσο αυτός είναι ο ιδανικότερος συνδυασμός φαρμάκων και αν αυτή η θεραπεία ή η άλλη είναι η καλύτερη.

Ένας είναι ο τρόπος με τον οποίο τα νέα φάρμακα θα μπορούσαν να παίξουν σημαντικότερο ρόλο, προσθέτει ο Γκάρι. Αν οι κυβερνήσεις των χωρών της Δυτικής Αφρικής δεν καταφέρουν να εμποδίσουν την εξάπλωση του τρέχοντος ξεσπάσματος και συνεχίσει να εξαπλώνεται. "Είναι τρομακτικό ως σκέψη", λέει. "Αλλά ενδέχεται να μιλάμε για το τρέχον ξέσπασμα του Έμπολα σε ένα ή και δύο χρόνια από τώρα".