Πολλά είναι τα ανησυχητικά σημάδια για την πορεία της ελληνικής οικονομίας ενόψει και του δύσκολου φθινοπώρου που έρχεται. Ένα από τα στοιχεία που δημιουργούν έντονο προβληματισμό είναι οι τιμές στα τρόφιμα που σημειώνουν νέα ανοδική πορεία, κάτι που αναμένεται να συνεχιστεί και μέσα στους επόμενους μήνες, όπως σημειώνουν αρμόδιοι παράγοντες της ελληνικής αγοράς. Συγκεκριμένα βλέπουν νέα άνοδο έως 10% στις τιμές βασικών τροφίμων από τις αρχές Σεπτεμβρίου και έπειτα.
Αξίζει να υπενθυμιστεί πως στην Ελλάδα καταγράφηκε τον Ιούνιο η υψηλότερη μηνιαία αύξηση τιμών, 3,3%, στην κατηγορία των τροφίμων όχι μόνο στην Ευρωζώνη, αλλά συνολικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μάλιστα, με βάση τα οριστικά στοιχεία της Eurostat για τον εναρμονισμένο δείκτη τιμών καταναλωτή, σε μηνιαία βάση, συγκρίνοντας δηλαδή τον Ιούνιο με τον Ιούλιο, μόνο στην Ελλάδα και στην Ισπανία αυξήθηκε ο πληθωρισμός των τροφίμων. Όμως, οι συνεχιζόμενες ανατιμήσεις δεν είναι το μοναδικό αγκάθι για την ελληνική οικονομία.
Ο τζίρος και η κατανάλωση
Παράλληλα, έχει αρχίσει να αποτυπώνεται και ένα πρόβλημα στην κατανάλωση. Σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία που ανακοίνωσε η ΕΛΣΤΑΤ, η συμπίεση της κατανάλωσης οδήγησε σε μείωση του τζίρου του συνόλου των επιχειρήσεων κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2023 σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του 2022.
Ειδικότερα, ο κύκλος εργασιών των επιχειρήσεων στο σύνολο της ελληνικής οικονομίας διαμορφώθηκε κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2023 σε 110,51 δισ. ευρώ, έναντι 112,57 δισ. ευρώ το δεύτερο τρίμηνο του 2022, καταγράφοντας μείωση 1,8%. Τα επίπεδα του συνολικού τζίρου των επιχειρήσεων δείχνουν τις μεταβολές της κατανάλωσης, καθώς οι τιμές σε τρόφιμα και υπηρεσίες, πλην της ενέργειας, ήταν υψηλότερες φέτος σε σύγκριση με πέρυσι. Τα έσοδα των επιχειρήσεων, χονδρικού και λιανικού εμπορίου, ήταν οριακά αυξημένα φέτος κατά 0,7%, το δεύτερο τρίμηνο του 2023 σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του 2022, δηλαδή στα 42,77 δισ. ευρώ φέτος, από 42,48 δισ. ευρώ πέρυσι.
Την ίδια στιγμή, τα στοιχεία της ΤτΕ που δόθηκαν χθες στη δημοσιότητα δείχνουν ότι οι τράπεζες κλείνουν τις στρόφιγγες των δανείων σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΤτΕ, η ροή χρήματος ήταν αρνητική: Οι τράπεζες εισέπραξαν τον Ιούλιο από πληρωμές δόσεων και εξοφλήσεις δανείων 1,4 δισ. περισσότερα από όσα έδωσαν σε νέα δάνεια. Η αρνητική χρηματοδότηση επηρέασε και τις καταθέσεις των επιχειρήσεων, που μειώθηκαν τον Ιούλιο κατά 340 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕ.
Αγκάθι το έλλειμμα στο ισοζύγιο
Ακόμη, σημαντικό ζήτημα για την ελληνική οικονομία αποτελεί το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Αν και μειώνεται, εξακολουθεί να παραμένει σε υψηλό επίπεδο, κάτι το οποίο δείχνει το πρόβλημα ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος, το πρώτο εξάμηνο του 2023 το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών μειώθηκε κατά 3,7 δισ. ευρώ σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2022 και διαμορφώθηκε σε 7,9 δισ. ευρώ, που είναι ένα μεγάλο ποσό.
Ζήτημα αποτελεί και η μείωση των εξαγωγών. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία, τον Ιούνιο οι εξαγωγές μειώθηκαν κατά 24,2% σε τρέχουσες τιμές (-9,6% σε σταθερές τιμές). Ειδικότερα, οι εξαγωγές αγαθών χωρίς καύσιμα παρουσίασαν μείωση κατά 1,6% σε τρέχουσες τιμές (-3,9% σε σταθερές τιμές) και οι εισαγωγές αγαθών χωρίς καύσιμα μειώθηκαν κατά 2,9% (-3,3% σε σταθερές τιμές).
Αρνητικό σημάδι αποτελεί και η μείωση της βιομηχανικής παραγωγής κατά τον περασμένο Ιούνιο. Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, ο Γενικός Δείκτης Βιομηχανικής Παραγωγής του μηνός Ιουνίου 2023 σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του Ιουνίου 2022 παρουσίασε μείωση 3,6%, ενώ ο μέσος Γενικός Δείκτης Βιομηχανικής Παραγωγής της περιόδου Ιανουαρίου-Ιουνίου 2023 σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη της περιόδου Ιανουαρίου-Ιουνίου 2022 παρουσίασε αύξηση μόλις 1,2%.
Χρέος και επιτόκια
Την ίδια στιγμή, αύξηση 4,4 δισ. ευρώ εμφάνισε στο πρώτο εξάμηνο το χρέος της Κεντρικής Διοίκησης, με αποτέλεσμα το γενικό χρέος να διαμορφωθεί στα 404,68 δισ. ευρώ (από 400,27 δισ. ευρώ στο τέλος του 2022), κάτι που αποτέλεσε ιστορικό ρεκόρ. Η αύξηση αποδίδεται σχεδόν εξ ολοκλήρου στο βραχυπρόθεσμο χρέος (με περίοδο αποπληρωμής έως ένα έτος), το οποίο έφτασε πλέον στα 71,38 δισ. ευρώ.
Οπως προκύπτει, το ύψος του ακαθάριστου χρέους είναι αισθητά υψηλότερο από τον στόχο που έθεσε το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και αποτυπώνεται στην εισηγητική έκθεση του προϋπολογισμού 2023, σύμφωνα με τον οποίο στο τέλος του 2023 θα διαμορφωθεί σε 395,03 δισ. ευρώ. Να σημειωθεί ότι στο χρέος της Κεντρικής Διοίκησης δεν ενσωματώνονται οι εγγυήσεις που έχει εκχωρήσει το Ελληνικό Δημόσιο, το συνολικό ύψος των οποίων έφτανε στο τέλος Ιουνίου στα 29,43 δισ. ευρώ. Πάντως, αξίζει να σημειωθεί ότι οι αγορές «κοιτούν» το δημόσιο χρέος, που είναι το Χρέος Γενικής κυβέρνησης.
Για το 2023 ο στόχος είναι να διαμορφωθεί σε 357 δισ. ευρώ ή στο 159,3% του ΑΕΠ. Αξίζει δε να επισημανθεί πως η συνεχιζόμενη αύξηση των επιτοκίων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα επιβαρύνει και το δημόσιο χρέος της Ελλάδας.
