Καυτά, κοινωνικά και οικονομικά, είναι τα μέτωπα που θα κληθεί να αντιμετωπίσει το οικονομικό επιτελείο της επόμενης κυβέρνησης μετά τις εκλογές της 25ης Ιουνίου. Σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα δημοσιεύσει τις συστάσεις οικονομικής πολιτικής σε κάθε κράτος-μέλος ξεχωριστά στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου, ήτοι της τακτικής διαδικασίας οικονομικής επιτήρησης των κρατών από τις Βρυξέλλες. Το βέβαιο είναι ότι τα όποια θέματα θα αντιμετωπιστούν υπό το πρίσμα της επαναφοράς των δημοσιονομικών κανόνων από το 2024, που είχαν «χαλαρώσει» κατά την πανδημία και έδωσαν τη δυνατότητα στη Ν.Δ. να ξοδεύει πολλά δισεκατομμύρια ευρώ, χωρίς να υπάρχει όριο. Άλλωστε, μέσα στο επόμενο διάστημα αναμένεται να καταλήξει η Κομισιόν στο νέο πλαίσιο του Προγράμματος Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Μεγάλο «στοίχημα» θα αποτελέσει και η άνοδος του ΑΕΠ, καθώς θα σκιαγραφήσει -μεταξύ άλλων- και το αναπτυξιακό πλαίσιο πάνω στο οποίο θα κινηθεί η ελληνική οικονομία.
Φορολογία και ασφαλιστικές εισφορές
Ενα από τα βασικά ζητήματα είναι το ποιες συστάσεις θα γίνουν στο πεδίο της πολιτικής για τη φορολογία και τις ασφαλιστικές εισφορές, όταν από την πλευρά της κυβέρνησης έχει υποστηριχθεί πως το κόστος όλων των μέτρων που έχει υποσχεθεί προεκλογικά είναι ενταγμένο στους υπολογισμούς για τη δημοσιονομική πολιτική των επόμενων ετών.
Ακόμη, σημαντικό ζήτημα αποτελεί ο στόχος για τη μακροπρόθεσμη επίτευξη και σε σχέση με τη βιωσιμότητα του χρέους και, κυρίως, για το ελάχιστο απαιτούμενο πρωτογενές πλεόνασμα που θεωρείται πως είναι συμβατό με τη βιωσιμότητα του χρέους. Στην ανάλυση βιωσιμότητας, η Επιτροπή έχει υπολογίσει σε 2,3% του ΑΕΠ τον στόχο για το πρωτογενές πλεόνασμα των επόμενων ετών, ενώ στο Πρόγραμμα Σταθερότητας που έχει υποβάλει η κυβέρνηση προβλέπεται μια σταδιακή προσαρμογή, με το πλεόνασμα να αυξάνεται από 1,1% φέτος σε 2,5% το 2026.
Σημειώνεται ότι παραμένει σε εκκρεμότητα και η δημοσίευση της δεύτερης έκθεσης μεταπρογραμματικής εποπτείας από την Κομισιόν, η οποία αναμένεται να εστιάσει, μεταξύ άλλων, στη νέα μεγάλη συσσώρευση απλήρωτων υποχρεώσεων από το Δημόσιο, με την οποία ανατράπηκε η καλή πορεία των τελευταίων ετών για συμφωνημένη με τους δανειστές μείωση των καθυστερήσεων.
«Βόμβα» το αυξανόμενο ιδιωτικό χρέος
Επίσης, μεγάλο «αγκάθι» αποτελεί το αυξανόμενο ιδιωτικό χρέος, το οποίο πλήττει τους μικρομεσαίους επιχειρηματίες. Το κόκκινο ιδιωτικό ληξιπρόθεσμο χρέος έχει εκτοξευτεί σχεδόν στα 260 δισ. ευρώ, κινούμενο ανοδικά κατά περίπου 40 δισ. ευρώ κατά την τελευταία χρόνια. Την ίδια στιγμή, σχεδόν 4 εκατομμύρια πολίτες έχουν οφειλές στην εφορία, με περίπου 2 εκατομμύρια να κινδυνεύουν να αντιμετωπίσουν αναγκαστικά μέτρα είσπραξης, ήτοι κατασχέσεις και πλειστηριασμούς, ενώ το 40% των μικρομεσαίων επιχειρήσεων έχει ληξιπρόθεσμες οφειλές όταν η τελευταία ανεπαρκής ρύθμιση χρεών «πετάει» εκτός 4 στις 5 επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες σύμφωνα με δημόσιες τοποθετήσεις των φορέων τους. Ακόμη, σε 1.412.322 έχουν ληφθεί αναγκαστικά μέτρα είσπραξης (κατασχέσεις και πλειστηριασμοί), οι οφειλέτες στους οποίους δύναται να ληφθούν αναγκαστικά μέτρα φτάνουν τους 2.036.867, ενώ το 2022 επιβλήθηκαν 518.622 αναγκαστικά μέτρα είσπραξης οφειλών (κατασχέσεις και πλειστηριασμοί), με τον αριθμό να καταγράφει αύξηση κατά 104,9% σε σχέση με το 2021 (253.083).
Δαπάνες χωρίς τη ρήτρα διαφυγής
Επιπλέον, σημαντικό ζήτημα αποτελούν οι δαπάνες από δω και στο εξής, καθώς από του χρόνου δεν θα ισχύει η ρήτρα διαφυγής. Είναι χαρακτηριστικό ότι, όπως ανέφερε την περασμένη εβδομάδα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στη μηνιαία έκθεσή της, το 2021 η Ελλάδα ήταν δεύτερη στην Ευρώπη μετά τη Γαλλία με βάση τις δημόσιες δαπάνες ως ποσοστό του ΑΕΠ. Έως τώρα, με τη βοήθεια και του πληθωρισμού, που εκτόξευσε τα φορολογικά έσοδα (+5,2 δισ. το 2022 και +1,6 δισ. το πρώτο τετράμηνο του 2023), αυτή η έξαρση των δαπανών δεν έχει προκαλέσει δημοσιονομικές ανισορροπίες.
