Ήταν Μάρτιος του 2021 όταν στην Ευρωπαϊκή Ένωση άρχιζε να ισχύει ένας νέος και φιλόδοξος Κανονισμός που αφορούσε τη μεγαλύτερη και ποιοτικότερη διαφάνεια σχετικά με τους στόχους των λεγόμενων Πράσινων Επενδυτικών Ταμείων. Επρόκειτο για τον Sustainable Finance Disclosure Regulation (SFDR) και σχετιζόταν με τη μεγάλη άνθηση που γνωρίζουν Επενδυτικά Ταμεία τα οποία έχουν στο όνομά τους τις λέξεις «κλίμα», «πλανήτης», «περιβάλλον» και επενδύουν ηθικά σε... οικολογικούς σκοπούς... Η αγορά αυτών των «Σούπερ Πράσινων» Ταμείων είναι σε πλήρη ανάπτυξη - σε περίπου 1.141 ανέρχονται αυτά τα Πράσινα Ταμεία με επενδύσεις 4,2 τρισεκατομμύρια! Εξού και η ανάγκη που αισθάνθηκε η γραφειοκρατία των Βρυξελλών να εκδώσει αυτόν τον Κανονισμό για να μπει τάξη στη λειτουργία τους.
Η υπόθεση των Πράσινων Ταμείων είναι σχετικά πρόσφατη. Οι βιώσιμες επενδύσεις άρχισαν να αυξάνονται συστηματικά από το 2010, όταν μόλις το 3% των Ευρωπαϊκών Ταμείων αυτοαποκαλούνταν βιώσιμα. Το άλμα σημειώθηκε το 2015, τη χρονιά της Συμφωνίας του Παρισιού, όταν ο ΟΗΕ δημοσιοποιούσε τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης και ο Πάπας εξέδιδε την εγκύκλιο Laudate Si για τον σεβασμό της φύσης. Οι επενδυτές άρχισαν τότε να κάνουν λόγο για επενδύσεις που θα κάνουν τον κόσμο καλύτερο. Μόνο εκείνη τη χρονιά στην Ευρώπη ιδρύθηκαν 100 «Βιώσιμα» Ταμεία. Πλέον, όπως τονίζουν οι συντάκτες της έρευνας επικαλούμενοι ειδικές υπηρεσίες, 100 τέτοια Ταμεία προστίθενται κάθε τρίμηνο! Όμως η πραγματικότητα δεν είναι αυτή που περιγράφουν οι... οικολογικές τους ονομασίες, όπως κατέδειξε πρόσφατη πανευρωπαϊκή έρευνα.
Συγκεκριμένα, η έρευνα των δύο πλατφορμών Investico και Follow the Money, 26 δημοσιογράφων από 9 χώρες και 10 μεγάλων ΜΜΕ έβαλε στο μικροσκόπιο 130.000 επενδύσεις, αξίας 619 δισ. ευρώ, 838 Πράσινων Ταμείων (από τα 1.141). Πρόκειται για Ταμεία που έχουν επιλέξει να ενταχθούν στην κατηγορία του άρθρου 9 του προαναφερθέντος Κανονισμού της Ε,Ε. Η διάταξη αυτή είναι πολύ συγκεκριμένη και αφορά τα Ταμεία που προχωρούν στις περισσότερο πράσινες επενδύσεις, επιδιώκοντας συγκεκριμένους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς στόχους. Για παράδειγμα, τη χρηματοδότηση ΑΠΕ, αποκλείοντας ρητά επιχειρήσεις άνθρακα, πετρελαίου ή φυσικού αερίου. Σύμφωνα με τους αναλυτές, τα Ταμεία που έχουν επιλέξει να ονομάζονται «Σούπερ (ή «Βαθιά», deep) Πράσινα» έχουν μεγαλύτερη εμπορική επιτυχία από άλλου είδους Επενδυτικά Ταμεία.
«Εξετάσαμε τα λεγόμενα Ταμεία του άρθρου 9. Αυτά που λέγεται ότι είναι τα πιο Βιώσιμα Ταμεία στην Ευρώπη. Οι τράπεζες και οι σύμβουλοι διαχείρισης περιουσιών συστηματικά τα προωθούν ως “Σούπερ Πράσινα Ταμεία”» γράφουν οι συντάκτες της Μεγάλης Έρευνας για τις Πράσινες Επενδύσεις που απάντησε στο κεντρικό ερώτημα: «Οι Ευρωπαίοι επενδυτές ρίχνουν τρισεκατομμύρια σε υποσχέσεις πράσινης ανάπτυξης. Πού καταλήγουν αυτά τα χρήματα;». Οι δημοσιογράφοι ερευνητές έθεσαν στα Ταμεία αυτά «δύο απλές ερωτήσεις: σε ποιες επιχειρήσεις επένδυσαν και πόσο βιώσιμες είναι αυτές;». Οι απαντήσεις τους έφεραν στο προσκήνιο μια διόλου ρόδινη ή, έστω, πράσινη πραγματικότητα: περίπου τα μισά από τα Ταμεία αυτά (46,3%), δεν σέβονται τις δεσμεύσεις τους. «Παρά τις υποσχέσεις τους, τα μισά από αυτά τα Ταμεία επενδύουν σε ορυκτά καύσιμα και στην αεροπορική βιομηχανία. Για παράδειγμα, 20 Πράσινα Ταμεία επενδύουν στην Delta Air lines συνολικά 28,6 εκατ. ευρώ» αναφέρουν συγκεκριμένα οι συντάκτες της έρευνας, δίνοντας ακόμη ένα παράδειγμα : «10 Ταμεία επενδύουν 37 εκατ. ευρώ σε μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες φυσικού αερίου της Ευρώπης, τη νορβηγική Equinor». Εικόνες που μάλλον παραπέμπουν στο γνωστό greenwashing και όχι στον καλύτερο κόσμο που ευαγγελίζονται τα Πράσινα Ταμεία.
*Η Ρένα Δούρου είναι μέλος της Πολιτικής Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, υπεύθυνη για το Περιβάλλον, την Κλιματική Αλλαγή και την Ενεργειακή Κρίση
