«Οι πόλεμοι στη Μ. Ανατολή δεν γίνονται πια μόνο ή κυρίως για τα πετρέλαια. Η Αμερική δεν έχει μεγάλη εξάρτηση από το μεσανατολικό πετρέλαιο», λέει στην «Εποχή» ο πανεπιστημιακός Σωτήρης Ρούσσος και εξηγεί για το «δόγμα Ομπάμα» και για τη στάση των υπόλοιπων μεγάλων δυνάμεων. 

Τη συνέντευξη πήραν οι Αδάμος Ζαχαριάδης και Παύλος Κλαυδιανός

Η απόφαση της επίθεσης δεν υπονομεύει την ως τώρα προσπάθεια του Ομπάμα για βελτίωση των σχέσεων των ΗΠΑ και των Μουσουλμάνων; 

Όντως, το «δόγμα Ομπάμα» θα λέγαμε, είναι «δεν επιθυμούμε να επεμβαίνουμε στα εσωτερικά των χωρών, αλλά οι ντόπιες δυνάμεις να αλλάξουν τα πράγματα από τα μέσα, να αποκτήσουν δημοκρατικά καθεστώτα δυτικού τύπου και κυρίως να δημιουργήσουν προϋποθέσεις λειτουργίας ελεύθερης ιδιωτικής οικονομίας, να ενταχθούν, δηλαδή, στην παγκοσμιοποιημένη αγορά». Να θυμίσουμε την ομιλία του στο Κάιρο. Μέσα σ’ αυτές τις δυνάμεις συμπεριλαμβάνονται και οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι. Δεν το λέει πολιτικό Ισλάμ, αλλά απλώς Ισλάμ. Δύναμη του εκδημοκρατισμού και της ελεύθερης αγοράς, μπορεί να είναι και το πολιτικό Ισλάμ, αρκεί να το κάνετε εσείς. Αυτός είναι και ένας λόγος που όταν ξεκίνησε η Αραβική Άνοιξη, ναι μεν οι ΗΠΑ δεν είχαν θετική στάση αλλά στην πορεία άλλαξαν.

Τους ενέταξαν, δηλαδή, στη στρατηγική τους.

Ακριβώς, μπορούσε να ενταχθεί. Η αμερικανική στρατηγική ήταν να πάρουν μεγάλο μέρος των πόρων, και του ανθρώπινου δυναμικού τους από την περιοχή της Δυτικής Ασίας, από το Πακιστάν ως την Αίγυπτο και την Τουρκία, και να τη μεταφέρει στην περιοχή του Ειρηνικού, από την Κορέα έως τις Φιλιππίνες. Άρα, λοιπόν, μια σταθερή όχι αναγκαστικά ειρηνική Μέση Ανατολή, με σχετικά δημοκρατικά καθεστώτα - δεν μας ενδιαφέρει αν είναι στο πολιτικό Ισλάμ, αν μοιάζουν λίγο στον Ερντογάν - έστω και μεταξύ αυταρχισμού και Δημοκρατίας αλλά να έχουν ενταχθεί στην παγκοσμιοποιημένη αγορά. Αυτή η πολιτική, δυστυχώς, δεν επιβεβαιώθηκε σχεδόν πουθενά, με εξαίρεση την Τυνησία. Οι αμερικανοί βρέθηκαν σε μια εντελώς διαφορετική κατάσταση, με πολύ διαφορετικούς συμμάχους κάθε στιγμή. Άλλοτε, πχ, οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι, άλλοτε οι Στρατιωτικοί. Επίσης, είναι άλλο να συζητάς με τους Αδελφούς Μουσουλμάνους και γενικότερα τους ισλαμιστές ως αντάρτες (Συρία και Λιβύη) και άλλο ως κυβέρνηση (Αίγυπτος). Αυτές οι ιδιαιτερότητες τους ωθούν σε τακτικές με πολύ μεγάλες αντιφάσεις. 

Οι γεωπολιτικές στοχεύσεις

Πόλεμος, λοιπόν, χωρίς γεωπολιτική στόχευση; Μόνο για λόγους αξιοπιστίας του προέδρου ή της χώρας; 

Οι πόλεμοι στη Μ. Ανατολή δεν γίνονται πια μόνο ή κυρίως για τα πετρέλαια. Η Αμερική δεν έχει μεγάλη εξάρτηση από το μεσανατολικό πετρέλαιο. Πολύ σημαντικό στοιχείο, αντίθετα, για ένα μέρος των αμερικανών σχεδιαστών της πολιτικής και του Κογκρέσου, που έχει σχέση με το ισραηλινό και σαουδαραβικό λόμπι, είναι βεβαίως η αποδυνάμωση του Ιράν. Για την Αμερική, το Ιράν είναι ο υπ’ αριθμόν ένα κίνδυνος στη Δυτική Ασία. Με αυτό συνδέεται και η ανασφάλεια του Ισραήλ. Στην περίπτωση ανατροπής Άσαντ, το κέρδος είναι να διακοπεί ο δεσμός Ιράν Χεζμπολάχ. Χωρίς τη Συρία δεν υπάρχει αυτός ο άξονας, Ιράν και Χεζμπολάχ αποδυναμώνονται. Η Χεζμπολάχ θεωρείται από το Ιράν ο πιο σημαντικός παίκτης στην περιοχή της Συρίας-Λιβάνου. 

Η πλειοψηφία, ωστόσο, στις ΗΠΑ είναι σταθερά κατά της επέμβασης. Γιατί;

Η Αμερική σήμερα είναι σε κακή κατάσταση σε πολλά επίπεδα. Προσπαθεί να βρει ένα δρόμο ανάπτυξης, δεν βρίσκει κοινούς δρόμους με άλλες δυνάμεις στην παγκόσμια οικονομία, ούτε με την Ευρώπη, ούτε με την Κίνα. Αυτό κάνει την κοινή γνώμη, αξιωματούχους στην Ουάσιγκτον και επιχειρηματίες να είναι εξαιρετικά επιφυλακτικοί για επέμβαση. Το δεύτερο, είναι ότι βλέπει να ακυρώνεται η βασική στρατηγική της να στραφεί προς την περιοχή της Κίνας και τον Ειρηνικό, εκεί δηλαδή, που εστιάζεται το 80% του ενδιαφέροντος των ΗΠΑ.

Στην Ευρώπη το κλίμα ήταν αρνητικό για την απόφαση των ΗΠΑ, πλην Γαλλίας …

 Η Γαλλία, το έδειξε και με τη Λιβύη και το Μάλι, περνάει μια φάση, θα μπορούσαμε να πούμε, «ψευδο-ντεγκολική» όσον αφορά την εξωτερική της πολιτική. Επειδή δεν έχει ρόλο στην Ευρώπη, με την έννοια ότι ακολουθεί πιστά τα κελεύσματα των Γερμανών. Επίσης η οικονομία της είναι πολύ αδύναμη ώστε να μπορέσει να δώσει μια άλλη εναλλακτική λύση, τελικά νομίζω ότι προσπαθεί με κάποιες πρωτοβουλίες εξωτερικής πολιτικής και επίδειξης στρατιωτικής ισχύος Λιβύη, Μάλι, Συρία να αποδείξει ότι η Γαλλία είναι ένας παγκόσμιος παράγοντας, τουλάχιστον στην Αφρική και Μέση Ανατολή, που κανένας δεν μπορεί να μην την λάβει υπόψη του. Ψευδο-ντεγκολική, διότι ο ντεγκολισμός ήθελε ανεξάρτητη πολιτική της Γαλλίας, αλλά στη βάση μιας στρατηγικής υπεροχής. Εδώ έχουμε το αντίθετο. Προσπαθεί να προσδεθεί ή να παίξει τον ρόλο του προπομπού της Δύσης και δη των ΗΠΑ ακριβώς ένα ρόλο. Η Γερμανία, αντίθετα δεν έχει κανένα λόγο να εμπλακεί, έχει και τους θεσμικούς περιορισμούς, τους οποίους χρησιμοποιεί ως πρόφαση. Φυσικά, δεν απαγορεύει διελεύσεις, χρήσεις βάσεων κτλ. 

Στην Αγγλία πώς ανατράπηκε ο συσχετισμός;

Είναι μια διαφορετική περίπτωση. Βρισκόμαστε σε μια φάση όπου κάθε μια από τις υπερδυνάμεις, περιλαμβανομένης και της Ρωσίας, δεν θα ’λεγα ότι έχει κρίση ταυτότητας αλλά έχει κρίση τοποθέτησης ή σωστότερα επανατοποθέτησης στον παγκόσμιο συσχετισμό ισχύος. Το γεγονός ότι η Αμερική αμφιταλαντεύεται, αργοπορεί ή εμφανίζει δείγματα απόσυρσης από τη θέση της απόλυτης υπερδύναμης αντανακλάται και στη Βρετανία η οποία παραδοσιακά ακολουθεί την Αμερική. Αμφιταλαντεύεται ακόμη περισσότερο. Έχει επίσης, σοβαρά οικονομικά προβλήματα. Ο οικονομικός κόσμος της Αγγλίας εξάλλου είδε ότι δεν κέρδισε σχεδόν τίποτε από τις προηγούμενες εκστρατείες, πχ οι τεχνικές εταιρίες της κ.τ.λ. Το τρίτο στοιχείο είναι ότι έχει τραυματιστεί, κάτι πολύ σημαντικό σ' αυτή τη χώρα, ο δημόσιος λόγος μετά τις αποκαλύψεις ότι για το Ιράκ ήταν όλα ψέματα, ότι η κυβέρνηση Μπλερ είπε ψέματα εν γνώσει της. 

Η Ρωσία, ως υπερδύναμη, πάσχει από το ίδιο σύνδρομο;

Ναι, από το σύνδρομο της επανατοποθέτησης. Τη δεκαετία του '90 ήταν μια παραπαίουσα δύναμη, σε αποσύνθεση. Πέρασε σε ένα ιδιότυπο ημιαυταρχικό καθεστώς, βασίζεται σε ένα είδος «κράτους εισοδηματία» κάτι πολύ προβληματικό γι' αυτή. Διότι είναι, εξ αυτού, ευαίσθητη σε γεωπολιτικές αλλαγές. Η Ρωσία δεν εξάγει σχεδόν τίποτε άλλο πλην αερίου, πετρελαίου και οπλικών συστημάτων. Και τα τρία είναι απίστευτα ευαίσθητα στις γεωπολιτικές αλλαγές. Άρα, δεν θέλει γεωπολιτικές αλλαγές, δεν επιθυμεί ν' αλλάξει ραγδαία το status quo κυρίως στην άμεσή της περιφέρεια και ειδικά στις περιοχές εκείνες που συνδέονται με τους φυσικούς της πόρους είτε είναι κοντά είτε μακριά. 

Οι βάσεις της στη Συρία αναφέρονται ως ισχυρός λόγος που ερμηνεύει τη στάση της.

Γιατί; Δεν ήταν εύκολο να βρει την αντιπολίτευση και να ζητήσει να εξασφαλίσει και μ' αυτούς βάση; Τίποτε πιο απλό και εύκολο. Δεν έχω ακούσει ή διαβάσει κανέναν εκπρόσωπο τάσης της αντιπολίτευσης που να λέει δεν θα δώσουμε βάσεις στη Ρωσία. Ένας δεύτερος λόγος είναι ότι η Ρωσία δεν αισθάνεται καθόλου άνετα με την άνοδο γενικώς του πολιτικού Ισλάμ. Το 2040 εκτιμάται ότι 60% των κληρωτών του ρωσικού στρατού θα είναι μουσουλμάνοι! Αισθάνεται άβολα να προκύψουν χώρες που να λένε ότι το μοντέλο του πολιτικού Ισλάμ είναι ένα απόλυτα λειτουργικό μοντέλο, με κυβερνησιμότητα. Γιατί όχι και στη Ρωσία;

Στάση του ασύνετου κρατά η Ελλάδα

Αναφέρεται συχνά στην Ελλάδα, και μέσα στην Αριστερά, ότι οι εξελίξεις εμπεριέχουν και την πιθανότητα αναδιάταξης των δυνάμεων στην περιοχή που μέσω της Τουρκίας, περίπου, απειλεί και την Ελλάδα.

Και εγώ τα ακούω. Αλλά αναδιάταξη ως προς τι; Όχι ως προς αυτά που εννοούν. Υπάρχει, όμως, ένα ζήτημα αναδιάταξης και είναι το εξής: Αυτά τα καθεστώτα τύπου Άσαντ ή Σαντάτ, τα οποία κράτησαν για ένα μακρό διάστημα τις χώρες αυτές πάρα πολύ σταθερές, συντήρησαν αυτά τα αποικιοκρατικά σύνορα που περικλείνουν εθνικοθρησκευτικές ομάδες. Αν αυτά τα καθεστώτα πέσουν, τα οποία είχαν αυταρχικά, εθνικά, ιδεολογικά, θρησκευτικά χαρακτηριστικά, αλλά δημιουργούσαν αίσθηση σταθερότητας τότε υπάρχουν δυο πιθανές περιπτώσεις. Να έχουμε ένα νέο πολιτικό κίνημα, το οποίο θα παίξει τον ρόλο του Μπάαθ και αυτό δεν φαίνεται να είναι άλλο από το πολιτικό Ισλάμ τύπου Αδελφών Μουσουλμάνων ή του τουρκικού ΑΚΡ, διότι τα παλαιά σύνορα μόνο αυτοί μπορούν να τα κρατήσουν ως έχουν, καθώς δεν υπάρχει άλλο πολιτικό κίνημα που να έχει μια πλειοψηφική κινηματική σχέση με τις μάζες. Να μην μπορέσουν να το κάνουν και αυτή η λάβα που ανεβαίνει να δημιουργήσει οντότητες τύπου ιρακινού Κουρδιστάν. Δηλαδή, δεν θα είναι οντότητες αναγνωρισμένες διεθνώς, άλλα κράτη σε διαρκή διαδικασία συγκρότησης. 

Στο μέλλον όλα αυτά;

Όχι, σε δυο - τρία χρόνια. Αν, π.χ., πέσει ο Άσαντ και οι υποστηριχτές Αλαουϊτες υποχρεωθούν να περιορισθούν στις περιοχές τους, στη Λατάκια και τη βορειοδυτική Συρία, τότε μπορεί να έχουμε μια χώρα Αλαουϊτών την οποία θα κρατήσουν με νύχια και με δόντια. Το νέο συριακό καθεστώς ίσως δεν αποφασίσει να συνεχίσει έναν εμφύλιο. Επίσης, οι Κούρδοι της Συρίας είναι μια τέτοια περίπτωση, στην περιοχή που ονομάζουν οι ίδιοι δυτικό Κουρδιστάν όπου δρα το PYD, Είναι πιθανό να ακολουθήσουν το παράδειγμα του Ιρακινού Κουρδιστάν. Αυτό θίγει την Ελλάδα στο βαθμό που ενθαρρύνει εξελίξεις π.χ. στην κατεχόμενη Κύπρο ή ακόμη ακόμη και τη Θράκη αν σιωπηρώς γίνουν αποδεκτές διεθνώς τέτοιες οντότητες. Μπορεί, βέβαια, να παραμείνουν τοπικές οι εξελίξεις στη Μ. Ανατολή, να μην γίνουν παραδείγματα.

Η στάση της ελληνικής κυβέρνησης πώς μπορεί να ερμηνευθεί; Στους πρόθυμους που αναμένουν οφέλη;

Μια στάση του ασύνετου. Του πρόθυμου, θα ’χε κάποια λογική, π.χ., να κερδίσω και εγώ όσα περισσέψουν από το τραπέζι του Ερντογάν. Ή τέλος πάντων δεν θέλω να είναι μόνος του ο Ερντογάν. Αν το ζήτησε κάποιος, π.χ. οι ΗΠΑ, έπρεπε να το πει η κυβέρνηση. Αν δεν το ζήτησε, δεν θα έχει καμία ανταπόδοση. Και από διπλωματικής πλευράς είναι, λοιπόν, λάθος κίνηση. Θα μπορούσε κάλλιστα να πει ότι αναμένουμε το πόρισμα της επιτροπής του ΟΗΕ και τις συζητήσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας και στο πλαίσιο της διεθνούς νομιμότητας θα πράξουμε τα δέοντα. Μπορούσαμε ως Αριστερά να θέσουμε και μια σειρά πρακτικών ακόμη πραγμάτων που μπορούσε να κάνει η κυβέρνηση της Ελλάδας. Π.χ., μία περιοδεία ενός υπουργού Εξωτερικών σ' αυτές τις χώρες όταν άρχισε η κρίση. Ούτε υπήρξε κάποια ομάδα εργασίας στο υπουργείο Εξωτερικών γι' αυτές τις εξελίξεις, ούτε έγινε κάποια συνάντηση των προκαθήμενων των εκκλησιών για τα προβλήματα των χριστιανών στην Αίγυπτο και στη Συρία. Ούτε το θεσμό των ειδικών απεσταλμένων αξιοποίησε, ούτε προκαλέσαμε μια συζήτηση στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων για την Αραβική Άνοιξη στη Ε.Ε.

Ήταν αυτό αδράνεια ή πολιτική επιλογή;

Πολιτική επιλογή, ενταγμένη στη μνημονιακή θέση της χώρας. Η Ελλάδα είναι στη σκέψη της κυβέρνησης αυτής αποικία και την αδρανοποιεί σε οποιοδήποτε άλλο επίπεδο. Η κυβέρνηση μπορούσε να κάνει πράγματα στο απολύτως διπλωματικό επίπεδο. Δεν μιλώ για μια κυβέρνηση της Αριστεράς, που θα είχε και άλλη αντίληψη για τη Μεσόγειο, για τους λαούς της κτλ.

Για μια αριστερή στρατηγική στη Μεσόγειο

Ποιες οι θέσεις μιας κυβέρνησης της Αριστεράς; Η κατάσταση είναι ρευστή, ιδεολογικά φορτισμένη από εσφαλμένες τοποθετήσεις ή ιστορικές διαψεύσεις. 

Όσον αφορά τη Μέση Ανατολή και τη Μεσόγειο, το πρόβλημά μας είναι, και θα το βρίσκουμε συνεχώς μπροστά μας γιατί δυστυχώς η βασική δύναμη που είναι εναντίον αυτού του καθεστώτος, αποτελεσματική σε πολιτικό επίπεδο, ή σωστότερα σε επίπεδο εξουσίας, είναι το πολιτικό Ισλάμ και δη οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι μ' όλες τις μορφές που παίρνουν αυτοί. Σε ένα φάσμα πολιτικό ευρωπαϊκού τύπου, θα είχαν δεξιά θέση, όπως η χριστιανοδημοκρατία περίπου. Πλην όμως επειδή διαμορφώθηκαν μέσα σε άλλες συνθήκες έχουν ένα τεράστιο δίκτυο αλληλεγγύης, κοινωνικό έργο, πολιτικό δίκτυο. Ξέρουν να ζουν και να μαζικοποιούνται, επίσης, σε συνθήκες ημιπαρανομίας και παρανομίας. Έχουν χιλιάδες εκτελεσμένους, μάρτυρες, φυλακισμένους που τους δίνει μια ηρωική αίγλη. Αυτά δεν τα έχει κανένα από τα άλλα κόμματα διότι ακόμη κι αυτά της Αριστεράς φλέρταραν με το καθεστώς με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Αν το ξεπεράσουμε αυτό, πούμε ότι δεν υποστηρίζουμε τους Αδελφούς Μουσουλμάνους, αλλά υποστηρίζουμε τη συγκρότηση ενός κινήματος, έλθουμε σε συζήτηση με νεολαιίστικα, κυρίως, κινήματα ή κινήματα όπως το Κιφάγια που ναι μεν δεν είναι αριστερά αλλά έχουν κοντινές απόψεις με εμάς, τότε σταδιακά μπορούμε να δημιουργήσουμε συμμαχίες και να επηρεάσουμε. Πρέπει, νομίζω, η Αριστερά στην Ευρώπη να κάνει ένα βήμα μπροστά. Μετά το Αλγερινό, τη δεκαετία του '60, μια σειρά διανοούμενων Γάλλων έφτιαξαν στο Παρίσι ένα Ινστιτούτο για τη μελέτη των αντιιμπεριαλιστικών και των αντιαποικιακών αγώνων. Να φτιάξουμε μια ανάλογη αριστερή στρατηγική για τη Μεσόγειο. Εμάς το μέτωπό μας θα πρέπει να είναι στην Ευρώπη, αλλά σε συνεργασία με τις δυνάμεις που ανέφερα πριν για να φτιάξουμε μια στρατηγική της Αριστεράς για τη Μεσόγειο. 

Είσαι απαισιόδοξος για το μέλλον της Αραβικής Άνοιξης ή θεωρείς ότι έστω μέσα από αντιφάσεις θα προχωρήσει;

 Σκεπτόμουν από την αρχή ότι αυτή η διαδικασία, με αντιφάσεις, μπορεί να κρατήσει και δέκα χρόνια. Τι θα έπρεπε, τι πρέπει να κάνει ο ΣΥΡΙΖΑ; Να προτείνει στην ΕΕ μια ευρωπαϊκή πολιτική για τη Μεσόγειο, από τα Αριστερά. Όχι βέβαια να πάμε να διδάξουμε μαθήματα δημοκρατίας στους Αιγύπτιους ή τους Σύριους. Να έχει, πχ, τα χαρακτηριστικά της ανθρώπινης ανάπτυξης πρώτα πρώτα. Τα ζητήματα της γυναίκας στην κοινωνία, κάτι που είναι πολύ σημαντικό, της εκπαίδευσης, της νεολαίας. Τα ζητήματα της περιφερειακής κατανομής του πλούτου ειδικά από το πετρέλαιο. Αυτό δεν έγινε ποτέ. Πώς αντιλαμβανόμαστε εμείς την εκμετάλλευση της Μεσογείου; Ως οικόπεδα που τα χωρίζουμε για να αντλήσουμε πετρέλαιο; Μόνο αυτό είναι; Δεν έχει άλλα πράγματα να δώσει;

Συμβιβασμός με 120.000 νεκρούς;

Οι δυνάμεις της αρχικής εξέγερσης στη Συρία, των καταπιεσμένων εθνοτήτων, των νέων, των πολιτών, των φτωχών κ.τ.λ. τι απέγιναν;

Δεν ξεκίνησε με το εύρος που υπονοείς. Αφετηρία ήταν μία σουνιτική, υπανάπτυκτη αγροτική περιοχή, η Ντεράα. Η ύπαιθρος είχε μείνει αβοήθητη από το καθεστώς Άσαντ. Ξεσηκώθηκαν στην αρχή μικρά παιδιά των δώδεκα και των δέκα πέντε ετών, τα οποία βασάνιζαν απάνθρωπα και τα έκλειναν στη φυλακή. Κτηνωδίες, βέβαια, όχι πρωτόγνωρες σαυτό το καθεστώς. Πρωτόγνωρο ήταν ότι τα ρήγματα είχαν δημιουργήσει την εύφλεκτη ύλη για να ανάψει η φωτιά, ενώ είχαν δει ότι ο Μουμπάρακ έπεσε! Γιατί να μην πέσει και ο Άσαντ; Αυτό οδήγησε σε διαδηλώσεις στη Δαμασκό και το Χαλέπι. Ο Άσαντ δεν ήθελε να πολιτικοποιήσει τη μάχη διότι θα έχανε. Γι' αυτό διάλεξε τα όπλα, τη στρατιωτικοποίηση όπως και ο Καντάφι, κάτι που δεν έγινε ούτε στην Αίγυπτο ούτε στην Τυνησία στις οποίες, σημειωτέον, είχαμε και ενδοκαθεστωτικά ρήγματα. Ακόμη χειρότερα, έκανε εθνικοθρησκευτική τη διαμάχη. Επίσης οι επιθέσεις των παρακρατικών Σαμπίχα ήταν κομβικής σημασίας. Είναι ομάδες, Αλαουίτες, παρακρατικές. Εάν συνεχιζόταν η εξέγερση που ήταν κοινωνική, πολιτική, πιθανόν να έπαιρνε μαζί της και προοδευτικά τμήματα Αλαουϊτών, και Χριστιανών που είναι σύμμαχοι του Άσαντ.

Τώρα βλέπεις ελπίδα συμβιβασμού;

Συμβιβασμό ύστερα από 120.000 νεκρούς και εκατομμύρια πρόσφυγες;

Αν το θέλουν Αμερικανοί και Ρώσοι μαζί;

Δεν φθάνει. Χρειάζονται και οι Ιρανοί και η Χεζμπολάχ και οι Σαουδάραβες. Αυτό είναι το παράξενο. Και στον Λίβανο το 1979  δεν έφθαναν οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους μαζί με τους Σοβιετικούς. Χρειάστηκαν και τους Σύριους διότι το πιο σημαντικό είναι το ποιος θα εφαρμόσει τη συμφωνία. Τότε την επέβαλε δια της βίας ο συριακός στρατός, με την άδεια των συμμάχων. Πάντως, μπορεί να υπάρξει μια συνάντηση ΗΠΑ Ρωσίας. Αυτό που δεν βλέπω είναι πώς θα πεισθεί το Ιράν να την ακολουθήσει.

Για τα χημικά τι εκτιμάς;

Θεωρώ και τις δυο πλευρές ικανές για κάτι τέτοιο. Το ασαντικό καθεστώς έχει την προϊστορία του πατέρα Άσαντ που το 1980 σκότωσε 10.000 ανθρώπους, όταν ισοπέδωσε τη Χάμα για να διαλύσει τους Αδελφούς Μουσουλμάνους με μπουλντόζες και πυροβολικό. Επίσης, η οποιαδήποτε τζιχαντική οργάνωση δεν θα είχε κανένα πρόβλημα να στείλει 1.500 στον Παράδεισο για το καλό του ιερού αγώνα, να προκαλέσει δηλαδή την επέμβαση. Άρα και οι δυο πλευρές, που θα υποπτευόταν κανείς, δεν έχουν ηθικό ή άλλο πολιτικό ενδοιασμό που να τις αποτρέπει. Κανένας βέβαια, το λένε όλοι, δεν κατανοεί γιατί θα έκανε κάτι τέτοιο το καθεστώς τη στιγμή που είχε στρατιωτικές νίκες και η αντιπολίτευση ήταν σε αδιέξοδο, να φέρει δηλαδή την Αμερική μέσα στην σύγκρουση την στιγμή που ήταν εκτός. Το μόνο που θα μπορούσα να υποθέσω, είναι αν κάποιοι από το καθεστώς κινούμενοι μόνοι τους, έκαναν αυτή την ενέργεια. Πράγμα δύσκολο διότι τον έλεγχο των χημικών έχουν μέλη της οικογένειας Άσαντ.

* Ο Σωτήρης Ρούσσος είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου και υπεύθυνου του Κέντρου Μεσογειακών, Μεσανατολικών και Ισλαμικών Σπουδών (www.cemmis.edu.gr).

Πηγή: Η Εποχή