«Ο ελληνικός εμφύλιος. Μνήμες σε πόλεμο και σύγχρονες πολιτικές ταυτότητες”, το βιβλίο του Ραϋμόνδου Αλβανού από τις εκδόσεις Επίκεντρο (Αθήνα, 2022) αποτελεί απαραίτητο εφόδιο σε μια εποχή που κάποιοι θέλουν να συσκοτίζουν το παρελθόν, όταν δεν το διαστρεβλώνουν για μικροκομματικούς λόγους, υπηρετώντας τραμπικές στρατηγικές “εναλλακτικών γεγονότων». Μια εποχή που ακόμη και από επίσημα χείλη, όπως αυτά του Πρωθυπουργού Κ. Μητσοτάκη, εκφέρεται ένας άκρως διχαστικός λόγος. Ένας λόγος που παραπέμπει στην μετεμφυλιακή ρητορεία. Ένας λόγος που επιχειρεί να εργαλειοποιήσει την ιστορία, στοχοποιώντας την Αριστερά, με τις γνωστές, κατά Βορίδη, «προβληματικές ιδέες» που δεν πρέπει με κανέναν τρόπο να επιστρέψει στη διακυβέρνησης της χώρας.
Απέναντι σε αυτή την απόπειρα αναβίωσης του ψυχροπολεμικού κλίματος με φόντο την αλίευση ψήφων από την ακροδεξιά, ίσως το πιο αποτελεσματικό αντίδοτο να είναι τα ιστορικά βιβλία όπως αυτό του Ρ. Αλβανού.
«Η ιστορία είναι μια πράξη αυτογνωσίας, μια πράξη γνώσης για τον συλλογικό μας εαυτό, απαραίτητη για να καταλάβουμε τον πολιτισμό μας. Δεν μαθαίνουμε ιστορία για χάρη των προηγουμένων. Όντως αυτοί έφυγαν και δεν έχει πια καμία σημασία για αυτούς. Μαθαίνουμε ιστορία για εμάς, για να μάθουμε από τα λάθη των προηγουμένων, να δούμε τι λειτούργησε καλύτερα για εκείνους και τι όχι. Μαθαίνουμε ιστορία για να καταλάβουμε ποιοι είμαστε και να σκεφτούμε πού θέλουμε να πάμε» γράφει στον πρόλογό του και είναι χαρακτηριστικό ότι το απόσπασμα αυτό ήταν μεταξύ των θεμάτων που κλήθηκαν να σχολιάσουν οι μαθητές στις περσινές Πανελλαδικές εξετάσεις για το μάθημα της γλώσσας.
Για το βιβλίο αυτό, που είναι το αποτέλεσμα πολύχρονης ερευνητικής και εκπαιδευτικής εμπειρίας, βασισμένης στην ιδιότητα του συγγραφέα – ιστορικού ως επιστημονικού υπεύθυνου, από το 2012 ως το 2020 του Πάρκου Εθνικής Συμφιλίωσης στο Γράμμο, που ανήκει στο Ίδρυμα της Βουλής για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία.
Το βιβλίο βασίζεται στο υλικό των ξεναγήσεών του στους επισκέπτες του Πάρκου. Ξεναγήσεις που «απλώνονταν» από τους Βαλκανικούς ως τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο καθώς η δεκαετία του 1940 εντάσσεται στο ευρύτερο κοινωνικο-οικονομικό πλαίσιο. «Σε αυτή τη ξενάγηση στην Ελλάδα της δεκαετίας του 40, θα δούμε πως λειτουργεί στο ελληνικό πλαίσιο αυτή η σύγκρουση των οπτικών για το παρελθόν που τελικά είναι σύγκρουση νοηματοδοτήσεων του κόσμου και σύγκρουση για το ποιο είναι τελικά το καταλληλότερο κοινό μέλλον. Επίσης θα δούμε με συγκεκριμένα παραδείγματα πως το παρελθόν επηρεάζει το παρόν μας και πώς είναι απαραίτητη η γνώση του για να κατανοήσουμε το σήμερα”, εξηγεί ο συγγραφέας στον πρόλογό του.
Για αυτό το ταξίδι σε ένα δύσκολο παρελθόν που είναι παράλληλα και μια πρόσκληση αναστοχασμού για το παρόν και το μέλλον χωρίς παρωπίδες, θα μιλήσει την Κυριακή, 9 Απριλίου, στις 19.30, στο Αετοπούλειο Πολιτιστικό Κέντρο (Φιλικής Εταιρείας 11, Χαλάνδρι), ο συγγραφέας Ρ. Αλβανός, ο Χ. Αθανασιάδης, καθηγητής Δημόσιας Ιστορίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, η Φ. Θραμπουλίδου, φιλόλογος, Διευθύντρια του 1ου ΓΕΛ Χαλανδρίου, η Ν. Μπάλτα, καθηγήτρια Νεώτερης και Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας στο ΕΑΠ. Την παρουσίαση συντονίζει η Νάση Σιαφάκα, ομ. Καθηγήτρια ΕΚΠΑ, «ψυχή» της Ομάδας Προφορικής Ιστορίας Χαλανδρίου, που διοργανώνει, με τις Εκδόσεις Επίκεντρο, την εκδήλωση.
* Η Ελένη Τσερεζόλε είναι δημοσιογράφος.
