Μια φορά κι’ έναν καιρό, πριν μισόν αιώνα ακριβώς και κάποια εικοσιτετράωρα προτού τα σαλιαρίσματα του John Profumo με την Christine Keeler πνίξουν τους συντηρητικούς του  Harold Macmillan στη Γηραιά Αλβιώνα, στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού και συγκεκριμένα δύο μόλις τετράγωνα ανατολικά από το πολύβουο Σταυροδρόμι Του Κόσμου, στο νούμερο 112 της Δυτικής 48ης Οδού – εκεί δηλαδή όπου ο λαξευτής του ήχου Phil Ramone λειτουργούσε το, περιζήτητο για τις τεχνολογικές ιδιοκατασκευές του, A&R Recording στούντιο - ο Τσίφτης, ένας από τους πιο καλούς τους μαθητές του Προεδράρα που αναρριχήθηκε στην κορυφή της cool ιεραρχίας λιώνοντας το τενόρο του από έξαψη και λυρισμό, έχει βαλθεί να τελειοποιήσει την φόρμουλα μέσω της οποίας, εδώ και ενάμιση χρόνο περίπου, συνεισφέρει στην μετάδοση, απ’ άκρη σ’ άκρη στο Αμέρικα, του λίαν κολλητικού ιού με το εξωτικό όνομα bossa nova!

Άλλωστε ο Stan Getz, καθώς περί αυτού πρόκειται, έχει κάθε δικαίωμα να νοιώθει ρυθμιστής του παιχνιδιού ΄ από όλους εκείνους τους πρόθυμους - Herbie Mann (Do The Bossa Nova, ’62), Quincy Jones (Big Band Bossa Nova,’62), Paul Winter (Jazz Meets The Bossa Nova,’63), Julian “Cannonball” Adderley (Cannonball’s Bossa Nova,’63), Coleman Hawkins (Desafinado:Bossa Nova & Jazz Samba,’63), κ.α. - να θυσιάσουν την στυλιστική εσωστρέφεια προς χάριν μιας jazz εκδοχής των τραγουδιών εκείνων που από τα μπίτς μπάρ της Ιπανίμα και τα κλάμπ της Κοπακαμπάνα είχαν φτάσει πλέον μέχρι το τέλος  του κόσμου με την ταινία Orfeu Negro(’59), είναι αυτός που κάνει την καλύτερη μπάζα μιας και τα συνεργατικά - μετά του κιθαρίστα Charlie Byrd, του ενορχηστρωτή Gary McFarland και του κιθαρίστα Luiz Bonfa αντίστοιχα – τριαντατριάρια Jazz Samba(’62), Big Band Bossa Nova(’62) και Jazz Samba Encore!(’63) καταναλώνονται σε χιλιάδες αντίτυπα!

Και, ακόμα περισσότερο, κάθε λόγο για να νοιώθει ικανοποιημένος ΄ από την χθεσινή μέρα, που ξεκίνησαν οι ηχογραφήσεις των οκτώ τραγουδιών που οι αλλοδαποί προσκεκλημένοι είχαν περάσει στη ζούλα από τα τελωνεία του Ρίο και της Νέας Υόρκης με τελικό προορισμό το αμέσως επόμενο του άλμπουμ, ήταν ήδη τελειωμένα όλα πλην ενός! Και όχι απλά έτοιμα αλλά φτιαγμένα μαγικά κι ονειρεμένα! Τον εαυτό του, αν και λευκό, δεν τον φοβόταν - είχε πλήρη επίγνωση των δυνατοτήτων της αναπνοής του και μπορούσε να διακρίνει με άνεση την λεπτή διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην μελωδία και στο μελόδραμα. Όσο για την τεχνική του μοναδικού αφροαμερικανού της ομήγυρης δεν είχε ποτέ την παραμικρή αμφιβολία : ο Tommy Williams μπορεί να πέρναγε καλύτερα μέσα στο βρακί της κυράς του παρά αγκαλιά με το μπάσο του αλλά έτσι και τον άφηνες να σολάρει άντε να τον μαζέψεις μετά! Για τους τρείς απρόθυμα ξενιτεμένους ήταν που ανησυχούσε ΄ αν και εκ των θεμελιωτών του bossa nova οικοδομήματος ο τραγουδιστής και κιθαρίστας Joao Gilberto, ο πιανίστας Antonio Carlos Jobim και ο ντραμίστας  Milton Banana ένοιωθαν όπως οι μαρίδες σe κατάστρωμα μηχανότρατας όταν απομακρύνονταν τόσο μακριά από τις  χρυσές άμμους με τα τιρκουάζ νερά, τις καφέ ολέ νταρντάνες με τα ψιλοτάκουνα και τον μπουμπουνισμένο με αλκοόλ χυμό ζαχαροκάλαμου. Καθώς όμως αυτός ο νέος τρόπος να κάνεις κάτι όμορφα, όπως επισημαίνουν οι λέξεις bossa nova, ήταν στο DNA τους με το που ο τοποτηρητής της ετικέτας Verve και μανούλα στα ποντεσιόμετρα Creed Taylor έδωσε, πίσω από το τζάμι, το σήμα εκκίνησης το ακαταλαβίστικο θλιμμένο νανούρισμα και η πλανεύτρα φουσκοθαλασσιά από ακομπανιαμέντα του πρώτου, οι φιλντισένιες σταγόνες της ανοιξιάτικης βροχούλας που ερωτοτροπούν με τον εβένινο ωκεανό στις προσευχές του δεύτερου και τα τρυφερά κυματιστά όγδοα από ξύλο, ορείχαλκο και δέρμα του τρίτου όχι μόνον ανάγκασαν το μπουρί να αφήσει έναν βαθύ αναστεναγμό ανακούφισης αλλά και δημιούργησαν μια πρωτόγνωρη ευφορία στα  κλιματιστικά που πάλευαν με την παγωνιά της Νέας Υόρκης .

Από αριστερά:Tião Neto, Tom Jobim, Stan Getz, João Gilberto και Milton Banana

“Όχι, όχι ...”είπε, με το επιστόμιο ακόμα ανάμεσα στα χείλια ο Getz, με το που πέρασαν μία το τραγούδι που είχαν αφήσει επίτηδες για τελευταίο μιας και το θεωρούσαν ως το πιο δυνατό από τα υπόλοιπα ΄ εξ’ ου μάλιστα και η μεταφορά, δια χειρός Norman Gimbel, των στίχων και η απόδοση τους στα Αγγλικά ώστε να μεγεθυνθεί ακόμα περισσότερο η αναμφισβήτητη σαγήνη που θα ασκούσε στο τοπικό ακροατήριο

“Δεν κάθεται καθόλου καλά έτσι…”

Με το έτσι ο Stan εννοούσε φυσικά την, πιο αξιοθρήνητη ακόμα και από τις φαβέλες στη Πόλη Του Θεού, γλωσσομάθεια του Joao ΄ άλλωστε αυτός ήταν και ένας από τους λόγους που, επί αμερικανικού εδάφους, συνοδευόταν παντού από την συμβία του Astrud.

“Παρντόν αμίγκος”,απολογήθηκε φιλότιμα ο Joao “αλλλλά  τα λλλλέου σκατάου …”

“Δεν πειράζει”αποκρίθηκε ο σαξοφωνίστας που δεν ήθελε με τίποτα να απορυθμίσει ή, ακόμα πολύ περισσότερο, να προσβάλει τους φιλοξενούμενους του

“κάτι θα σκεφτούμε … Άλλωστε το αξίζει. Είναι τόσο … Πώς να το πω; Ξεχωριστό; …Ιδιάιτερο; Ε, Τομ; ”¨

πρόσθεσε απευθυνόμενος σε αυτόν που το είχε γράψει με το όνομα που τον φώναζαν μόνον οι φίλοι του.

“Εμένα το λες;”

πέταξε απότομα ο Jobim προσπαθώντας μάταια να εμποδίσει τον πόθο, τις τύψεις και τις αναμνήσεις να τον κάνουν πιο κόκκινο και από τα λαμπάκια της κονσόλας.

Και για μερικά δευτερόλεπτα, όσο δηλαδή κρατούν τα όνειρα, μεταφέρθηκε σε άλλο τόπο και χρόνο : αραχτός στο αγαπημένο του στέκι Bar Veloso, Montenegro και Prudente de Moraes γωνία,  να αργοπίνει την μπυρίτσα του, να κάνει το τσιγαράκι του, να διαβάζει την εφημεριδούλα του, να φιλοσοφεί με τον κολλητό του Vinicius de Moraes και να κόβει κίνηση στην αμμουδιά της Ιπανίμα κάμποσα μέτρα πιο κάτω. Και προ πάντων, αν και 35άρης πια και παντρεμένος με δύο παιδιά, να περιμένει με εφηβική λαχτάρα εκείνο το θεικό ψηλό μελαχρινάκι με τις σμαραγδένιες ματάρες που, σεινάμενο – κουμάμενο καθοδόν προς την παραλία - εξ’ ου και το μπικίνι που τον έκανε να ξεχνάει όχι μόνο τα 19 της χρόνια αλλά και το όνομα του ακόμα - σταματούσε καθημερινά για να εφοδιαστεί με τα απαραίτητα τσιγάρα και καφέ ! Ανήμπορος λοιπόν να κάνει κάτι παραπάνω από το να γράψει ένα τραγούδι για την Heloisa Eneida Pinto, όπως ήταν το όνομα της, σκάρωσε - εν αγνοία της, από κοινού και εξ αποστάσεως με τον Vinicius - το, εύγλωττα  τιτλοφορημένο ως, “Menina Que Passa” (“Το Κορίτσι Που Περνά”) αρχικά και “Garota De Ipanema” τελικά και του οποίου την πρώτη αποτύπωση σε βινύλιο έκανε ο Pery Ribeiro στο άλμπουμ “Pery E Todo Boss” το ’62!

“Έλα ντε” απάντησε ο Stan που γνώριζε όλο το ιστορικό του τραγουδιού που δούλευαν πλέον ως “The Girl From Ipanema” κοιτώντας αφηρημένα στο κενό ΄ το οποίο ξαφνικά γέμισε από το συνεσταλμένο μουτράκι της κυρίας Gilberto …

“Βρε, μπας καί;”σκέφτηκε

 “Γιατί όχι, άλλωστε; Μπορεί μόλις και μετά βίας να ξεπερνά το επίπεδο των καμακιών που την πέφτουν στις τουρίστριες εκεί  πέρα στα μακρινά ελληνικά νησιά αλλά τα λέει   χαριτωμένα, παιδιάστικα, μέχρι και … σεξουλιάρικα!”

“Παίδες” φώναξε“το βρήκα ! Με την άδεια σου Joao΄ πως σου φαίνεται να βάλουμε στο κόλπο την κυρία σου;”

 “Eου;” έκανε ο σαστισμένος σύζυγος ενώ ο Jobim επέστρεψε πελαγωμένος στο παρόν  ψελλίζοντας κάτι που ακούστηκε σαν 

“Μα το τραγούδι είναι φτιαγμένο για να το λέει άντρας …”

 “Κανένα πρόβλημα!” είπε με ένα χαμόγελο μέχρι τα αυτιά ο Getz

 “Έχω και για αυτό λύση: ο Joao θα κάνει το πρώτο κουπλέ στα Πορτογαλλέζικα και το υπόλοιπο η Αstrud στα αγγλικά… Πώς σας φαίνεται;”

“Μα Astrud δέου τραγουδάου …” …”επέμεινε  ο Joao

“Ακόμα καλύτερα!”ακούστηκε ξερά ο Creed μέσα από το ντίκταφον

“Να το πάμε να δούμε τι βγαίνει. Έτοιμοιοιοι… Γράφουμεεε …Φύγαμε!”

Όπερ και εγένετο, μια κι έξω : όπως το είπε  - αφτειασίδωτη, επίπεδη, ανεπιτήδευτη  - έτσι αποτυπώθηκε και στην μαγνητική ταινία η μουτσάτσα΄ ακουγόταν όμως ακαταμάχητη!

Τα οκτώ τραγούδια που ηχογραφήθηκαν εκείνο το διήμερο της 18ης και της 19ης Μαρτίου του ’63 συγκεντρώθηκαν στο άλμπουμ “Getz / Gilberto” που κυκλοφόρησε τον Μάιο της επόμενης χρονιάς από την Verve με κωδικό V6 – 8545. Η εν λόγω αργοπορία είχε σαν αποτέλεσμα να καθηλωθεί για δύο εβδομάδες στο Νο 2 του αμερικανικού τσάρτ και μετά να πάρει την κατιούσα καθώς στην κορυφή του είχαν στρογγυλοκαθίσει, με το δικό τους  A Hard Day’s Night, οι Beatles που εδώ και μερικούς μήνες έπαιζαν χωρίς αντίπαλο σε όλα τα γήπεδα ανά την υφήλιο. Αυτό όμως είναι ένα εντελώς διαφορετικό παραμύθι για κάποια άλλη φορά …

 Nίκος Πετρουλάκης