Διεθνής Αμνηστία και Human Rights Watch πραγματοποίησαν ανεξάρτητη έρευνα καταγράφοντας ότι έξι μήνες μετά οι έρευνες για το ναυάγιο με εκατοντάδες θύματα έχουν σημειώσει ελάχιστη ουσιαστική πρόοδο.

Σε έκθεση που δόθηκε στη δημοσιότητα φιλοξενούνται μαρτυρίες από 21 επιζώντες, 5 συγγενείς αγνοουμένων, αλλά και συνεντεύξεις από εκπροσώπους του Λιμενικού και της ΕΛ.ΑΣ., από μη κυβερνητικές οργανώσεις, τον ΟΗΕ και διεθνείς φορείς και οργανισμούς.

Τα ευρήματα είναι κόλαφος για τις ελληνικές αρχές, καθώς όπως καταγράφεται «τις 15 ώρες που μεσολάβησαν από τη λήψη του πρώτου συναγερμού ότι το αλιευτικό «Adriana» βρισκόταν εντός της δικής τους περιοχής έρευνας και διάσωσης και μέχρι την ανατροπή του σκάφους, παρέλειψαν να κινητοποιήσουν τα κατάλληλα μέσα για τη διάσωση. Οι αρχές είχαν προφανώς επίγνωση των δεικτών κινδύνου, όπως η υπερφόρτωση του σκάφους και η ανεπάρκεια σε τρόφιμα και νερό και, σύμφωνα με τα λεγόμενα των επιζώντων, γνώριζαν ότι υπήρχαν νεκροί πάνω στο σκάφος και αιτήματα για διάσωση. Οι μαρτυρίες των επιζώντων αμφισβητούν επίσης τον ισχυρισμό των αρχών ότι οι επιβαίνοντες στο «Adriana» δεν επιθυμούσαν τη διάσωση, κάτι που ούτως ή άλλως δεν θα απάλλασσε το Λιμενικό Σώμα από την υποχρέωσή του να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για την κατοχύρωση της ασφάλειας στη θάλασσα. Οι επιζώντες δήλωσαν σταθερά ότι έκαναν επανειλημμένα έκκληση για διάσωση, ακόμα και στο ίδιο το Λιμενικό Σώμα».

Σε άλλο σημείο της έρευνας αναφέρονται μαρτυρίες από επιζώντες που δηλώνουν ότι «πλωτό περιπολικό του Λιμενικού Σώματος προσέδεσε σχοινί στο «Adriana» και άρχισε να το ρυμουλκεί, με αποτέλεσμα την ανατροπή του αλιευτικού. Επίσης ισχυρίστηκαν ότι, μετά την ανατροπή του αλιευτικού, το σκάφος του Λιμενικού άργησε να ενεργοποιήσει τις επιχειρήσεις διάσωσης, απέτυχε να μεγιστοποιήσει τον αριθμό των διασωθέντων, και επιδόθηκε σε επικίνδυνους ελιγμούς».

Ανησυχίες για τις δικαστικές έρευνες

Σύμφωνα με τις οργανώσεις, η φύση των υπό εξέλιξη δικαστικών ερευνών στην Ελλάδα εγείρει ανησυχίες όσον αφορά τις προοπτικές λογοδοσίας για το ναυάγιο. Εννέα επιζώντες, επί του παρόντος υπό κράτηση, αντιμετωπίζουν βαριές κατηγορίες από τις δικαστικές αρχές της Καλαμάτας, μεταξύ άλλων για πρόκληση ναυαγίου. Παράλληλα, το Ναυτοδικείο ξεκίνησε έρευνα τον Ιούνιο σχετικά με τη δυνητική ευθύνη του Λιμενικού Σώματος, ενώ, τον Σεπτέμβριο, 40 επιζώντες κατέθεσαν μήνυση ενώπιον του ίδιου δικαστηρίου ισχυριζόμενοι ότι οι ελληνικές αρχές ήταν υπεύθυνες για το ναυάγιο. Δεν είναι σαφές πώς τα ευρήματα του ενός δικαστηρίου μπορεί να επηρεάσουν το άλλο δικαστήριο.

Κακό παρελθόν

Οι ιστορικές αποτυχίες των ερευνών της Ελλάδας για ναυάγια στα οποία εμπλέκονται άνθρωποι σε κίνηση και η εκτεταμένη ατιμωρησία για συστηματικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα σύνορά της εγείρουν ανησυχίες ως προς την επάρκεια των εν εξελίξει δικαστικών ερευνών σχετικά με την τραγωδία της Πύλου, δήλωσαν το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και η Διεθνής Αμνηστία. Το 2022, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου καταδίκασε την Ελλάδα για τις πλημμελείς προσπάθειες διάσωσης και τις παραλείψεις στις επακόλουθες έρευνες για το ναυάγιο στο Φαρμακονήσι το 2014, όπου 11 άτομα έχασαν τη ζωή τους.

«Σχεδόν μία δεκαετία από το μοιραίο ναυάγιο στο Φαρμακονήσι, η ανταπόκριση των ελληνικών αρχών στην τραγωδία της Πύλου αποτελεί κρίσιμη δοκιμασία σχετικά με την προθυμία τους να διερευνήσουν τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων ενάντια σε φυλετικοποιημένα άτομα σε κίνηση στα σύνορα της χώρας», δήλωσε η Adriana Tidona, ερευνήτρια για τη μετανάστευση στη Διεθνή Αμνηστία. «Η Ελλάδα πρέπει να διασφαλίσει ότι οι επιζώντες και οι οικογένειες των εκατοντάδων ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους θα μπορούν να συμμετέχουν με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα στις διαδικασίες στον ανώτατο δυνατό βαθμό, καθώς και να εξασφαλίσει ότι οι έρευνες θα διεξάγονται εγκαίρως και θα εγγυώνται την πληρότητα και την ακεραιότητα των αποδεικτικών στοιχείων που γίνονται δεκτά».