Το κυρίαρχο νεοφιλελεύθερο αναπτυξιακό μοντέλο, έχοντας αναγάγει σε υπέρτατο στόχο όχι την επιβίωση των πολλών, αλλά αντίθετα, το κέρδος μιας ολιγαρχίας του πλούτου, εξακολουθεί με φρενήρεις ρυθμούς να καταστρέφει τον πλανήτη.
Στην υπερκατανάλωση ενεργειακών πόρων από άνθρακα που έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο τις τελευταίες δεκαετίες, υπηρετώντας την παραγωγή, τις μεταφορές και την αστική ανάπτυξη, οφείλεται η υπερσυγκέντρωση θερμοκηπικών αερίων στην ατμόσφαιρα και η υπερθέρμανση του πλανήτη.
Με τη φετινή χρονιά να χαρακτηρίζεται ως η θερμότερη μέχρι σήμερα.
Όπως, αντίστοιχα, στην υπερκατανάλωση του οικολογικού πλούτου και των φυσικών αποθεμάτων, όπως το έδαφος, το νερό, η ξυλεία, οι ορυκτοί πόροι και τα μεταλλεύματα, οφείλεται η υπέρβαση της φέρουσας ικανότητας των οικοσυστημάτων και η εξάντληση του φυσικού κεφαλαίου της γης.
Το νεοφιλελεύθερο αναπτυξιακό μοντέλο της άμετρης κερδοφορίας για λίγους, δεν ελέγχεται, όμως, μόνο ως προς την περιβαλλοντική του νομιμοποίηση. Αφού οι φρενήρεις ρυθμοί της ανάπτυξης, οι οποίοι επιβλήθηκαν στο όνομα, δήθεν, μιας οικονομικής βελτίωσης για εκτεταμένους πληθυσμούς, λειτούργησε τελικά υπέρ της εξαθλίωσης του τρίτου κόσμου και της περαιτέρω φτωχοποίησης των οικονομικά αδύνατων στη δύση.
Αφού η αύξηση των ανισοτήτων στον πλανήτη έχει τις ίδιες, ακριβώς, αιτίες με την οικολογική καταστροφή και την κλιματική κρίση.
Γίνεται λοιπόν φανερό ότι αν δεν αναστραφεί αυτή η νεοφιλελεύθερη και στην ουσία αυτοκαταστροφική αναπτυξιακή πορεία, η οποία στο όνομα των υπερκερδών μιας ολιγαρχίας έχει βυθίσει στη φτώχεια τους απανταχού οικονομικά αδύνατους, έχοντας συγχρόνως καταστρέψει το φυσικό κεφάλαιο τη γης και έχοντας επιπλέον διαταράξει μέχρι και το παγκόσμιο κλίμα, καμία βελτίωση δεν θα καταγραφεί.
Η παραδοχή της Βιώσιμης Ανάπτυξης για το Περιβάλλον, η οποία συμφωνήθηκε να εφαρμοστεί από τον πλανήτη στη Γενική Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών στο Ρίο της Βραζιλίας το 1992 ακόμη, όπως και όλες οι διεθνείς συμφωνίες που έχουν έκτοτε υπογραφεί σε αντίστοιχες Γενικές Διασκέψεις, διαπιστώνεται σήμερα ότι δεν προχωρούν και δεν αποδίδουν.
Μπορεί, δηλαδή, η παγκόσμια κοινότητα να δηλώνει ότι έχει όλη την καλή διάθεση, αλλά οι λίγοι που παίρνουν τις αποφάσεις δεν διαθέτουν και την πολιτική βούληση να εγκαταλείψουν τη συνταγή της άμετρης κερδοφορίας τους.
Η αντιστροφή της κατάστασης είναι, κυρίως, υπόθεση αλλαγής πολιτικού υποδείγματος.
Συγκεκριμένα:
1. Όσο το νεοφιλελεύθερο μοντέλο της υπερκερδοφορίας για τους λίγους στηρίζεται στις ιδιωτικοποιήσεις του φυσικού πλούτου της γης και στην εκχώρηση των λεγόμενων κοινών αγαθών σε συμφέροντα, τόσο η επιτυχία των στόχων της Βιώσιμης Ανάπτυξης απομακρύνεται.
Ενδεικτικό, αν όχι και μοναδικό στον κόσμο παράδειγμα, η κυβέρνηση Μητσοτάκη. Που εκχωρεί σε ιδιώτες και συμφέροντα ευαίσθητα και μέχρι χτες προστατευόμενα από ευρωπαϊκές οδηγίες οικοσυστήματα, με το υποκριτικό πρόσχημα ότι αυτοί θα τα… προστατέψουν καλύτερα.
Ηθικόν δίδαγμα Νο1: Η Βιώσιμη Ανάπτυξη για να υλοποιηθεί προϋποθέτει την ύπαρξη κοινών, δηλαδή δημόσιων αγαθών.
2. Όσο ο ιδιωτικός τομέας της οικονομίας γιγαντώνεται σε βάρος του δημόσιου, ως μέρος του νεοφιλελεύθερου σχεδίου της υπερκερδοφορίας σε βάρος ακόμη και της φύσης, τόσο ο στόχος του μετριασμού της υπερθέρμανσης του πλανήτη αποδυναμώνεται.
Παράδειγμα οι ιδιωτικοποιήσεις των τομέων της περιβαλλοντικής προστασίας, της διαχείρισης των οικοσυστημάτων και της αντιμετώπισης των φυσικών καταστροφών στην Ελλάδα και οι εκχωρήσεις δημόσιας γης σε ιδιώτες από τη νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση Μητσοτάκη.
Ηθικόν δίδαγμα Νο2: Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, όπως και ο μετριασμός των φυσικών καταστροφών που προκαλεί, απαιτούν δημόσιες πολιτικές.
3. Όσο ο τομέας των μεταφορών εκχωρείται σε επιχειρηματικά συμφέροντα, όπως συμβαίνει στην Ελλάδα με τις ιδιωτικοποιήσεις των οδικών αξόνων, των σιδηροδρόμων και τώρα στη Θεσσαλονίκη και του μετρό, τόσο ο στόχος της «πράσινης» μετάβασης καθυστερεί και απομακρύνεται.
Καθώς τα επιχειρηματικά συμφέροντα των εργολάβων, της αυτοκινητοβιομηχανίας και της βενζίνης προτιμούν να κατασκευάζουν και να διαχειρίζονται οδικά έργα, όπως στη Θεσσαλονίκη το Fly Over, αντί για τα πιο «πράσινα» Μέσα Σταθερής Τροχιάς, όπως ο σιδηρόδρομος, ο προαστιακός, το μετρό και το τραμ.
Ηθικόν δίδαγμα Νο3: Η «πράσινη» μετάβαση απαιτεί μετάβαση σε Μέσα Μαζικής Μεταφοράς και Σταθερής Τροχιάς.
4. Όσο η νεοφιλελεύθερη ιδεοληψία της αυτορρύθμισης της ενεργειακής αγοράς υπαγορεύει την ιδιωτικοποίηση των δημόσιων επιχειρήσεων ηλεκτρισμού και τη λειτουργία ενεργειακών χρηματιστηρίων, τόσο η κερδοσκοπία ενισχύεται και τόσο η αποδέσμευση από τον άνθρακα καθυστερεί.
Γιατί ο περιορισμός των εκπομπών του άνθρακα δεν μπορεί να επιτευχθεί όταν το κριτήριο είναι η κερδοφορία και όχι ο δημόσιος έλεγχος των αγορών.
Ηθικόν δίδαγμα Νο 4: Η «πράσινη» μετάβαση δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς δημόσιο έλεγχο των ανεξέλεγκτων αγορών.
5. Όσο ο στόχος της ουδετερότητας ως προς τον άνθρακα προχωρεί με μέτρα προσχηματικής και χωρίς προετοιμασία απανθρακοποίησης, χωρίς υποκατάσταση του άνθρακα από ΑΠΕ, όπως στη χώρα μας, τόσο η «πράσινη» μετάβαση καθυστερεί.
Γιατί οι ενεργειακές αγορές γίνονται όμηροι του διεθνούς λόμπι του φυσικού αερίου, που όμως και αυτό είναι άνθρακας. Όπως συμβαίνει στη χώρα μας που, εξαρτώμενη από το αέριο, έγινε μια από τις πιο ακριβές, ενεργειακά, χώρες της Ευρώπης.
Ηθικόν δίδαγμα Νο 5: Η «πράσινη» μετάβαση γίνεται «πράσινος» καπιταλισμός, χωρίς ουσιαστική απομάκρυνση από τον άνθρακα, όταν γίνεται πρόσχημα και αφορμή για κερδοσκοπικές επιχειρηματικές κινήσεις.
Η υπόθεση της «πράσινης» μετάβασης σε μια οικονομία με μηδενικό ή με ελάχιστο αποτύπωμα άνθρακα είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με μια ευρεία αλλαγή πολιτικού υποδείγματος.
Όπως άλλωστε ισχύει και για την υπόθεση της οικολογικής καταστροφής, αλλά και με εκείνη της ενίσχυσης των ανισοτήτων.
Το νεοφιλελεύθερο μοντέλο ανάπτυξης έχει εξαντλήσει τα όριά του, έχοντας απονομιμοποιηθεί κοινωνικά, περιβαλλοντικά και τώρα και κλιματικά.
Η αναζήτηση ενός νέου «πράσινου» μοντέλου ανάπτυξης στην αντίθετη κατεύθυνση του καπιταλισμού, που θα έχει μηδενικό αποτύπωμα άνθρακα, θα είναι βιώσιμο γιατί θα είναι ισόρροπο, θα σέβεται τη φέρουσα ικανότητα της φύσης και συγχρόνως θα είναι και κοινωνικά δίκαιο, καθώς θα επιδιώκει τη δίκαιη κατανομή των πόρων, είναι η μόνη εναλλακτική λύση για την επιβίωση στον πλανήτη.
