to top
  • βρείτε μας στο Twitter
  • βρείτε μας στο Facebook
  • βρείτε μας στο YouTube
  • στείλτε μας email
  • εγγραφείτε στο RSS feed
  • international version

Συρία: Ο εμφύλιος εντός του τζιχάντ

Τι γί­νε­ται στη Συ­ρία; Μια πο­λι­τι­κή ε­ξέ­γερ­ση που ξέ­σπα­σε α­πό τη σπί­θα των ε­ξε­γέρ­σεων στην Τυ­νη­σία και την Αί­γυ­πτο και φά­νη­κε να α­πει­λεί σο­βα­ρά το κα­θε­στώς Άσα­ντ έ­χει με­τα­τρα­πεί α­φε­νός σε πε­ρί­πλο­κη εμ­φύ­λια σύ­γκρου­ση, α­φε­τέ­ρου σε πε­δίο α­ντα­γω­νι­σμών για την πε­ρι­φε­ρεια­κή η­γε­μο­νία στη Μέ­ση Ανα­το­λή.


του Σω­τή­ρη Ρούσ­σου*

Λί­γες μό­νο μέ­ρες πριν α­πό τη διε­θνή συ­νά­ντη­ση για την ει­ρη­νι­κή ε­πί­λυ­ση του εμ­φυ­λίου στη Συ­ρία, μια άλ­λη πλευ­ρά της πο­λε­μι­κής σύ­γκρου­σης γί­νε­ται ό­λο και πε­ρισ­σό­τε­ρο φα­νε­ρή, αυ­τή της σύ­γκρου­σης με­τα­ξύ των έ­νο­πλων ο­μά­δων τύ­που α­λ-Κάι­ντα και ο­μά­δων του πο­λι­τι­κού Ισλάμ που εί­τε συν­δέ­ο­νται με τους Αδελ­φούς Μου­σουλ­μά­νους εί­τε με τη Σα­ου­δι­κή Αρα­βία. Η σύ­γκρου­ση αυ­τή μπο­ρεί να ερ­μη­νευ­θεί σε τρία δια­φο­ρε­τι­κά αλ­λά συν­δεό­με­να με­τα­ξύ τους ε­πί­πε­δα.

Αντα­γω­νι­σμοί με­τα­ξύ τζι­χα­ντι­κών ο­μά­δων

Το πρώ­το εί­ναι αυ­τό των α­ντα­γω­νι­σμών με­τα­ξύ των τζι­χα­ντι­κών ο­μά­δων τύ­που α­λ-Κάι­ντα στη Συ­ρία και στο Ιράκ και της σχέ­σης τους με τη “μη­τρι­κή” α­λ-Κάι­ντα στο Πα­κι­στάν και το Αφγα­νι­στάν και συ­γκε­κρι­μέ­να με τον διά­δο­χο του Μπι­ν-Λά­ντεν στην κα­θο­δή­γη­ση της ορ­γά­νω­σης, α­λ-Ζα­ουά­χρι. Ήδη κα­τά την πε­ρίο­δο της α­με­ρι­κα­νι­κής κα­το­χής του Ιρά­κ, οι ορ­γα­νώ­σεις τύ­που α­λ-Κάι­ντα βρί­σκο­νταν σε στρα­τη­γι­κό δί­λημ­μα. Να α­κο­λου­θή­σουν τη μέ­χρι τό­τε γραμ­μή του πα­γκό­σμιου νο­μα­δι­κού τζι­χά­ντ ό­που η Δύ­ση και οι ά­πι­στες, για αυ­τούς, κυ­βερ­νή­σεις μου­σου­λα­νι­κών κρα­τών ή­ταν ευά­λω­τες ή να ε­γκα­τα­στα­θούν σε πε­ριο­χές α­νυ­παρ­ξίας κρά­τους και χά­ους και να δη­μιουρ­γή­σουν πυ­ρή­νες-προ­πλά­σμα­τα ε­πι­μέ­ρους τζι­χα­ντι­στι­κών ε­μι­ρά­των;

Η α­πά­ντη­ση που δό­θη­κε στην Υε­μέ­νη, τη Σο­μα­λία και το Ιράκ ή­ταν να α­κο­λου­θή­σουν τη δεύ­τε­ρη στρα­τη­γι­κή. Ιδιαί­τε­ρα στο Ιράκ ό­που η η­γε­σία δεν προ­ερ­χό­ταν α­πό την “πα­λαιά φρου­ρά” και δεν εί­χε προ­σω­πι­κούς δε­σμούς με τους Μπι­ν-Λά­ντεν και α­λ-Ζα­ουά­χρι, η ορ­γά­νω­ση του Ισλα­μι­κού Κρά­τους του Ιράκ (Ι­ΚΙ) α­πο­μα­κρυ­νό­ταν α­πό τη “μη­τρι­κή” ορ­γά­νω­ση. Μά­λι­στα, ό­πως ε­πι­ση­μαί­νε­ται στο τε­λευ­ταίο τεύ­χος του Middle East Bulletin του ΚΕΜ­ΜΙΣ, ο η­γέ­της του Ι­ΚΙ, α­λ-Μπα­γντά­ντι θέ­λη­σε να εκ­με­ταλ­λευ­τεί την α­νυ­παρ­ξία ε­λέγ­χου στα σύ­νο­ρα Συ­ρίας-Ιράκ για να στή­σει βά­σεις στο χα­ο­τι­κό πε­ρι­βάλ­λον του συ­ρια­κού εμ­φυ­λίου. Θεω­ρού­σε ό­τι αυ­τές οι βά­σεις θα ή­ταν α­σφα­λές κα­τα­φύ­γιο για το Ι­ΚΙ σε πε­ρί­πτω­ση μα­ζι­κής ε­πί­θε­σης του ι­ρα­κι­νού στρα­τού ε­να­ντίον του στις σου­νι­τι­κές πε­ριο­χές του Ιράκ. Η κί­νη­ση αυ­τή συ­νο­δεύ­τη­κε α­πό την με­το­νο­μα­σία της ορ­γά­νω­σης σε Ισλα­μι­κό Κρά­τος του Ιράκ και της Μεί­ζο­νος Συ­ρίας (Ι­ΚΙΣ) σε μια προ­σπά­θεια να α­πορ­ρο­φή­σει τη “συ­ρια­κή” ο­μά­δα που συν­δεό­ταν με τη “μη­τρι­κή” α­λ-Κάι­ντα, την Τζα­μπάτ α­λ-Νούσ­ρα. Αυ­τή η προ­σπά­θεια δεν ευο­δώ­θη­κε και προ­κά­λε­σε ό­χι μό­νο την α­ντί­δρα­ση της “μη­τρι­κής” Αλ-Κάι­ντα αλ­λά σύγ­χυ­ση στις τζι­χα­ντι­κές ορ­γα­νώ­σεις σε πα­γκό­σμιο ε­πί­πε­δο. Πα­ρά ταύ­τα το Ι­ΚΙΣ πα­ρέ­μει­νε ί­σως η πιο α­ξιό­μα­χη α­ντι­κα­θε­στω­τι­κή έ­νο­πλη ο­μά­δα προ­σελ­κύο­ντας μα­χη­τές α­πό άλ­λες ισ­λα­μι­στι­κές έ­νο­πλες ορ­γα­νώ­σεις στη Συ­ρία και το ε­ξω­τε­ρι­κό.

Αντα­γω­νι­σμοί με­τα­ξύ ο­μά­δων του πο­λι­τι­κού Ισλά­μ

Το δεύ­τε­ρο ε­πί­πε­δο α­νά­λυ­σης εί­ναι αυ­τό των ε­σω­τε­ρι­κών α­ντα­γω­νι­σμών με­τα­ξύ του Ι­ΚΙΣ και άλ­λων ο­μά­δων του πο­λι­τι­κού Ισλάμ που συ­γκρό­τη­σαν πριν μό­λις με­ρι­κούς μή­νες μια ορ­γά­νω­ση-ο­μπρέ­λα το Ισλα­μι­κό Μέ­τω­πο. Η συ­γκρό­τη­ση αυ­τή πε­ρι­λαμ­βά­νει έ­νο­πλες ο­μά­δες των Αδελ­φών Μου­σουλ­μά­νων αλ­λά και σα­λα­φι­στών (πι­στεύουν στην ά­με­ση, α­πα­ρέ­γκλι­τη και κα­τά γράμ­μα ε­φαρ­μο­γή του Κο­ρα­νίου και του ιε­ρού νό­μου) και έ­χει ευ­και­ρια­κές συμ­μα­χίες συμ­φέ­ρο­ντος α­κό­μη και με την Τζα­μπάτ α­λ-Νούσ­ρα. Η α­να­γκαιό­τη­τα της συ­γκρό­τη­σης προήλ­θε ό­χι τό­σο α­πό την πι­θα­νό­τη­τα στρα­τιω­τι­κής κυ­ριαρ­χίας του Ι­ΚΙΣ έ­να­ντι των άλ­λων ο­μά­δων, κά­τι τέ­τοιο θα ή­ταν α­πί­θα­νο, αλ­λά α­πό δύο λό­γους που συν­δέ­ο­νταν με την γε­νι­κό­τε­ρη έκ­βα­ση της ε­ξέ­γερ­σης στη Συ­ρία. Πρώ­τον, οι ω­μό­τη­τες, οι σφα­γές και οι α­πα­γω­γές α­μά­χων α­πό μη σου­νι­τι­κές κοι­νό­τη­τες (Χρι­στια­νών, Αλα­ουϊτών κλπ) ή α­ντι­φρο­νού­ντων που διέ­πρατ­τε το Ι­ΚΙΣ δη­μιουρ­γού­σε ε­ξαι­ρε­τι­κά δυ­σμε­νές α­ντί­κτυ­πο για την ε­ξέ­γερ­ση στα διε­θνή μέ­σα μα­ζι­κής ε­νη­μέ­ρω­σης και τη διε­θνή κοι­νή γνώ­μη προς ό­φε­λος του Άσα­ντ που πα­ρου­σια­ζό­ταν ως η μο­να­δι­κή εγ­γύη­ση για στα­θε­ρό­τη­τα και α­σφά­λεια. Δεύ­τε­ρον, τό­σο οι Η­ΠΑ ό­σο η Βρε­τα­νία α­να­κοί­νω­σαν την δια­κο­πή πα­ρο­χής βοή­θειας στην α­ντι­πο­λί­τευ­ση θεω­ρώ­ντας ό­τι ι­κα­νό μέ­ρος της κα­τέ­λη­γε στα χέ­ρα του Ι­ΚΙΣ. Μά­λι­στα πλη­ρο­φο­ρίες μι­λούν για ε­πα­φές Αμε­ρι­κα­νών με εκ­προ­σώ­πους του Ισλα­μι­κού Με­τώ­που για την α­ντι­με­τώ­πι­ση του Ι­ΚΙΣ.

Με αυ­τά τα δε­δο­μέ­να ή­ταν α­να­με­νό­με­νη η ε­πί­θε­ση του Ισλα­μι­κού Με­τώ­που ε­να­ντίον του Ι­ΚΙΣ τις τε­λευ­ταίες ε­βδο­μά­δες σε “συν­δυα­σμό” με γε­νι­κευ­μέ­νη ε­πί­θε­ση του ι­ρα­κι­νού στρα­τού στις βά­σεις της ορ­γά­νω­σης στο Ιράκ με νέο α­με­ρι­κα­νι­κό ε­ξο­πλι­σμό. Το Ι­ΚΙΣ α­να­γκά­στη­κε να α­να­δι­πλω­θεί και να χά­σει τον έ­λεγ­χο σε πολ­λές ση­μα­ντι­κές πε­ριο­χές τό­σο στο Ιράκ ό­σο και στη Συ­ρία. Πα­ρα­μέ­νει ό­μως μια α­ξιό­μα­χη έ­νο­πλη τζι­χα­ντι­στι­κή ορ­γά­νω­ση “πο­λύ σκλη­ρή για να πε­θά­νει”.

Η ε­πιρ­ροή της Σα­ου­δι­κής Αρα­βίας

Η πε­ρι­φε­ρεια­κή ε­πιρ­ροή της Σα­ου­δι­κής Αρα­βίας α­πο­τε­λεί το τρί­το ε­πί­πε­δο της α­νά­λυ­σης. Ήδη πριν α­πό τις α­ρα­βι­κές ε­ξε­γέρ­σεις η Σα­ου­δι­κή Αρα­βία ε­πι­θυ­μού­σε να α­να­λά­βει τον ρό­λο του προ­στά­τη των σου­νι­τών μου­σουλ­μά­νων στο Ιράκ ό­που η πλειο­ψη­φία εί­ναι σιί­τες, οι ο­ποίοι ε­λέγ­χουν και την κυ­βέρ­νη­ση. Η ε­ξέ­γερ­ση στη Συ­ρία, το ι­ρα­νι­κό πυ­ρη­νι­κό πρό­γραμ­μα και γε­νι­κό­τε­ρη η ι­ρα­νι­κή ε­πιρ­ροή αλ­λά και οι ε­ξε­λί­ξεις στην Αί­γυ­πτο διεύ­ρυ­ναν το πε­δίο πα­ρέμ­βα­σης της Σα­ου­δι­κής Αρα­βίας στον Κόλ­πο και τη Συ­ρία. Η Σα­ου­δι­κή Αρα­βία ε­πι­διώ­κει την πτώ­ση του κα­θε­στώ­τος του Άσα­ντ και ε­νι­σχύει συ­ντη­ρη­τι­κές σου­νι­τι­κές μου­σουλ­μα­νι­κές ο­μά­δες, κυ­ρίως σα­λα­φι­στών αλ­λά ό­χι μό­νο, προς τον σκο­πό αυ­τό. Επί­σης ε­νι­σχύ­σει τη σου­νι­τι­κή πο­λι­τι­κή (ό­χι έ­νο­πλη) πα­ρου­σία στο Ιράκ. Η δρά­ση του Ι­ΚΙΣ ε­μπο­δί­ζει την προ­σπά­θεια της Σα­ου­δι­κής Αρα­βίας να η­γε­μο­νεύ­σει πο­λι­τι­κά στους σου­νί­τες της Συ­ρίας και του Ιρά­κ, αμ­φι­σβη­τώ­ντας τη στρα­τιω­τι­κή και πο­λι­τι­κή πρω­το­κα­θε­δρία των φί­λιων προς το σα­ου­δα­ρα­βι­κό βα­σί­λειο ορ­γα­νώ­σεων στη Συ­ρία και δη­μιουρ­γώ­ντας ση­μα­ντι­κά προ­βλή­μα­τα στην πο­λι­τι­κή δρά­ση των σου­νι­τι­κών ορ­γα­νώ­σεων στο Ιράκ.

 Όταν ξέ­σπα­σαν οι α­ρα­βι­κές ε­ξε­γέρ­σεις και κα­τά­φε­ραν να εκ­θρο­νί­σουν τον Μπεν Άλι και τον Μου­μπά­ρακ κά­ποιοι πα­ρα­τή­ρη­σαν με νό­η­μα ό­τι αυ­τή η ε­ξέ­λι­ξη θα μπο­ρού­σε να εί­ναι κα­τά­ρα αλ­λά και ευ­λο­γία για την α­λ-Κάι­ντα. Κα­τά­ρα, για­τί αν πε­τύ­χαι­νε η με­τά­βα­ση στη δη­μο­κρα­τία και την κοι­νω­νι­κή δι­καιο­σύ­νη τό­τε ο ει­ρη­νι­κός δρό­μος των κι­νη­μά­των θα κα­ταρ­γού­σε στην πρά­ξη την α­να­γκαιό­τη­τα της α­λ-Κάι­ντα αλ­λά και ευ­λο­γία, για­τί αν και αυ­τές οι ε­ξε­γέρ­σεις α­πο­τύγ­χα­ναν τό­τε θα έσ­πρω­χναν πολ­λούς στην α­γκα­λιά του α­λ-Ζα­ουά­χρι. Άλλω­στε, ό­πως ε­πι­ση­μαί­νει ο χα­μέ­νος για χρό­νια και σύμ­φω­να με κά­ποιες πλη­ρο­φο­ρίες ε­πα­νεμ­φα­νι­ζό­με­νος σή­με­ρα στην Συ­ρία βα­σι­κός στρα­τη­γι­κός ε­γκέ­φα­λος του πα­γκό­σμιου τζι­χά­ντ, Αμπού Μού­σα α­λ-Σού­ρι, η α­λ-Κάι­ντα εί­ναι πε­ρισ­σό­τε­ρο α­πό ο­τι­δή­πο­τε άλ­λο “έκ­κλη­ση, α­να­φο­ρά και με­θο­δο­λο­γία”.

* Ο Σω­τή­ρης Ρούσ­σος εί­ναι α­να­πλη­ρω­τής κα­θη­γη­τής στο πα­νε­πι­στή­μιο Πε­λο­πον­νή­σου και ε­πι­στη­μο­νι­κός υ­πεύ­θυ­νος του Κέ­ντρου Με­σο­γεια­κών, Με­σα­να­το­λι­κών και Ισλα­μι­κών Σπου­δών, www.cemmis.edu.gr

2024 © left.gr | στείλτε μας νεα, σχόλια ή παρατηρήσεις στο [email protected]
§ Όροι χρήσης για αναδημοσιεύσεις Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση 3.0 Μη εισαγόμενο (CC BY-NC 3.0)