Η σκαιά υποδοχή της ελληνικής αντιπροσωπείας στο Eurogroup την περασμένη Δευτέρα δεν άφηνε καμιά αμφιβολία ότι η «σκληρή» στάση της κυβέρνησης στις διαβουλεύσεις της με την Τρόικα θα έπαιρνε τέλος. Επομένως, όντως, και σήμερα (Κυριακή) το βράδυ, ενδεχομένως, μπορεί να υπάρξει συμφωνία και να προχωρήσει στη συνέχεια η εκταμίευση δόσεων. Ήδη, η κυβέρνηση προετοίμαζε από την Πέμπτη, μετά τη συνάντηση Βενιζέλου – Σαμαρά, βουλευτές και κοινό ότι όλες οι απαιτήσεις των πιστωτών, μαζί και ο νόμος για τις τράπεζες, σε ένα και μόνο άρθρο, θα έλθουν στη Βουλή, εκβιάζοντας έτσι την υπερψήφισή τους από τους κυβερνητικούς βουλευτές. Η αισθητή αστάθεια της κυβέρνησης, που εντείνεται λόγω των σοβαρών προβλημάτων που αντιμετωπίζει το ΠΑΣΟΚ, είναι ένας ακόμη πρόσθετος λόγος που το επιβάλλει.
Ο κ. Ντάισελμπλουμ, σ’ αυτό το Eurogroup, έδωσε σχεδόν εντολή στην ελληνική κυβέρνηση «να πράξει τα μέγιστα, ώστε η αξιολόγηση να ολοκληρωθεί τάχιστα» προσθέτοντας ψυχρά ότι «κυρίως από την Αθήνα πρέπει να γίνει η προσπάθεια», και ο Όλι Ρεν παρατηρούσε ότι «είναι πολύ σημαντικό να τελειώσει η αξιολόγηση αυτή την εβδομάδα». Για να μην υπάρχει καμιά αμφιβολία, στη μέση της εβδομάδας έριξε το βάρος του και ο κ. Σόιμπλε λέγοντας «η Ελλάδα μάς απασχόλησε πολύ στο τελευταίο Eurogroup. Μελετήσαμε την ενδιάμεση έκθεση της Τρόικας και διαπιστώσαμε ότι η Ελλάδα δεν έχει εκπληρώσει όσα έχουν συμφωνηθεί … Πρέπει να τα εκπληρώσει, αλλιώς δεν θα εκταμιευθεί η δόση».
Ο συμβιβασμός, επομένως, που φαινόταν ότι θα επιτευχθεί, είναι φανερό, θα ήταν σαφώς υπέρ της Τρόικας η οποία «κατάφερε» να πάρει μεγάλο μέρος όσων έθετε από την αρχή ως προαπαιτούμενα και άλλα τα άφηνε είτε για μετά την οριστικοποίηση του πλεονάσματος, είτε για μετά τις ευρωεκλογές.
Υπερεκτίμηση δυνατοτήτων
H ελληνική κυβέρνηση είναι φανερό ότι υπερεκτίμησε τις δυνατότητές της να πιέσει. Στηρίχθηκε σε τρία σημεία: πρώτο, ότι έχει πλεόνασμα, άρα αντέχει στο χρόνο, δεύτερο, ότι πριν τις εκλογές και οι δύο πλευρές δεν θέλουν προβλήματα, τρίτο,ότι οι δόσεις θα έπρεπε να δοθούν, διότι κανέναν δεν συμφέρει η χρηματοπιστωτική αναταραχή. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι δανείστηκε μέρος της «γραμμής διαπραγμάτευσης» του ΣΥΡΙΖΑ. Ξέχασε, όμως, ότι ακόμη και λίγα στοιχεία της απαιτούν να τα στηρίζει και αντίστοιχη πολιτική δύναμη: το δίδυμο ΝΔ – ΠΑΣΟΚ δεν είναι ΣΥΡΙΖΑ. Η τρόικα αυτό το γνωρίζει πολύ καλά από τους ως τώρα ελέγχους. Αυτό φάνηκε καθαρά όταν στις διαρροές τής κυβέρνησης ότι δεν επιθυμεί νέο δάνειο, η απάντηση ήλθε από τον ίδιο τον Σόιμπλε, για να μην υπάρχει παρανόηση: «Μην ανησυχείτε, δεν πρόκειται να δώσουμε οικονομική βοήθεια με το ζόρι, εάν κάποιος δεν το θέλει», δήλωσε. Μ’ αυτό τον όγκο των υποχρεώσεων, εφόσον δεν ήταν αποφασισμένη για ενός είδους ανταπάντηση, ήταν δυνατό η κυβέρνηση να μην «άκουσε» την απειλή;
Κατά κάποιο τρόπο, η μακρά διαβούλευση ανέδειξε πλευρές από το μέλλον. Υποκρύπτει τις διαφωνίες των δύο πλευρών για την έκταση των «επιτυχιών» που έφερε η πολιτική των μνημονίων και την ανησυχία των πιστωτών, ιδίως της Γερμανίας, για τις πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα. Η τρόικα δεν πιστεύει ότι η ελληνική οικονομία μπορεί να αυτονομηθεί, ότι η πρόοδος είναι διατηρήσιμη. Γι’ αυτό και επιμένει για τις λεγόμενες διαρθρωτικές αλλαγές, που είναι και η σημαντική πλευρά ενός νεοφιλελεύθερου σχεδίου. Γι’ αυτό και επιμένουν στη σύναψη νέου δανείου ή όποιας βοήθειας, διευκόλυνσης κτλ, διότι αυτά εξασφαλίζουν αυστηρή επιτήρηση, ακόμη και αν δεν την πουν μνημόνιο. Γι’ αυτό και η τρόικα «διεκδικεί μερίδιο» από το θρυλούμενο πλεόνασμα – γνωρίζει το σαθρό έδαφος όπου στηρίζεται – για λόγους ιδεολογικούς και για να μεταφερθεί το 2014 και να καλύψει ελλείμματα.
Η τρόικα, μ’ άλλα λόγια, θέλει να έχει επιρροή, και μοχλούς με τους οποίους αυτή θα υλοποιείται, στην ελληνική πολιτική – ακόμη ή και ιδίως αν χάσει αυτή η κυβέρνηση – το επόμενο μακρύ διάστημα για λόγους προστασίας των πιστωτών, για λόγους ιδεολογικούς και διότι δεν εμπιστεύεται την πρόοδο της ελληνικής οικονομίας. Φυσικά και για λόγους πολιτικούς. Το επιχείρημα της κυβέρνησης «μη μας πιέζετε, διότι θα πέσουμε και θα ’ρθει ο ΣΥΡΙΖΑ», γίνεται μπούμερανγκ. Έφτασε ως και στο σημείο η τρόικα - «αυτή η εξέλιξη είναι ντροπιαστική» έγραφε στο κύριο άρθρο της η «Καθημερινή» - να κάνει πρόταση πώς να λειτουργεί το ελληνικό πολιτικό σύστημα και να συμπεριφέρονται βουλευτές, υπουργοί, πόσο να χρηματοδοτούνται τα κόμματα!
Η Die Welt ανέλαβε να πει τα πράγματα με το όνομά τους, όσον αφορά την κυβερνητική τακτική. Μιλά για τρία «σφάλματα». Πρώτον, ότι εξέλαβε την τρόικα «ως εταίρο που πορεί να διαπραγματευθεί», ενώ «εκπροσωπεί εταίρους» οι οποίοι έκαναν μια «άνευ προηγουμένου κίνηση αλληλεγγύης», άρα η τρόικα «έχει εταιρική δημοκρατική νομιμοποίηση για να ζητά μέτρα λιτότητας και περικοπές κρατικών υπηρεσιών». Δεύτερον, είχε την πεποίθηση ότι μπορεί να «ζητά νέα βοήθεια χωρίς ανταλλάγματα» για πολιτικούς λόγους, όταν «και οι εταίροι βρίσκονται αντιμέτωποι με εκλογικές αναμετρήσεις». Τρίτον, ότι ξέχασε ότι παρά τις επιτυχίες και τον κόπο τους «η Ελλάδα έχει, όμως, μπροστά της ένα εξίσου μεγάλο κομμάτι δρόμου».
Στοιχεία παράλυσης στην κυβέρνηση
Με οξύ, όμως, τρόπο αυτή την εβδομάδα τέθηκε και ζήτημα πολιτικής ευστάθειας και αποτελεσματικότητας της κυβέρνησης. Εμφανίζει έντονα στοιχεία παράλυσης, με την έννοια ότι δεν είναι καθόλου σίγουρη ότι μια διάταξη ή ένα νομοσχέδιο θα ψηφισθεί στη Βουλή. Αυτό δημιουργεί προβλήματα. Στην τελευταία ψηφοφορία, πχ, ομάδα ολόκληρη βουλευτών καταψήφισε διατάξεις, ενώ ο κ. Κ. Μητσοτάκης αναγκάστηκε να αποσύρει διάταξη – ενώ είχε σαφώς δηλώσει ότι αυτό δεν θα το κάνει επουδενί! – με τα εξής λόγια: «Οφείλω να σεβαστώ ότι δεν διαφαίνεται επαρκής πλειοψηφία. Η διάταξη αποσύρεται».
Το τι θα συμβεί τις επόμενες μέρες και εβδομάδες με διάφορα νομοσχέδια, κανένας δεν μπορεί να προβλέψει. Και ανάλογα με το περιεχόμενο και των νέων προαπαιτούμενων μπορεί να έχουμε εκπλήξεις, παρά το κόλπο του ενός και μοναδικού άρθρου. Τρία θα είναι τα καυτά – πολιτικά σημεία τού νομοσχεδίου: οι απολύσεις, το γάλα και τα φάρμακα και τα του «κοινωνικού μεριδίου» από το πλεόνασμα. Παρά τη δημόσια δέσμευση του πρωθυπουργού, οι πληροφορίες ότι η τρόικα δεχόταν πως είναι προς διανομή μόνο 100 εκ. ευρώ είναι μη διαχειρίσιμες. Η δεύτερη πηγή πολιτικής αστάθειας της κυβέρνησης είναι ο εταίρος ΠΑΣΟΚ. Όσοι μετέθεταν το πρόβλημα αυτό για μετά τα αποτελέσματα των εκλογών, τώρα δεν αποκλείουν προβλήματα σοβαρά να προκύψουν και πριν απ’ αυτές. Το ΠΑΣΟΚ πιέζεται δημοσκοπικά όλο και περισσότερο, ενώ σε τρεις – τέσσερις περιφέρειες, δυσκολεύεται να κατεβάσει ψηφοδέλτια ή είναι διασπασμένο. Η τελευταία δήλωση του Κώστα Σκανδαλίδη - «ανάλογα με τις εξελίξεις σχετικά με το χρέος ως τις ευρωεκλογές θα πρέπει να υπάρξει και νέα συμφωνία μεταξύ των εταίρων, διαφορετικά η χώρα να οδηγηθεί σε βουλευτικές εκλογές» - είναι χαρακτηριστική και έφερε ξανά στο προσκήνιο τη διαφωνία κεντρικών στελεχών του ΠΑΣΟΚ – μεταξύ των οποίων και ο γραμματέας Ν. Ανδρουλάκης – στη συνεργασία με τη ΝΔ και την εύνοιά τους στη συνεργασία με κόμματα προς τ’ αριστερά. Δανείζομαι τη διατύπωση του Γιάννη Βούλγαρη ότι οι τελευταίες εξελίξεις δεν είναι απλώς ανησυχητικές, αλλά «επικίνδυνες τόσο για την Ελιά όσο και για το ΠΑΣΟΚ».
Συνωστισμός στη μικρή περιοχή του Κέντρου
Ο συνωστισμός στο χώρο που ονομάζεται «Δημοκρατική Παράταξη», ως ένα είδος προσφυγής στο παρελθόν, ενισχύεται. Η ΔΗΜΑΡ πρόσθεσε και εκείνη, χάριν του «πόλου» που φιλοδοξεί να στερεώσει δίπλα στο «Δημοκρατική Αριστερά», τον προσδιορισμό «Προοδευτική Συνεργασία», ενώ ο Φώτης Κουβέλης δήλωσε ότι σ’ αυτόν εκτός από τους «αριστερούς» και «κεντροαριστερούς» θέση έχουν και οι «κεντρώοι». Ίσως γι’ αυτό προσέφυγε στην παρακαταθήκη του κέντρου - με ορατό τον κίνδυνο να βρεθεί δεξιά του Ποταμιού - για να αντιγράψει τον πιο αιχμηρό διμέτωπο: αναφερόμενος στον Αλέξη Τσίπρα τόνισε ότι «αρκείται σε εύκολους αφορισμούς, αντιτίθεται σε αναγκαίες δημοκρατικές αλλαγές, αθροίζει συντεχνιακά αιτήματα και εμφορείται από έναν παρωχημένο λαϊκισμό». Και πρόσθεσε για τους παλιούς εταίρους: «Εμείς θέλουμε να εκφράσουμε αυτούς που δεν αποδέχονται την κυβερνητική πολιτική».
Την ίδια ώρα το Ποτάμ» χαίρεται τη σχετική ασυλία του και απολαμβάνει ανέμελα τη δημοσιότητα που αποσπά. Αλλά στην πολιτική δεν διαρκούν πάρα πολύ οι ανέμελες στιγμές. Και οι ευρωεκλογές αργούν κάπως.
Καθώς περιγράψαμε ως εδώ τόσες δυσκολίες για αρκετά κόμματα προκύπτει, άραγε, ότι είναι όλα καλά για τον ΣΥΡΙΖΑ; Όχι βέβαια. Η παρενόχληση του Ποταμιού μάλλον θα αποδειχθεί παροδική, η παράσταση νίκης είναι πάντοτε με διαφορά υπέρ του, διατηρεί έστω και με δυσκολία πάντα την πρώτη θέση στις δημοσκοπήσεις. Όμως, ο κίνδυνος να ενισχυθεί στο λαό η υποψία ότι και ο ΣΥΡΙΖΑ, ίσως, κατοικεί στο ίδιο κάδρο με άλλους, είναι έκδηλος. Είναι επείγουσα ανάγκη να εργαστεί έτσι ώστε να αποφευχθεί.
Παύλος Δ. Κλαυδιανός, από την Εποχή της Κυριακής 16 Μαρτίου 2014
