Έγραφε, διάβαζε και κυρίως μιλούσε. Ο Ούγκο Τσάβες ήταν αφοσιωμένος στον λόγο. Μιλούσε δημοσίως για περίπου 40 ώρες την εβδομάδα. Η εκπομπή "Alo, Presidente", που μεταδιδόταν από την τηλεόραση και το ραδιόφωνο, δεν είχε χρονικά όρια, σενάριο και σχολιαστές. Η εκπομπή περιλάμβανε ανοιχτή συζήτηση σε φτωχογειτονιά του Καράκας για τα προγράμματα υγείας, κάποια άλλη φορά μια φιλική συζήτηση με μια αντιπροσωπεία από τη Νικαράγουα και μια λιγότερο φιλική συζήτηση με έναν ξένο δημοσιογράφο.
Η Νικαράγουα είναι μια από τις συμμάχους της Βενεζουέλας στην Alba, τον οργανισμό που ιδρύθηκε ύστερα από πρωτοβουλία του Τσάβες για να αντιμετωπίσει τον νεοφιλελευθερισμό στην περιοχή μαζί με την Κούβα, τον Ισημερινό και την Βολιβία. Σήμερα έχει αποκτήσει τη δική του ζωή και έχει προσκαλέσει χώρες της Καραιβικής και το Μεξικό να συμμετάσχουν. Είναι ένα κληροδότημα με διάρκεια που αποτελεί την αποκρυστάλλωση των λόγων και του ιστορικού οράματος του Τσάβες.
Η μπολιβαριανή επανάσταση είχε καθοριστικό ρόλο στην ευρύτερη φιλοσοφία πολλών λατινοαμερικανικών κυβερνήσεων. Εξαιτίας αυτής της κοινής αντίληψης, οι Βραζιλιάνοι, οι Ουρουγουανοί και οι Αργεντινοί αντιλαμβάνονταν τον Τσάβες ως σύμμαχο και όχι ως ανωμαλία. Γι' αυτό υποστήριξαν την ένταξη της Βενεζουέλας στη συμμαχία τους, Mercosur. Οι κοινωνικές αποστολές του Τσάβες, που παρείχαν υγειονομική περίθαλψη και μόρφωση σε ανθρώπους που δεν είχαν άλλοτε πρόσβαση σε αυτά, απέδειξαν την έκταση του οράματος. Ηταν ένα είδος New Deal σε συνδυασμό με ένα μοντέλο κοινωνικής αλλαγής βασισμένο στη λαϊκή και την κοινοτική οργάνωση.
Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους: το ποσοστό των φτωχών νοικοκυριών έπεσε από το 55% το 1995 στο 26,4% το 2009. Όταν ο Τσάβες ορκίστηκε πρώτη φορά πρόεδρος, η ανεργία έφτανε το 15%. Τον Ιούνιο του 2009 είχε υποχωρήσει στο 7,8%. Συγκρίνετε τα στοιχεία αυτά με τα σημερινά επίπεδα ανεργίας στην Ευρώπη. Την ίδια περίοδο, ο Τσάβες κέρδισε το 56% των ψήφων το 1998, το 60% το 2000, επέζησε ενός πραξικοπήματος το 2002, έλαβε περισσότερες απο 7 εκατομμύρια ψήφους το 2006 και εξασφάλισε ποσοστό 54,4% τον περασμένο Οκτώβριο. Ήταν κάτι σπάνιο, κάτι σχεδόν ακατανόητο στους Βορειοαμερικανούς και τους Ευρωπαίους, που εξακολουθούν να βλέπουν τον κόσμο μέσα από το μανιχαϊκό πρίσμα του Ψυχρού Πολέμου: ένας ορκισμένος μαρξιστής και ένας ένθερμος δημοκράτης.
Για εκείνους που πιστεύουν ότι η έκφραση των μαζών θα πρέπει να έχει περιορισμένο ή και καθόλου χώρο στις σοβαρές πολιτικές υποθέσεις, ο λόγος και οι πράξεις του Τσάβες αποτελούσαν ανάθεμα και απόδειξη ότι ήταν κάλπικος και λαϊκιστής. Για τους ανθρώπους όμως που συμμετείχαν μαζικά, ήταν πολιτική και αυθεντική δημοκρατία.
Όλες αυτές οι ομιλίες και άμεσες επαφές σήμαιναν τη συνεχή επιβεβαίωση μιας υπόσχεσης μεταξύ του Τσάβες και του λαού της Βενεζουέλας. Ο Τσάβες ανακάλυψε τον εαυτό του βλέποντας όχι μέσα του, αλλά έξω, στις ντροπιαστικές συνθήκες των Λατινοαμερικάνων και το παρελθόν τους. Ανακάλυψε τον εαυτό του στην υπόσχεση απελευθέρωσης του Μπολιβάρ.
Στη διάρκεια της ζωής του οι δεσμοί εξάρτησης υποχώρησαν. Ο αγώνας παραμένει ατελής και θα συνεχιστεί και μετά τον θάνατο του. Ό,τι όμως και αν φέρει το μέλλον, οι λαοί της Αμερικής θα αγωνιστούν για να σώσουν ένα παρόν στο οποίο έχουν ξανακερδίσει τη φωνή τους. Παρά τα όσα έχουν λεχθεί για τη σχέση του με τον Κάστρο, ο Τσάβες οφείλει πολλά περισσότερα σε έναν άλλο μαρξιστή πρόεδρο, τον Σαλβαντόρ Αλιέντε της Χιλής. "Όπως ο Αλιέντε, είμαστε ειρηνιστές και δημοκράτες" είπε κάποτε. "Αλλά, αντίθετα από αυτόν, είμαστε οπλισμένοι".
Η υποστήριξη του στρατού και των μαζών της Βενεζουέλας θα καθορίσει την τύχη της μπολιβαριανής επανάστασης και την αλληλεγγύη ισχυρών γειτόνων όπως η Βραζιλία. Κανείς δεν επιθυμεί την αστάθεια τώρα που η Λατινική Αμερική στέκεται στα δικά της πόδια. Η επανάσταση δεν θα ανατραπεί. Επειδή, αντίθετα με τον Μπολιβάρ, ο Τσάβες δεν όργωσε τις θάλασσες.
