Στην ανακοίνωση των νέων ΣΥΡΙΖΑ, ενόψει της σημερινής απεργίας, αναφέρεται ότι η δήλωση του Σαμαρά για δωρεάν wifi «δεν είναι αστεία, αλλά εξοργιστική». Σωστή η διατύπωση – για λόγους πολεμικής ενόψει απεργίας – αλλά η δήλωσή του είναι όντως αστεία. Αν δεν μένουμε εκεί, είναι διότι η επίμαχη δήλωση κρύβει κάτι βαθύτερο: την αμηχανία του κυρίαρχου μπλοκ εξουσίας να αρθρώσει έστω και μισή σοβαρή κουβέντα για το ζήτημα της νέας γενιάς. Αδυνατώ να πιστέψω ότι η αμηχανία αυτή είναι απλά θέμα δικής τους αμέλειας να ασχοληθούν με το ζήτημα. Κάθε κοινωνικό και πολιτικό μπλοκ με στοιχειώδεις αξιώσεις ηγεμονίας δεν μπορεί παρά να ποντάρει στη νέα γενιά κι οι νεοφιλελεύθεροι το γνωρίζουν καλά αυτό. Αυτό στο οποίο βρισκόμαστε μπροστά λοιπόν είναι μια βαθιά στρατηγική αμηχανία του καπιταλισμού, μέσα στην κρίση του, να εντάξει ομαλά τις νέες και τους νέους στις νόρμες της αναπαραγωγής του.

Όλ’ αυτά δεν προκύπτουν βέβαια μονάχα από μια δήλωση. Είναι η ίδια η συγκυρία που βιώνουν οι νέες και οι νέοι [1] που το μαρτυρά: ανεργία κοντά στο 70%, μεροκάματα – χαρτζιλίκια, δραματική υποβάθμιση της εκπαίδευσης σε όλες τις βαθμίδες κοκ. Αν σε αυτά προσθέσουμε την απαξίωση της πολιτικής, που για τη νεολαία αποτελεί τον κανόνα, αλλά και την απίστευτη ιδεολογική ρευστότητα που επικρατεί στις τάξεις της, αντιλαμβανόμαστε ότι όλες αυτές οι αντιθέσεις σχηματίζουν ένα μείγμα κάθε άλλο παρά συμπαγές. Σε αντίθεση με μια κυρίαρχη ερμηνεία που βλέπει στη νεολαία το «μέλλον» της εκμετάλλευσης της εργασίας από το κεφάλαιο, εκτιμώ ότι πρόκειται για κάτι διαφορετικό: η σημερινή κατάσταση της νεολαίας, μάλλον μοιάζει μ’ ένα «δομικό όριο» [2] αυτής της εκμετάλλευσης στο σήμερα. Με άλλα λόγια, η «συγκατοίκηση» όλων αυτών των αντιθέσεων στο σώμα της νεολαίας, την καθιστά έναν «αδύναμο κρίκο» του κυρίαρχου συστήματος.

Δεν υπονοώ, με όλα αυτά, μια λανθάνουσα «προεπαναστατική κατάσταση» που δεν την έχουμε πάρει χαμπάρι ακόμα (αν και μια αυθόρμητη αντι-συστημικότητα νέων ανθρώπων είναι όντως ορατή εν μέσω κρίσης). Για να φτάσουμε εκεί, στο βαθμό που επιθυμούμε ένα μαζικό κίνημα νεολαίας, χρειάζεται η «αντικειμενική» συμπύκνωση αυτών των αντιθέσεων να γίνει «ορατή» από τους νέους ανθρώπους ως τέτοια, δηλαδή ως εκρηκτικό μίγμα που μπορεί, υπό προϋποθέσεις, να τινάξει στον αέρα το κυρίαρχο υπόδειγμα. Χρειαζόμαστε μια αφήγηση, λοιπόν, που δεν θα βλέπει τις νέες και τους νέους απλά ως μια ακόμα γενιά της εργατικής τάξης, η οποία πρέπει να παλέψει για τη βελτίωση της θέσης της μέσα στο δοσμένο πλαίσιο εκμεταλλευτικών σχέσεων, αλλά ως γενιά σε ευθεία ρήξη με αυτό. Και η αφήγηση πρέπει να γίνει ηγεμονική.

Χρειάζεται, επομένως, να θέσουμε στη νεολαία το ζήτημα του κοινωνικού μετασχηματισμού και να συζητήσουμε τους συγκεκριμένους τρόπους με τους οποίους αυτός μπορεί να ξεκινήσει από σήμερα, καθώς και τις πολιτικές και οργανωτικές απαιτήσεις που επιβάλλει. Δεν πάμε με τα λόγια να πείσουμε για την επικαιρότητα του σοσιαλισμού, ούτε κάνουμε φυγή προς τον κομμουνισμό για ν’ αποφύγουμε τα φλέγοντα ζητήματα της συγκυρίας. Έχοντας από τη μία τον άμεσο και ορατό πολιτικό στόχο μιας κυβέρνησης της αριστεράς (ορισμένης σαφώς ως εγχείρημα ρήξης) και τους κοινωνικούς αγώνες για την ανατροπή της σημερινής κυβέρνησης, κι από την άλλη τη μεθοδολογία του αντι-παραδείγματος (την πυροδότηση και στήριξη, δηλαδή, πρωτοβουλιών που αναιρούν το κυρίαρχο υπόδειγμα παραγωγής κι ανταλλαγής, αλλά και τα κυρίαρχα πρότυπα για την πολιτική ή τον πολιτισμό) μπορούμε να πούμε ρητά ότι οι νέες και οι νέοι «μπορούνε να ζήσουνε αλλιώς»: μετατρέποντας τις γνώσεις, τις ικανότητες, τις κλίσεις και τις ανησυχίες τους σε «συλλογική δημιουργία» ριζοσπαστικού κι ανατρεπτικού προσανατολισμού, βασισμένης σε σχέσεις ισότητας κι αλληλεγγύης.

Γνωρίζουμε σαφώς ότι η ιστορία της ταξικής πάλης υπερβαίνει την αμηχανία του Σαμαρά και το δωρεάν wifi, και άρα, ότι δεν είναι καθόλου απίθανο να υπάρξουν κινήσεις απο πλευράς αντιπάλου που να σηματοδοτούν μια ηγεμονική μετατόπιση στο ζήτημα της νεολαίας. Με άλλα λόγια, δεν έχουμε καιρό για χάσιμο. Αν είναι όμως να κάνουμε λόγο για ήττα, θα πρέπει να είναι σαφές ότι δεν αρκεί ούτε να την αναλύουμε, ούτε να την καταριόμαστε. Το καίριο ζήτημα, αντίθετα, είναι να έχουμε μια επιθετική πολιτική που θα αναγνωρίζει τις πραγματικές δυναμικές τάσεις που γεννά η συγκυρία, πέρα από εμπειρικές διαπιστώσεις. Η αναγκαιότητα να κάνουμε την επικαιρότητα του κοινωνικού μετασχηματισμού, ζήτημα αιχμής για την παρέμβασή μας στους νέους ανθρώπους καθόλου δεν προκύπτει εμπειρικά: συνιστά πολιτική παρέμβαση στη συγκυρία της κρίσης του καπιταλισμού, από τη δική μας μεριά.
_______________

Σημειώσεις

[1] Επειδή η νεολαία διαπερνάται προφανώς από ταξικές αντιθέσεις, όπου γίνεται λόγος γι’ αυτήν, εννοώ εκείνη που προέρχεται από τις εργαζόμενες τάξεις και τα λαϊκά στρώματα.
[2] Με αυτόν τον όρο, εννοώ ότι η πλήρης ενσωμάτωση της νεολαίας σε ένα καπιταλιστικό υπόδειγμα ικανό να αναπραχθεί χρειάζεται ριζική αναμόρφωση του σημερινού. Ο όρος δηλαδή δεν είναι καθόλου στατικός, αλλά απολύτως δυναμικός: υποδεινύει ένα όριο στη δεδομένη και μόνο συγκυρία. Στην ίδια περίπτωση θα μπορούσαν να περιληφθούν κι άλλες κοινωνικές κατηγορίες, όπως οι μετανάστες, ωστόσο εδώ μας απασχολεί συγκεκριμένα η νεολαία.