Σε ένα περιβάλλον ανύπαρκτης κρατικής εξουσίας, οικονομικού χάους και μιας κατεχόμενης και διαιρεμένης χώρας, το κοινοβουλευτικό αυτό σώμα απέδωσε το πιο δημοκρατικό και φιλελεύθερο ίσως Σύνταγμα της γερμανικής ιστορίας, το οποίο στα θεμελιακά του στοιχεία ισχύει και σήμερα ως Σύνταγμα της ενιαίας Γερμανίας.
Επειτα από δωδεκαετή εθνικοσοσιαλιστικό ολοκληρωτισμό, αυθαιρεσία, βαρβαρότητα, ευτελισμό και ταπείνωση του ανθρώπου κατά τρόπο πρωτοφανή στην παγκόσμια ιστορία και τελικά ποταμούς αίματος, οι κοινοβουλευτικοί αποφάσισαν να τοποθετήσουν στην κορυφή του Καταστατικού Χάρτη διάταξη (άρθρο 1 παρ.1) που ορίζει ότι «η ανθρώπινη αξιοπρέπεια είναι απρόσβλητη (άθικτη). Ο προς αυτή σεβασμός και η προστασία της συνιστούν υποχρέωση όλων των φορέων της κρατικής εξουσίας».
Ο αείμνηστος Konrad Hesse, καθηγητής της Σχολής Νομικών, Πολιτικών και Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου του Freiburg, υπήρξε και συνταγματικός δικαστής επιλεγείς από την κοινοβουλευτική πλειοψηφία Σοσιαλδημοκρατών και Φιλελεύθερων Δημοκρατών. Είχα την τιμή να είναι ο καθηγητής της διδακτορικής μου διατριβής στη Γερμανία.
Στο πλαίσιο ευρύτατης συνταγματικοπολιτικής και δικαστικής συζήτησης, ο Hesse αντιμετώπισε τη συντηρητική άποψη περί θεώρησης των ατομικών δικαιωμάτων ως ιδιαίτερου κλειστού συστήματος. Ο Hesse τόνιζε ότι η θεώρηση αυτή αποκλείει τη συνάρτηση ατομικών δικαιωμάτων, επομένως και της προστασίας της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, και αντικειμενικής συνταγματικής «τάξης», δηλαδή την αντικειμενικοποίηση των ατομικών δικαιωμάτων, ως νέα αντίληψη του ρόλου τον οποίο διαδραματίζουν αυτά και η προστασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, για την ουσιαστική πραγμάτωση του θεσπιζόμενου από τις συνταγματικές διατάξεις συνολικού πολιτειακού «συστήματος» (δημοκρατική αρχή-κράτος δικαίου-κοινωνικό κράτος).
Ελλάδα 9/11 Ιουνίου 1975. Το ισχύον Σύνταγμα του 1975/1986, με τις μέχρι σήμερα αναθεωρήσεις του, είναι δημοκρατικό απότοκο μιας περιόδου της ελληνικής ιστορίας, που ξεκινάει από το 1935. Παλινόρθωση της μοναρχίας, δικτατορία 4ης Αυγούστου 1936, Κατοχή, Εμφύλιος, καχεκτική δημοκρατία (Ηλίας Νικολακόπουλος), δικτατορία 21ης Απριλίου 1967.
Το Σύνταγμα αυτό, υπό το βάρος μιας μακράς και οδυνηρής ιστορικής περιόδου, στα «συνταγματικά χνάρια» του μεταπολεμικού Συντάγματος της Γερμανίας, τοποθετεί επίσης περίπου στην κορυφή του διάταξη (άρθρο 2 παρ.1) που ορίζει ότι «ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν την πρωταρχική υποχρέωση της πολιτείας». Ως κορωνίδα του συνόλου του πολιτευματικού Συντάγματος (δημοκρατική αρχή-κράτος δικαίου-κοινωνικό κράτος) και βεβαίως του κεφαλαίου του για τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα.
Για τον αείμνηστο Αριστόβουλο Μάνεση, ο όρος της αντίστοιχης διάταξης του Συντάγματος της Γερμανίας «Würde» αποδίδεται επιτυχέστερα με τον όρο «αξιοπρέπεια», παρά με τον όρο «αξία».
Η χώρα από τον Ιούλιο του 2019 βιώνει ένα συνταγματικό και επομένως πολιτειακό «καταπίστευμα», αφού εμπιστεύθηκε το «αγαθό» της τήρησης του Συντάγματος στην κυβέρνηση Μητσοτάκη. Σωστά άρα γίνεται λόγος για «καθεστώς Μητσοτάκη».
Αφαίρεση ελευθεριών και δικαιωμάτων, περιστολή ελευθεριών και δικαιωμάτων, απόλυτος έλεγχος της ενημέρωσης, επικείμενες εκλογές υπό άνισους όρους, βάρβαρη καταστολή, πανεπιστημιακή αστυνομία, ταξικοί φραγμοί στο δικαίωμα της εκπαίδευσης, δηλαδή εκπαίδευση ως προνόμιο του πλούτου, ανισότητες, ιδιωτικοποίηση δημόσιων αγαθών, «κατακτήσεις» για την ολιγαρχία, εισοδηματική συρρίκνωση και φτώχεια για τους πολλούς.
Αυτό όμως που κυριολεκτικά τα σκιάζει όλα και επικρατεί πάνω απ’ όλα είναι το πρωθυπουργοκεντρικό σύστημα υποκλοπών και παρακολουθήσεων της ζωής των άλλων, η συνακόλουθη ακύρωση του ελεγκτικού ρόλου της Βουλής (απόρρητο), η αδράνεια αρχών και Δικαιοσύνης και η χονδροειδέστατη προσπάθεια συγκάλυψης των ενόχων και του αρχιμάστορα ενόχου.
Επομένως, συνολικά εκποδών το θεμελιακό τρίπτυχο του Συντάγματος. Δημοκρατική αρχή-κράτος δικαίου-κοινωνικό κράτος. Αφού το απόλυτο θεσμικό υποστύλωμα της συνταγματικής και πολιτευματικής ολότητας, η προστασία της αξιοπρέπειας του κάθε ανθρώπου και ατομικά δικαιώματα, έχει τεθεί ήδη εκποδών.
Δεν υπάρχει πια προσωπική αξιοπρέπεια στη χώρα μας.
* Ο Κώστας Ζώρας ομότιμος καθηγητής, πρώην αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Αιγαίου
